Ένα μεγάλο συμφωνικό έργο που είναι ταυτόχρονα προσωπικό και προφητικό. Σαν προσωπικό έργο στέκεται δίπλα σε άλλα μεγάλα αυτοβιογραφικά συμφωνικά έργα της εποχής όπως είναι η 6η συμφωνία του Tchaikovsky και η Ζωή ενός Ήρωα (Ein Heldeleben) του Strauss.
Σαν προφητικό έργο περιγράφει δεινά που θα επισυμβούν. Προκύπτει από βαθιά ριζωμένους φόβους του Mahler που πίστευε ότι η καλλιτεχνική δημιουργία μπορεί να αρθεί πάνω από την τρέχουσα εμπειρία και να προβλέψει γεγονότα που πρόκειται να βιωθούν.
Η θεματική δομή και ο μουσικός χαρακτήρας των τριών από τα τέσσερα μέρη της 6ης συμφωνίας (εκτός του andante moderato) είναι δεμένη με μπετόν. Η συναισθηματική διαφυγή του ακροατή είναι αδύνατη όπως αναπότρεπτη είναι η διαφυγή του ήρωα από το ζοφερό του πεπρωμένο. Για τον λόγο αυτό προτιμώ και εγώ το τραγούδι του andante (zart aber ausdrucksvoll-απαλά αλλά εκφραστικά) να παίζεται σαν μουσική ανάσα πριν από το κυριολεκτικά μνημειώδες τελευταίο μέρος.
Πολλοί φίλοι της μουσικής κατηγορίας μπορεί να μην διαθέτουν την υπομονή να αφοσιωθούν στην ακρόαση συμφωνικών έργων. Η περίπλοκη δομή της συμφωνίας τους κάνει να χάνουν την μουσική συνέχεια με συνέπεια την απόσπαση της προσοχής και την μείωση του ενδιαφέροντος. Για τους φίλους αυτούς προσπάθησα να περιγράψω το πρώτο μέρος αυτής της συμφωνίας έτσι ώστε ξεχωρίζοντας τα μουσικά θέματα να παρακολουθήσουν με περισσότερη ευκολία την επεξεργασία της δομής του έργου. Βέβαια υπάρχει και η πιθανότητα να πηδήξουν από το παράθυρο θεωρώντας το άκρατο σχολαστικισμό.
Περισσότερο ενδιαφέρον θα είχε η περιγραφή του 4ου μέρους γιατί αποτελεί μνημειώδη συμφωνικό δημιούργημα λόγω της ποικιλίας εκφραστικών μέσων και λόγω της πλούσιας και ταχείας εναλλαγής συναισθημάτων. Το πρώτο μέρος προτιμήθηκε λόγω ευκολίας.
Πιστεύω ότι η κατανόηση διευκολύνει την ακρόαση και μεγαλώνει την ακουστική απόλαυση. Σε αυτό με βοήθησε το cd-sacd του Abbado ( Φιλαρμονική Βερολίνου 2002) και η ανάλυση της 6ης από τον Κ. Φλώρο. Η ανάλυση του Κ. Φλώρου χρησιμοποιεί μουσικά μέτρα της παρτιτούρας που προσπάθησα να αντιστοιχήσω με την χρονική διάρκεια που εμφανίζεται στην οθόνη του cd-player.
Πρώτο μέρος της 6ης συμφωνίας (allegro energico ma non troppo)
0-1.59 πρώτο μουσικό θέμα με εμβατηριακό χαρακτήρα.
1.59-2.42 θέμα με χαρακτήρα choral
2.43- 4.40 Δεύτερο θέμα με ορμητικό χαρακτήρα που δημιουργεί ισχυρή μουσική αντίθεση με το πρώτο θέμα. Κατά τα λεγόμενα του Mahler αποτελούσε πορτρέτο της γυναίκας του. Η ανάπτυξη του θέματος διακόπτεται μεταξύ 3.10-3.30 από μοτίβα του πρώτου θέματος . Εφευρετικό καλλιτεχνικό τέχνασμα που υπενθυμίζει την θεματική ενότητα του έργου.
Πρώτο μέρος. 4.41- 7.18. Ανάπτυξη αποκλειστικά του πρώτου μέρους με τον εμβατηριακό χαρακτήρα. Τελειώνει με τον δυνατό ήχο των τυμπάνων. Υψηλή καλλιτεχνική μαστοριά ανάμεσα στο 6.42 που παύουν τα τύμπανα και το 7.18 με τα πνευστά να συνδέουν το πρώτο με το δεύτερο μέρος της ανάπτυξης.
Δεύτερο μέρος. 7.18 -9.15 (ή ένα λεπτό αργότερα δεν είμαι σίγουρος) Κυριαρχεί η ανάπτυξη μοτίβων από το δεύτερο μέρος όχι πια σε μείζονα αλλά σε ελάσσονα, αλλά με τους εμβατηριακούς ρυθμούς του πρώτου θέματος παρόντες.
Τρίτο μέρος. Ήδη μετά το 11- 14.28 η μουσική μεταμορφώνεται. Η μεταμόρφωση αυτή διακόπτει, κατά κάποιο τρόπο, την ανάπτυξη του πρώτου μέρους με μια μουσική που έρχεται από άλλο κόσμο, μια «μουσική από μακριά». Η ένταση χαμηλώνει, το τέμπο γίνεται πιο αργό και ήχοι από celesta και κουδουνάκια δίνουν έναν ονειρικό χαρακτήρα. Κυριαρχούν τα μοτίβα της Alma και το choral.
Τέταρτο μέρος . 14.28- 15.50. Η ενέργεια επανέρχεται με αναφορά στο πρώτο θέμα και το θέμα του choral
15.51-17.15 πρώτο θέμα πότε σε μείζονα πότε σε ελάσσονα
17.16-17.42 choral
17.43 - 19.05 μετάβαση στο δεύτερο θέμα και επίλογος
Πρώτο μέρος βασισμένο στο πρώτο θέμα 19.06-20.57
Δεύτερο μέρος αρχίζει με την «μουσική από μακριά» και πάει σε crescendo molto.20.57-21.37
Τρίτο μέρος. Μοτίβα από το δεύτερο θέμα το choral και το πρώτο θέμα.
Το μεγάλο έργο είτε στην μουσική είτε στο θέατρο συνήθως αποζημιώνει τον ακροατή-θεατή αρκεί να εξασφαλίζεται μια ερμηνεία που είναι απλά καλή. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουν ενδιαφέρον οι συζητήσεις περί άριστων ερμηνειών.
Καλή ακρόαση