Ο Γιάννης Μαρκόπουλος ολοκλήρωσε τους - βασισμένους στο ομώνυμο έργο του Διονυσίου Σολωμού - Ελεύθερους Πολιορκημένους, το 1977. Ως μουσική φόρμα είναι δύσκολο να χαρακτηριστεί. Όπως δήλωσε πρόσφατα ο ίδιος:
Δεν έχω κάνει μελοποίηση αλλά προσέγγιση. Η σύζευξη μουσικής και ποίησης είναι ένας γάμος. Για να είναι ο γάμος αυτός επιτυχημένος, κάθε τέχνη πρέπει να παραχωρεί μέρος της ελευθερίας της.
Το έργο αποτελεί ένα συνδυασμό απαγγελίας, μουσικής, πρόζας και τραγουδιών, πάνω σε κείμενα του Σολωμού - ποιήματα και πεζά - από τα τρία σχεδιάσματα, επιλεγμένα από το συνθέτη ώστε να διατηρείται μια δραματουργική συνέχεια. Περιλαμβάνει αφηγητή, τρείς τραγουδιστές, ορχήστρα και χορωδία. Στην πρωτότυπη ηχογράφηση συμμετείχαν η Ειρήνη Παππά, οι Ν. Ξυλούρης, Λ. Χαλκιάς και Ηλ. Κλωναρίδης και η Χορωδία Πρέβεζας αντίστοιχα.
Ως σύνολο, δεν έγινε ποτέ ιδιαίτερα δημοφιλές, ίσως και λόγω της έκτασης και του σύνθετου της φόρμας του. Προσωπικά το θεωρώ άνισο, με την πρόζα και τις απαγγελίες -ιδιαίτερα στο πρώτο cd που κυριαρχούν - να μην προδίδουν μεν το πνεύμα του κειμένου, να μην παράγουν δε και αξιόλογο πρόσθετο αισθητικό αποτέλεσμα, ενώ το δραματικό πλαίσιο που προσπαθούν να δημιουργήσουν είναι μάλλον ασθενές και απλοϊκό.
Το δεύτερο cd όμως έχει καλύτερη ισορροπία μέσων και μεγαλύτερη συνοχή. Ορισμένα τραγούδια του μάλιστα -μαζί με κάποια το πρώτου cd - είναι πραγματικά μεγάλη μουσική και επιτυγχάνουν μια υποδειγματική - κλασσική θα τολμούσα να πω - ενότητα μορφής και περιεχομένου. Προσωπικά νιώθω περήφανος που η νεώτερη ελληνική μουσική δημιουργία περιλαμβάνει τραγούδια σαν τα μητέρα μεγαλόψυχη, πειρασμός, αλλ' Ήλιος αλλ' αόρατος και άκρα του τάφου σιωπή.
Ένα έργο ειδικών συνθηκών, το οποίο όμως με έπεισε εξ' αρχής και αναμφίβολα, πως περιλαμβάνει κάποια από την πιο ενδιαφέρουσα μουσική που άκουσα να γράφεται κατά τη διάρκεια της ζωής μου. Από τα πρώτα cd που αγόρασα και από αυτά στα οποία επανέρχομαι συχνά.
