O Johannes Brahms κατά τα τελευταία χρόνια της συνθετικής του δραστηριότητας, το 1894, έγραψε δύο Σονάτες για κλαρινέτο (και πιάνο) για τον φιλο του κλαρινετίστα Richard Muhlfeld. Πρόκειται για τα τελευταία έργα μουσικής δωματίου καθώς επίσης και για τα τελευταία έργα σε μορφή σονάτας του συνθέτη. Από μεταγραφή αυτών των δύο έργων προέκυψαν οι δύο Σονάτες για Βιόλα και Πιάνο, op.120/1 και 120/2. Οι δύο εκδοχές (για κλαρινέτο και για βιόλα) είναι σχεδόν πανομοιότυπες και κατέχουν ιδιαίτερη θέση στο ρεπερτόριο των αντίστοιχων σολίστ.
Λαμβάνοντας υπόψη τη χρονική περίοδο που γράφτηκαν τα έργα, είναι λογικό να μη διακρίνουμε τη συμφωνική αρχιτεκτονική που συχνά εμφανίζεται σε προγενέστερα έργα δωματίου του συνθέτη. Είναι ίσως η ώρα της περισυλλογής και του απολογισμού εκφρασμένων με πιο λιτό και συγκρατημένο τρόπο, χωρίς πυροτεχνήματα . Η νοσταλγία και η μελαγχολία που αποπνέουν οι δύο αυτές Σονάτες αντικατοπτρίζουν κάπως την απομόνωση που βίωνε ο Brahms εκείνη την περίοδο καθώς αρκετοί από τους φίλους του ''έφευγαν'' σταδιακά.
1η Σονάτα, op.120/1 (σε τέσσερα μέρη)
Το πρώτο μέρος Allegro appassionato, έχει έντονα λυρικό χαρακτήρα με δραματικές εξάρσεις. Το κάπως σκοτεινό ηχόχρωμα της βιόλας είναι αξιοθαύμαστα ταιριαστό με την όλη ατμόσφαιρα. Το τελείωμα του μέρους έρχεται με αποκλιμάκωση της έντασης και με κάποια θλιβερή διάθεση παραίτησης.
Το δεύτερο μέρος Andante un poco adagio, είναι ένα γαλήνιο νυχτερινό με διάχυτη μελαγχολική διάθεση όπου το πιάνο συνοδεύει διακριτικά, σχεδόν ντροπαλά.
Στο τρίτο μέρος Allegro grazioso, η διάθεση ελαφραίνει με ζωηρά ξεσπάσματα που θυμίζουν λαϊκό χορό.
Το τέταρτο μέρος Vivace, σε μορφή rondo, είναι συγκρατημένα ζωηρό με ενδιαφέροντες δεξιοτεχνικούς διαλόγους μεταξύ των οργάνων.
2η Σονάτα, op.120/2 (σε τρία μέρη)
Το πρώτο μέρος Allegro amabile, διαθέτει μια μεθυστική έλξη και δημιουργεί συνειρμούς (όσον αφορά τη δομή, ανάπτυξη και επικάλυψη των θεμάτων) με προγενέστερα μεγάλα έργα του Brahms (συμφωνίες, κοντσέρτα).
Το δεύτερο μέρος Allegro appassionato, θεωρείται το τελευταίο scherzo του συνθέτη. Διαπνέεται από πάθος και ένταση. Το μεσαίο τμήμα είναι πιο μουντό αλλά με την επιστροφή του κυρίως θέματος το πάθος επιστρέφει και τελικά το μέρος ολοκληρώνεται ήσυχα.
Το τρίτο μέρος Andante con moto, έχει τη μορφή θέματος και παραλλαγών. Σε ήρεμο κλίμα οι πρώτες τέσσερις ενώ η τελευταία, πιο ζωηρή, χαρακτηρίζεται από τον πρωταγωνιστικό ρόλο του πιάνου.
Όσον αφορά το θέμα των ερμηνειών υπάρχουν αρκετές διαθέσιμες οι οποίες και επαινούνται λίγο ή πολύ. Mintz/Golan (AVIE), Lawrence Power/Simon Crawford-Phillips (Hyperion), Barenboim/Zukerman (DG), Bashmet/Muntian (RCA), Kashkashian/Levin (ECM) κλπ. Προσωπικά γνώρισα και αγάπησα τα έργα από τους Mintz/Golan (2003) σε διπλό cd όπου περιέχονται και οι τρεις Σονάτες για Βιολί. Όποιος φίλος έχει την καλωσύνη ας εμπλουτίσει το νήμα με τις προτάσεις και τα σχόλιά του.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Επιτρέψτε μου και μια προσωπική εκμυστήρευση, μιας και εσείς φίλοι της Μουσικής Κατηγορίας, μπορείτε να φανταστείτε καλύτερα από τον καθένα, τι σημαίνει η ακοή για τον μουσικόφιλο.
Τα δύο αυτά έργα του Brahms έχουν πλέον μια ιδιαίτερη θέση στην καρδιά μου και το άκουσμά τους πάντα θα με φορτίζει συγκινησιακά. Πρώτον διότι με συντρόφευσαν (μαζί με άλλα έργα δωματίου του Brahms) την προ- και την μετεγχειρητική περίοδο της επέμβασης στο αυτί μου και μαλάκωναν την αγωνία - που ακόμη υπάρχει - για την έκβαση. Δεύτερον και κυριότερο, οι αρχικές νότες της 1ης σονάτας είναι η πρώτη μουσική την οποία (λίγες μέρες μετά την εγχείρηση) άκουσα πραγματικά στερεφωνικά, και με τα δύο μου αυτιά, μετά από πολλά χρόνια, και μόλις το συνειδητοποίησα...απλώς έκλαψα από χαρά.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Last edited:
