Moνόπρακτο μουσικό δράμα βασισμένο στο αντίστοιχο έργο τού Oscar Wilde(libretto στα Γερμανικά απο τον Hedwig Lachmann).
Πρωτοπαρουσιάστηκε στην Δρέσδη ,στίς 9/12/1905.Μέρος τού κοινού ενθουσιάστηκε ,αλλά οι Αρχές προειδοποιούσαν ότι τό έργο είναι´ύποπτο διαφθοράς´.
Υπόθεση
Ο Βασιλιάς Ηρώδης Αντύπας τής Ιουδαίας ζεί ´παράνομα´με την Ηρωδιάδα σύζυγο τού αδελφού του,τον θάνατο τού οποίου,αυτός προκάλεσε.
Ο Ηρώδης έχει αρχίσει να βαριέται την Ηρωδιάδα και ποθεί την κόρης της ,απο πρώτο γάμο,Σαλώμη.(ετών 17)
Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής ,προφήτης τής Νέας Θρησκείας,με πολυπληθείς οπαδούς αλλά και εχθρούς ανάμεσα στούς Εβραίους, καταριέται την Ηρωδιάδα την ´Κόρη τής Βαβυλώνας´,όπως την αποκαλεί.
Ο Ηρώδης έχει συλλάβει τον Ιωάννη και τον κρατεί ,πολύ καλά φυλλασσόμενο σε μιά στέρνα.Αφ´ενός τον φοβάται,λόγω τής επιρροής πού έχει στον κόσμο,αλλά ταυτόχρονα επειδή δεν επιθυμεί,για πολιτικούς λόγους,να πάθει κάτι είτε απο Εβραίους που διάκεινται αρνητικά σε αυτόν είτε απο την Ηρωδιάδα,έχει διατάξει να τον προσέχουν ιδιαίτερα.
Ο Ηρώδης γιορτάζει τα γενέθλιά του,όταν ακούγεται η βαθειά φωνή του Ιωάννη που προφητεύει την έλευση ενός νέου ´Βασιλείου τού Θεού´.
Ο αρχηγός τής φρουράς Narraboth,ερωτευμένος με την Σαλώμη ,βλέπει την μικρή,να βγαίνει στον κήπο και προσπαθεί να τής τραβήξει την προσοχή.
Αυτή όμως γοητεύεται απο την φωνή τού Ιωάννη και ζητά να τον γνωρίσει.Πείθει εύκολα τον Narraboth και συναντά τον Ιωάννη ο οποίος μέσα στον αυστηρό ασκητισμό του την αποκρούει.Οσο ο Ιωάννης την αρνείται τόσο αυτή επιμένει και αρχίζει να τον ποθεί και να τον ερωτεύεται.Κάποια στιγμή τού ζητά να τον φιλήσει στο στόμα.
Ο Ιωάννης αρνείται με αποστροφή αυτό που τού ζητά η Σαλώμη.Ο Narraboth βλέποντας την Σαλώμη να ερωτοτροπεί με τον Ιωάννη αυτοκτονεί απελπισμένος.
Ο Ιωάννης καταριέται την κόρη τής ´αμαρτωλής Ηρωδιάδας´ και τότε αυτή τυφλώνεται απο οργή ανάμεικτη με πάθος.
Τότε ο Ηρώδης ,η Ηρωδιάδα και η συνοδεία τους βγαίνουν στην αυλή.Ο Βασιλιάς γλυστρά στο αίμα τού νεκρού Narraboth και αρχίζει νάχει παραισθήσεις ακούγοντας φτερούγες πουλιών να ´χτυπούν ´στον αέρα.
Εκείνη την ώρα φτάνουν 5 Ιουδαίοι που ζητούν απο τον Ηρώδη να τούς παραδώσει τον Ιωάννη.Αυτός τούς το αρνείται.
Εν συνεχεία ο Ιωάννης προφητεύει τον ερχομό τού ´Σωτήρα´και την σύντομη τιμωρία τής Ηρωδιάδος η οποία ζητά απο τον Ηρώδη να τον κάνει να σωπάσει.
Ο Ηρώδης για να σταματήσει την διαμάχη ζητά απο την Σαλώμη να πιεί μαζί του και να τού χορέψει.Η Σαλώμη αρνείται,αλλά ο Ηρώδης τυφλωμένος απο τον πόθο τής υπόσχεται ότι εάν χορέψει γι´αυτόν θα κάνει οτιδήποτε τού ζητήσει.
Η Σαλώμη τοτε χορεύει τον περίφημο ´χορό τών επτά πέπλων´,οπου αφαιρεί ένα-ένα τα 7 πέπλα που φορά μέχρι που τελικά κείται ολόγυμνη στα πόδια του.
Ο Ηρώδης ενθουσιασμένος τήν ρωτά ποιά είναι η επιθυμία της.Αυτή τού ζητά το κεφάλι τού Ιωαννη σε έναν ασημένιο δίσκο.
Ο Ηρώδης τρομάζει ,αρνείται και τής προσφέρει μιά σειρά απο πανάκριβα τιμαλφή,αλλά η Σαλώμη επιμένει.Ο Βασιλιάς ενδίδει τελικά και δίνει στην Ηρωδιάδα το ´δαχτυλίδι τού θανάτου´να το παραδώσει στον δήμιο.
Μετά απο ένα μουσικό διάλειμμα,ο δήμιος προσφέρει στην Σαλώμη το κεφάλι τού Βαπτιστή στον ασημένιο δίσκο.
Ακολουθεί μιά απο τίς μεγαλύτερες και πιό ερωτικές μουσικές σκηνές στην ιστορία ,όπου η Σαλώμη μονολογεί με ανάμεικτα συναισθήματα πόθου ,οργής,λύπης και αισθηματος ιδιοκτησίας,σε μιά συγχυτική κατάσταση,πιστεύοντας οτι το μυστήριο τού θανάτου θα είχε λυθεί εάν ο Ιωάννης απλά τής ´έριχνε ένα βλέμμα´.
Τελικά φιλά τα χείλη τής κομμένης κεφαλής.O Ηρώδης σοκαρισμένος διατάζει την άμεση εκτέλεσή της.................
'Well,you have seen your God,Iokanaan,but me,me.......you have never seen.
If you had seen me,you would have loved me.
I thirst for your beauty.
I hunger for your body.
Neither wine nor fruit can appease my desire.
What shall i do Jokanaan?
Νeither rivers nor lakes can quench my passion
Ah.!Why did you not look at me Jokanaan?
If you had looked at me,you would have loved me.
I know that you would have loved me,and the mystery of love is greater than the mystery of death.'
Mουσικά η Οπερα αυτή είναι ένα μετά-Βαγκνερικό αριστούργημα,με ρίζες στον Τριστάνο και Ιζόλδη.
Γεμάτη αντιθέσεις με μιά εκπληκτική ενορχήστρωση,με τον Strauss να εμβαθυνει στούς χαρακτήρες πολυ περισσότερο απο τον ´υστερικό ´Wilde,η Salome είναι μιά απο τίς σπουδαιότερες όπερες τού 20ού αιώνα.H μουσική τού Strauss στιγμές,μπορεί να χαρακτηριστεί έως και ´οργασμική´
Θα έλεγα μάλιστα ότι καταρρίπτει και τον μύθο τής ´στρυφνής και δύσκολης Γερμανόφωνης Οπερας´.
Το θέμα ιδιαίτερα προκλητικό επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες.Η νεαρή Σαλώμη ,προερχόμενη απο ένα διαλυμένο και επιβαρυμένο οικογενειακό περιβάλλον ερωτεύευεται το ´διαφορετικό´που τήν αρνείται.Συνυπάρχουν όλα τα συναισθηματα τής απόρριψης απο το ´αγαπημένο αντικείμενο´,όπως μίσος οργή,πόθος ,απελπισίa ,εκδίκηση,ψευδής αίσθηση οριστικής κατοχής τού ´αγαπημένου αντικειμένου´μέσω τού θανάτου,κ.ο.κ.
Εκτελέσεις.
1)Vienna Philarmonic Orchestra,Solti,Birgit Nilson,Eberhar Waechter,Gerhard Stolze,Grace Hoffman.
Κλασσική εκτέλεση τού 1961,απο την Decca,με την μεγάλη Nilson σε φόρμα και τον Solti ´στα νερά του´.Συναρπαστική.
2)Κarajan,VPO,Hildegard Behrens,Bohme,Baltsa,Van Dam(EMI).Eξίσου συναρπαστική.
3)Schonwandt,Danish radio symphony orchestra,Inga Nielsen,Hale,Goldberg,Siljia(Chandos).Πολυ καλή σύγχρονη εκτέλεση.
4)Giuseppe Sinopoli,Orchestra of the Deutsch Oper,Berlin(D.G.,1991)
Cheryl Studer-Salome,Leonie Rysanek-Herodias,Bryn Terfel-Jokanaan,Horst Hiestermann-Herod.
Σπουδαία ηχογράφηση.
Η Studer είναι η ιδανική Σαλώμη ακόμα και σε σχέση με την Nilsson.Σε μεγάλη φόρμα έχει την ιδανική φωνή για να υποδυθεί την νεαρή Σαλώμη.Εκπληκτικές ψηλές νότες με μιά πεντακάθαρη φρεσκάδα αναδεικνύουν μιά κακομαθημένη,ερωτευμένη ,πεισματάρα ειρωνική,θυμωμένη και εν τέλει ημι-παράφρονα Σαλώμη.
Στην τελική μεγάλη ερωτική σκηνή(11λεπτος μουσικός μονόλογος)τραγουδά μοναδικά,pianissimo,τίς υψηλές νότες.Η καλύτερη Σαλώμη έως σήμερα.
Ο βαρύτονος Bryn Terfel,μοναδικά πειστικός Ιωάννης,ο τενόρος Histermann,υποδύεται θαυμάσια τον νευρωτικό Ηρώδη όπως και η Rysanek την Ηρωδιάδα.
Ο κατά την γνώμη μου ,αδίκως,σχετικά υποτιμημένος Sinopoli, διευθύνει εκπληκτικά την Ορχήστρα και ´στήνει´μιά συναρπαστική παράσταση.
Ο ήχος είναι πλούσιος και ´ζεστός´.Συστήνεται ανεπιφύλακτα σαν πρώτη επιλογή.
Η Salome αποτελεί μιά ευκαιρία ,ακόμα και για τον μη φανατικό οπαδό τής όπερας να εντρυφήσει στο είδος,ξεκινώντας μάλιστα απο μή-Ιταλικό ρεπερτόριο.
Καλή Ακρόαση.
Υ.Γ
Υπάρχει σε DVD πάλι με Sinopoli,αλλά με την Malfitano στον ρόλο τής Σαλώμης απο παράσταση τού 1990.
Πρωτοπαρουσιάστηκε στην Δρέσδη ,στίς 9/12/1905.Μέρος τού κοινού ενθουσιάστηκε ,αλλά οι Αρχές προειδοποιούσαν ότι τό έργο είναι´ύποπτο διαφθοράς´.
Υπόθεση
Ο Βασιλιάς Ηρώδης Αντύπας τής Ιουδαίας ζεί ´παράνομα´με την Ηρωδιάδα σύζυγο τού αδελφού του,τον θάνατο τού οποίου,αυτός προκάλεσε.
Ο Ηρώδης έχει αρχίσει να βαριέται την Ηρωδιάδα και ποθεί την κόρης της ,απο πρώτο γάμο,Σαλώμη.(ετών 17)
Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής ,προφήτης τής Νέας Θρησκείας,με πολυπληθείς οπαδούς αλλά και εχθρούς ανάμεσα στούς Εβραίους, καταριέται την Ηρωδιάδα την ´Κόρη τής Βαβυλώνας´,όπως την αποκαλεί.
Ο Ηρώδης έχει συλλάβει τον Ιωάννη και τον κρατεί ,πολύ καλά φυλλασσόμενο σε μιά στέρνα.Αφ´ενός τον φοβάται,λόγω τής επιρροής πού έχει στον κόσμο,αλλά ταυτόχρονα επειδή δεν επιθυμεί,για πολιτικούς λόγους,να πάθει κάτι είτε απο Εβραίους που διάκεινται αρνητικά σε αυτόν είτε απο την Ηρωδιάδα,έχει διατάξει να τον προσέχουν ιδιαίτερα.
Ο Ηρώδης γιορτάζει τα γενέθλιά του,όταν ακούγεται η βαθειά φωνή του Ιωάννη που προφητεύει την έλευση ενός νέου ´Βασιλείου τού Θεού´.
Ο αρχηγός τής φρουράς Narraboth,ερωτευμένος με την Σαλώμη ,βλέπει την μικρή,να βγαίνει στον κήπο και προσπαθεί να τής τραβήξει την προσοχή.
Αυτή όμως γοητεύεται απο την φωνή τού Ιωάννη και ζητά να τον γνωρίσει.Πείθει εύκολα τον Narraboth και συναντά τον Ιωάννη ο οποίος μέσα στον αυστηρό ασκητισμό του την αποκρούει.Οσο ο Ιωάννης την αρνείται τόσο αυτή επιμένει και αρχίζει να τον ποθεί και να τον ερωτεύεται.Κάποια στιγμή τού ζητά να τον φιλήσει στο στόμα.
Ο Ιωάννης αρνείται με αποστροφή αυτό που τού ζητά η Σαλώμη.Ο Narraboth βλέποντας την Σαλώμη να ερωτοτροπεί με τον Ιωάννη αυτοκτονεί απελπισμένος.
Ο Ιωάννης καταριέται την κόρη τής ´αμαρτωλής Ηρωδιάδας´ και τότε αυτή τυφλώνεται απο οργή ανάμεικτη με πάθος.
Τότε ο Ηρώδης ,η Ηρωδιάδα και η συνοδεία τους βγαίνουν στην αυλή.Ο Βασιλιάς γλυστρά στο αίμα τού νεκρού Narraboth και αρχίζει νάχει παραισθήσεις ακούγοντας φτερούγες πουλιών να ´χτυπούν ´στον αέρα.
Εκείνη την ώρα φτάνουν 5 Ιουδαίοι που ζητούν απο τον Ηρώδη να τούς παραδώσει τον Ιωάννη.Αυτός τούς το αρνείται.
Εν συνεχεία ο Ιωάννης προφητεύει τον ερχομό τού ´Σωτήρα´και την σύντομη τιμωρία τής Ηρωδιάδος η οποία ζητά απο τον Ηρώδη να τον κάνει να σωπάσει.
Ο Ηρώδης για να σταματήσει την διαμάχη ζητά απο την Σαλώμη να πιεί μαζί του και να τού χορέψει.Η Σαλώμη αρνείται,αλλά ο Ηρώδης τυφλωμένος απο τον πόθο τής υπόσχεται ότι εάν χορέψει γι´αυτόν θα κάνει οτιδήποτε τού ζητήσει.
Η Σαλώμη τοτε χορεύει τον περίφημο ´χορό τών επτά πέπλων´,οπου αφαιρεί ένα-ένα τα 7 πέπλα που φορά μέχρι που τελικά κείται ολόγυμνη στα πόδια του.
Ο Ηρώδης ενθουσιασμένος τήν ρωτά ποιά είναι η επιθυμία της.Αυτή τού ζητά το κεφάλι τού Ιωαννη σε έναν ασημένιο δίσκο.
Ο Ηρώδης τρομάζει ,αρνείται και τής προσφέρει μιά σειρά απο πανάκριβα τιμαλφή,αλλά η Σαλώμη επιμένει.Ο Βασιλιάς ενδίδει τελικά και δίνει στην Ηρωδιάδα το ´δαχτυλίδι τού θανάτου´να το παραδώσει στον δήμιο.
Μετά απο ένα μουσικό διάλειμμα,ο δήμιος προσφέρει στην Σαλώμη το κεφάλι τού Βαπτιστή στον ασημένιο δίσκο.
Ακολουθεί μιά απο τίς μεγαλύτερες και πιό ερωτικές μουσικές σκηνές στην ιστορία ,όπου η Σαλώμη μονολογεί με ανάμεικτα συναισθήματα πόθου ,οργής,λύπης και αισθηματος ιδιοκτησίας,σε μιά συγχυτική κατάσταση,πιστεύοντας οτι το μυστήριο τού θανάτου θα είχε λυθεί εάν ο Ιωάννης απλά τής ´έριχνε ένα βλέμμα´.
Τελικά φιλά τα χείλη τής κομμένης κεφαλής.O Ηρώδης σοκαρισμένος διατάζει την άμεση εκτέλεσή της.................
'Well,you have seen your God,Iokanaan,but me,me.......you have never seen.
If you had seen me,you would have loved me.
I thirst for your beauty.
I hunger for your body.
Neither wine nor fruit can appease my desire.
What shall i do Jokanaan?
Νeither rivers nor lakes can quench my passion
Ah.!Why did you not look at me Jokanaan?
If you had looked at me,you would have loved me.
I know that you would have loved me,and the mystery of love is greater than the mystery of death.'
Mουσικά η Οπερα αυτή είναι ένα μετά-Βαγκνερικό αριστούργημα,με ρίζες στον Τριστάνο και Ιζόλδη.
Γεμάτη αντιθέσεις με μιά εκπληκτική ενορχήστρωση,με τον Strauss να εμβαθυνει στούς χαρακτήρες πολυ περισσότερο απο τον ´υστερικό ´Wilde,η Salome είναι μιά απο τίς σπουδαιότερες όπερες τού 20ού αιώνα.H μουσική τού Strauss στιγμές,μπορεί να χαρακτηριστεί έως και ´οργασμική´
Θα έλεγα μάλιστα ότι καταρρίπτει και τον μύθο τής ´στρυφνής και δύσκολης Γερμανόφωνης Οπερας´.
Το θέμα ιδιαίτερα προκλητικό επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες.Η νεαρή Σαλώμη ,προερχόμενη απο ένα διαλυμένο και επιβαρυμένο οικογενειακό περιβάλλον ερωτεύευεται το ´διαφορετικό´που τήν αρνείται.Συνυπάρχουν όλα τα συναισθηματα τής απόρριψης απο το ´αγαπημένο αντικείμενο´,όπως μίσος οργή,πόθος ,απελπισίa ,εκδίκηση,ψευδής αίσθηση οριστικής κατοχής τού ´αγαπημένου αντικειμένου´μέσω τού θανάτου,κ.ο.κ.
Εκτελέσεις.
1)Vienna Philarmonic Orchestra,Solti,Birgit Nilson,Eberhar Waechter,Gerhard Stolze,Grace Hoffman.
Κλασσική εκτέλεση τού 1961,απο την Decca,με την μεγάλη Nilson σε φόρμα και τον Solti ´στα νερά του´.Συναρπαστική.
2)Κarajan,VPO,Hildegard Behrens,Bohme,Baltsa,Van Dam(EMI).Eξίσου συναρπαστική.
3)Schonwandt,Danish radio symphony orchestra,Inga Nielsen,Hale,Goldberg,Siljia(Chandos).Πολυ καλή σύγχρονη εκτέλεση.
4)Giuseppe Sinopoli,Orchestra of the Deutsch Oper,Berlin(D.G.,1991)
Cheryl Studer-Salome,Leonie Rysanek-Herodias,Bryn Terfel-Jokanaan,Horst Hiestermann-Herod.
Σπουδαία ηχογράφηση.
Η Studer είναι η ιδανική Σαλώμη ακόμα και σε σχέση με την Nilsson.Σε μεγάλη φόρμα έχει την ιδανική φωνή για να υποδυθεί την νεαρή Σαλώμη.Εκπληκτικές ψηλές νότες με μιά πεντακάθαρη φρεσκάδα αναδεικνύουν μιά κακομαθημένη,ερωτευμένη ,πεισματάρα ειρωνική,θυμωμένη και εν τέλει ημι-παράφρονα Σαλώμη.
Στην τελική μεγάλη ερωτική σκηνή(11λεπτος μουσικός μονόλογος)τραγουδά μοναδικά,pianissimo,τίς υψηλές νότες.Η καλύτερη Σαλώμη έως σήμερα.
Ο βαρύτονος Bryn Terfel,μοναδικά πειστικός Ιωάννης,ο τενόρος Histermann,υποδύεται θαυμάσια τον νευρωτικό Ηρώδη όπως και η Rysanek την Ηρωδιάδα.
Ο κατά την γνώμη μου ,αδίκως,σχετικά υποτιμημένος Sinopoli, διευθύνει εκπληκτικά την Ορχήστρα και ´στήνει´μιά συναρπαστική παράσταση.
Ο ήχος είναι πλούσιος και ´ζεστός´.Συστήνεται ανεπιφύλακτα σαν πρώτη επιλογή.
Η Salome αποτελεί μιά ευκαιρία ,ακόμα και για τον μη φανατικό οπαδό τής όπερας να εντρυφήσει στο είδος,ξεκινώντας μάλιστα απο μή-Ιταλικό ρεπερτόριο.
Καλή Ακρόαση.
Υ.Γ
Υπάρχει σε DVD πάλι με Sinopoli,αλλά με την Malfitano στον ρόλο τής Σαλώμης απο παράσταση τού 1990.
