Μιας και πολλές ανακρίβειες και μύθοι έχουν γραφτεί, ας προσπαθήσω να ξεκαθαρίσω μερικά πράγματα...
'Ενα ηλεκτροδυναμικό μεγάφωνο δεν είναι τίποτε άλλο από έναν κώνο που στην μία πλευρά του είναι στέρεα συνδεδεμένο ένα πηνίο και το οποίο με την σειρά του κινείται μέσα στο μαγνητικό πεδίο που προσφέρει ο μαγνήτης του μεγαφώνου....
Το πρώτο σημείο στερέωσης του κώνου στο σασί είναι η εσωτερική ανάρτηση ( ή spider στην νεοελληνική), και το δεύτερο η εξωτερική και ορατή από τον έξω κόσμο ανάρτηση...
Η πρώτη έχει ως κύριο σκοπό την στερέωση του κώνου στο σασί και προσφέρει σχεδόν εξ’ ολοκλήρου την δύναμη επαναφοράς του κώνου εν είδει ελατηρίου όταν εκείνος κινείται σπρωγμένος από το πηνίο φωνής...σε έναν βαθμό συνεισφέρει και στο κεντράρισμα του κώνου ώστε να λειτουργεί απροβλημάτιστα το πηνίο και φυσικά αποτελεί μια φυσική ασπίδα εναντίον ξένων σωμάτων που θα μπορούσαν να εισέλθουν στην καρδιά του μοτέρ και να μπλοκάρουν την κίνησή του.
Είναι σχεδόν αποκλειστικά υπεύθυνη για την ενδοτικότητα της ανάρτησης (δηλ πόσο σκληρή ή μαλακή είναι) και μαζί με την μάζα του κώνου είναι αυτή που καθορίζει την συχνότητα συντονισμού (Fs) του μεγαφώνου ....
Είναι από τα μέρη που υπόκεινται σε γήρανση κατά την ζωή του μεγαφώνου και η βαθμιαία υποχώρησή της (το γνωστό κάθισμα του spider) καθώς και η αδυναμία της να λειτουργήσει ως ελατήριο με την προβλεπόμενη γραμμικότητα (αυτό ΔΕΝ σημαίνει ότι κανονικά η λειτουργία της είναι γραμμική...) αποτελούν από τα πρώτα σημάδια θανάτου του μεγαφώνου. Είναι φτιαγμένη από ειδικά πλεγμένο υφασμα με διάφορες στρώσεις ρητινούχων υλικών που του δίνουν αυτή την χαρακτηριστική «αραχνοειδή» όψη – εξ’ όυ και η ονομασία της...
Η δεύτερη ανάρτηση είναι αυτή που γνωρίζουμε οι περισσότεροι μιας και είναι ορατή σε κάθε ηχείο. Ασχετα από ότι πιστεύουν πολλοί δεν συνεισφέρει ιδιαίτερα στην επαναφορά του κώνου και ως εκ τούτου ψιλοκαταχρηστικά ονομάζεται "ανάρτηση". Η κύρια δουλειά της είναι να κρατά τον κώνο κεντραρισμένο στο πηνίο φωνής (εννοείται και στο σασί...) και ταυτόχρονα έχει μεγάλη επίδραση στην απόκριση πλάτους και φάσης του μεγαφώνου καταπνίγοντας τους όποιους συντονισμούς και στάσιμα κύματα παράγονται από την λειτουργία του κώνου...Όταν πια η ανάρτηση ξεπεράσει κατά πολύ την ωφέλιμη διαδρομή της και τα όρια κίνησης πλησιάζουν τα καταστροφικά, τότε λειτουργεί και ως έσχατο φρένο ανάγκης βοηθώντας να σωθεί την τελευταία στιγμή το μεγάφωνο από την καταστροφή...Γερνάει κι αυτή όπως και η εσωτερική αλλά η γήρανσή της κατά μεγάλο ποσοστό ωφείλεται στον χρόνο και όχι στην λειτουργία τουλάχιστον όσο αυτή παραμένει στα λογικά όρια κίνησης...Κατασκευάζεται από διάφορα υλικά όπως χαρτί, αφρός πολυουρεθάνης ή ελαστικό, και κάθε ένα από αυτά τα υλικά έχει να προσφέρει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ανάλογα την εφαρμογή που προορίζεται το μεγάφωνο... Τα τελευταία χρόνια έχει ψιλοπαγιωθεί το ελαστικό ως υλικό κατασκευής των Hi-Fi μεγαφώνων και το συμπιεσμένο και επιχρισμένο χαρτί ως υλικό κατασκευής των ΡΑ μεγαφώνων - φυσικά υπάρχουν και αρκετές εξειρέσεις στον κανόνα...
Αυτά είναι τα 2 στοιχεία της ανάρτησης που επηρεάζονται μηχανικά από την κίνηση του κώνου και σε πάνω σε αυτά θα δούμε τι μπορεί να προσφέρει το στρώσιμο και ΚΥΡΙΩΣ (το σημαντικότερο) τι σημαίνει ο όρος στρώσιμο – γιατί εδώ υπάρχουν οι μεγαλύτερες παρεξηγήσεις...
Πρώτα ο Θεός να βρώ λίγο χρόνο αύριο και θα τα πούμε...
Και αφού είδαμε τι είναι οι αναρτήσεις ενός μεγαφώνου και τι δουλειά κάνουν, μπορούμε πιο εύκολα τώρα να πάμε στο θέμα μας...
Κατ’ αρχάς ας κατανοήσουμε μια και καλή ότι η διαδικασία του στρωσίματος ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΚΑΜΜΙΑ ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΣΧΕΣΗ με την εννοια που έχουμε μάθει ότι έχει σε κινητήρες αυτοκινήτων ή μοτοσικλετων και από εδώ ξεκινάνε οι περισσότερες παρανοήσεις... Το αντίθετο συμβαίνει...Αν σε έναν κινητήρα εσωτερικής καύσης εννοούμε στρώσιμο μια περίοδο "προσεκτικής" λειτουργίας, στα μεγάφωνα και κατ’ επέκταση στα ηχεία μιλάμε για μια περίοδο λειτουργίας σε πλήρη ισχύ... :speechless-smiley-0 ...
Ας το δούμε λίγο αναλυτικότερα...
Αυτό που σε ένα ηλεκτροδυναμικό μεγάφωνο εννοούμε ως "στρώσιμο" είναι η αρχική περίοδο λειτουργίας κατά την οποία οι ηλεκτρομηχανικοί παράμετροι του μεγαφώνου όπως Fs, Cms, Rms και κατά συνέπεια οι Qms, Qes, Qts, κλπ μεταβάλλουν συνεχώς την τιμή τους μέχρι να έρθουν σε ένα σημείο όπου από εκεί και πέρα διατηρούνται σταθερές στην υπόλοιπη ωφέλιμη ζωή του μεγαφώνου (ή για την ακρίβεια μιας και ποτέ δεν μένουν απολύτως σταθερές, σε ένα σημείο όπου πλέον οι μεταβολές είναι απειροελάχιστες).
Ένα ολοκαίνουργιο μεγάφωνο που βγαίνει από την γραμμή παραγωγής έχει μια συχνότητα συντονισμού Fs γύρω στο 10-15% υψηλότερη της κανονικής, ενώ και οι υπόλοιποι παράμετροι που εκφράζουν την ενδοτικότητα της ανάρτησης είναι αρκετά διαφορετικοί... Όποιος έχει μπεί στην διαδικασία μετρήσεων Thiele-Small παραμέτρων θα έχει ζήσει στο πετσί του αυτή την μεταβολή...
Το όλο θέμα έχει κυρίως να κάνει με την κατασκευή και την γραμμικότητα της εσωτερικής ανάρτησης (θυμάστε το spider ???)…. Αν προσέξετε πως είναι κατασκευασμένη η εσωτερική ανάρτηση, θα παρατηρήσετε ότι στην επιφάνειά της σχηματίζονται ραβδώσεις-πτυχές σε διάταξη ομόκεντρων κύκλων. Τα τελευταία χρόνια (ειδικά μετά την καθιέρωση των ηχείων ανοικτού τύπου που δεν ελέγχουν την κίνηση του κώνου όπως τα κλειστά) η συντριπτική πλειοψηφία των spider (που θυμίζω είναι η κύρια δύναμη επαναφοράς του κώνου) κατασκευάζονται με προοδευτικά χαρακτηριστικά ενδοτικότητας τα οποία επιτυνχάνονται με την διαδοχική ενεργοποίηση λειτουργίας των τμημάτων της ανάρτησης που σχηματίζουν αυτοί οι ομόκεντροι κύκλοι...Έτσι όσο ο κώνος ταξιδεύει μακρύτερα από το σημείο ηρεμίας, τόσο η δύναμη επαναφοράς του spider μεταβάλλεται (το με ποιό τρόπο μεταβάλλεται και γιατί συμβαίνει αυτό είναι άλλο μεγάλο θέμα και δεν υπάρχει λόγος να το αναλύσουμε τώρα...).
Κάθε μεγάφωνο ανάλογα την κατασκευή του πηνίου φωνής διαθέτει μια ωφέλιμη διαδρομή στην ανάρτηση την οποία χρησιμοποιεί όταν αναπαραγάγει χαμηλές συχνότητες και (ή) μεγάλες στάθμες. Σε γενικές γραμμές η διαδρομή αυτή μπορεί να είναι από +/-3 χιλιοστά έως και πάνω από +/- 10 χιλιοστά σε μεγάφωνα για χρήση subwoofer. Η διαδρομή αυτή ονομάζεται Xmax και είναι αυτή που συνήθως χρησιμοποιούμε όταν ακούμε σε μεσαίες προς υψηλές στάθμες. Τα απόλυτα όρια της διαδρομής της ανάρτησης μέχρι του σημείου να υπάρξει καταστροφή του μεγαφώνου είναι 2 ή 3 φορές μεγαλύτερα του Xmax, και αν και σε αυτά τα επέιπεδα λειτουργίας οι παραμορφώσεις αυξάνονται κατά πολύ, δεν είναι λίγες φορές που είτε γιατί απαιτούμε υπερβολικές στάθμες, είτε γιατί το μουσικό σήμα περιλαμβάνει αρκετές χαμηλές συχνότητες, είτε και τα δύο ταυτόχρονα, αναγκάζουμε το μεγάφωνο να κινηθεί σε αυτά τα όρια...
Άρα ένα μεγάφωνο θεωρείται "στρωμένο" όταν πλέον δεν μεταβάλλει τις παραμέτρους του λειτουργώντας σε όλη την ωφέλιμη διαδρομή του (Xmax ) ή και λίγο πάνω από αυτήν...
Φθάνει η θεωρία...Με απλά λόγια τώρα...Οι αναρτήσεις του μεγαφώνου χρειάζονται μια περίοδο λειτουργίας για να έρθουν στα επίπεδα ενδοτικότητας που έχουν προκαθοριστεί από τον κατασκευαστή του μεγαφώνου και που ο σχεδιαστής του ηχείου έχει χρησιμοποιήσει τόσο ηλεκτρομηχανικά όσο και ακουστικά κατά την σχεδίαση του ηχείου...
Ποιός λοιπόν είναι ο καλύτερος τρόπος να το κάνουμε αυτό ????
Προφανώς με το να λειτουργήσουμε το ηχείο για μερικές δεκάδες ώρες...ΟΜΩΣ...αν αυτή η λειτουργία γίνει σε πολύ χαμηλές ή μεσαίες στάθμες, προφανώς οι αναρτήσεις θα έρθουν μεν σε ένα φυσιολογικό επίπεδο, αλλά μιας και σε αυτές τις στάθμες η κίνηση του κώνου είναι περιορισμένη, αυτό θα συμβεί μόνο για αυτό το μικρό τμήμα της διαδρομής τους...έτσι μόλις οι στάθμες ανέβουν ουσιαστικά πάλι θα έχουμε στα χέρια μας ένα "άστρωτο" μεγάφωνο...
Αρα χρειαζόμαστε μια κατάσταση λειτουργίας στην οποία ο κώνος θα κινείται σχεδόν σε όλη την ωφέλιμη διαδρομή του....Αυτό μπορούμε να το επιτύχουμε αν αναπαραγάγουμε χαμηλόσυχνα σήματα σε μια λογική στάθμη.
Να περιγράψω έναν εμπειρικό τρόπο που εδώ και χρόνια χρησιμοποιώ με καλά αποτελέσματα τα οποία έχουν πολλάκις επαληθευτεί και με μετρήσεις.
Έχω προμηθευτεί ένα CD test της Denon (μην τρομάξετε με τον τίτλο-όσο και ένα απλό cd της Βανδή κοστίζει και φαντάζομαι ότι υπάρχουν και άλλα παρόμοια) που πέρα των άλλων χρήσιμων εργαστηριακών σημάτων περιέχει σε κάποιο σημείο του σήμα στάθμης 0db (προσοχή εδώ...), με ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΜΕΝΗ συχνότητα από 5-22.000ΗΖ με ρυθμό αύξησης 5sec/oκτάβα....Με την βοήθεια του A-B repeat στο cd-player διαλέγω την περιοχή που με ενδιαφέρει ήτοι από 10 έως 60 περίπου ΗΖ....
Συνεχής αυτόματη επανάληψη με ισχύ ικανή να φέρει το μεγάφωνο λίγο πιο πάνω από το Xmax της διαδρομής του που χοντρικά είναι γύρω στα +/- 4 χιλ. από την θέση ηρεμίας...Σε "βαριά" μεγάφωνα άφοβα μπορούμε να ανέβουμε μέχρι και το διπλάσιο...αλλά
ΠΡΟΣΟΧΗ μην το παρακάνετε.... Τυχόν γκάπα-γκούπα που υποδυκνείουν τερματίσματα της ανάρτησης απαγορεύονται δια ροπάλου...
Μετά από 3-4 ώρες την μια ημέρα, και άλλο τόσο την επόμενη, όλα έχουν γίνει "κουφέτο"..
Πέρα από το γρήγορο, εύκολο και σχεδόν αθόρυβο στρώσιμο, η μέθοδος είναι τρομερά αποκαλυπτική στο να "ξεγυμνώσει" πολλά από τα μειονεκτήματα φθηνών μεγαφώνων που αρχίζουν και "ξερνάνε" αρμονικές και θορύβους από την κακοσχεδιασμένη-φθηνή ανάρτηση...
Ακόμα και χωρίς την αγορά ειδικού CD test μπορούμε στο κομπιούτερ να κάψουμε ένα cdάκι που να περιέχει τέτοια ημιτονοειδή σήματα χαμηλών συχνοτήτων απλά κατεβάζοντας από το Ιντερνετ μια απλή γεννήτρια συχνοτήτων και χρησιμοποιώντας την κάρτα ήχου για να φτιάξουμε ένα τέτοιο «μουσικό» αρχειάκι...
Φυσικά μέχρι στιγμής μιλάμε μόνο για μεγάφωνα χαμηλών συχνοτήτων και δεν έχουμε αναφέρει καθόλου το τουίτερ....Διέπεται και αυτό από την ίδια αρχή λειτουργίας, αλλά εκεί οι διαδρομές είναι τόσο μικρές που δύσκολα γίνονται αντιληπτές με το μάτι, και οι χαμηλές συχνότητες όσο και αν φιλτράρονται από το κροσσόβερ είναι αρκετά επικύνδυνες για την ζωή του...οπότε θα πρότεινα να μην ασχοληθούμε μαζί του και το αφήσουμε να στρώσει με πιο «φυσιολογικό» τρόπο απλά ακούγωντας την αγαπημένη μας μουσική...Και μάλιστα επειδή δεν έχω και πολύ εμπιστοσύνη στην ποιότητα των υλικών του κροσσόβερ που μπορεί να διαθέτει το κάθε ηχείο, δεν θα ήταν άσχημη ιδέα ως επιπλέον μέτρο ασφαλείας όσοι ακολουθήσουν την παραπάνω ή παρόμοια μέθοδο στρωσίματας και αν το ηχείο τους έχει την δυνατότητα διπλοκαλωδίωσης, να αφαιρέσουν τους διακλαδωτήρες ώστε να απομονώσουν το τουίτερ από το υπόλοιπο ηχείο για πάν ενδεχόμενο κατά την διάρκεια αυτής της διαδικασίας...
Αν όλα τα παραπάνω σας φαίνονται αρκετά πολύπλοκα ή κουραστικά, υπάρχουν και άλλες πιο "λαικές" τακτικές....Μπορείτε απλά να μην κάνετε τίποτα περισσότερο από το να ακούτε την μουσική σας φροντίζοντας απλά η ένταση να είναι αρκετή, ή γιατί όχι να διοργανώσετε ένα παρτάκι την επομένη της αγοράς των ηχείων.... :BDGBGDB55:
