Το 1966 τό Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο παρουσίασε ,σέ σκηνοθεσία Μάνου Κατράκη τον ''Καπετάν Μιχάλη'' τού Νικου Καζαντζάκη..
Προσπάθεια δύσκολη γεμάτη παγίδες..
Την μουσική ανέλαβε νά γράψει ο 32ετών τότε Μάνος Χατζιδάκις μελοποιώντας αποσπάσματα τού αυθεντικού κειμένου,πού επέλεξε ο Γεράσιμος Σταύρου.
Μουσικά ο Χατζιδάκις έπρεπε νά κατορθώσει νά μελοποιήσει κείμενα πού δέν ήσαν έμμετρα αλλά δέν είχαν καί τήν σαφώς ευκολώτερη ''οπτική'' τών στίχων..
Ενα άλλο στοιχείο πού θά μπορούσε νά αποτελέσει μεγάλο εμπόδιο στήν μουσική τού Χατζιδάκι,ήταν ο κίνδυνος νά ακολουθήσει(μουσικά)ο συνθέτης τον συχνά πομπώδη λόγο τού σημαντικού ,κατά τά άλλα,συγγραφέα.
Η ιδιοφυϊα τού Μάνου ξεπέρασε και τούς δυό αυτούς σκοπέλους και έτσι δημιουργήθηκε ένα έργο πού αυτονομήθηκε εντελώς απο τήν παράσταση καί πού σήμερα 45 χρόνια μετά αποτελεί ένα κόσμημα τής Ευρωπαϊκής καί Ελληνικής μουσικής...
Πρώτη εκτέλεση και ηχογράφηση τού έργου έγινε τό 1966 μέ ενορχηστρωτή και διευθυντή ορχήστρας τον Μάνο Χατζιδάκι και ερμηνευτή τον σχεδόν έφηβο τότε Γιώργο Ρωμανό.
1. Εισαγωγή χορός (3:00)(Ρυθμός Πεντοζάλη)
2. Όμορφη πούναι η Κρήτη (2:26)
3. Μουσική για την Εμινέ (1:49)(λαούτο και κιθάρα)
4. Δεν ήταν νησί (3:40)
5. Κυρά μου Αμπελιώτισσα (2:22)
6. Η Κρασογιώργαινα (3:13)
7. Μεγαλοβδόμαδο (1:30)
8. Κερκέζικο τραγούδι (3:26)(Το μοτίβο τής Εμινέ)
9. Βαριά απόψε η νύχτα (2:04)
10. Η σφαγή (4:55) (Φαντασία γιά κιθάρα,τσέμπαλο,κιθάρα,λαούτο)..
11. Πού είναι ο Θεός; (2:58)
Η εισαγωγή τού δίσκου δείχνει τό πώς ήδη ο συνθέτης είχε αφομοιώσει τήν ελληνική δημοτική και λόγια παράδοση,καθώς και τήν αντίστοιχη ευρωπαϊκή..
Τσέμπαλο,λύρα,κιθάρα,μπουζουκι ιδιαίτερης λεπτότητας,συνθέτουν έναν Πεντοζάλη ,απόγονο τού Σκαλκώτα ...
Bach και προκλασική παρέα μέ Κρητικούς ρυθμούς δημιουργούν ένα εξαίσιο μείγμα ..
Η υπέροχη μελωδία τού ''Ομορφη πουναι η Κρήτη'' αποτυπώνεται μέσω μιάς εισαγωγής μέ τσέμπαλο ,κιθάρα και μπουζούκι ενώ ο Ρωμανός μέ απόλυτη λιτότητα τραγουδά:'Φοβέρα θέλει ο Θεός γιά νά κάνει τό θάμα του..Πιάσε τό τουφέκι,πιάσε πάλι το τουφέκι''....
Η Χατζιδακική λεπτότητα μάς χαρίζει μιά μινιατούρα γιά λαγούτο και κιθάρα,σέ μιά θεσπέσια συνομιλία..
Το ''Δέν ήταν Νησί'' δίνεται απο τον Ρωμανό (παρά τούς πειρασμούς μιάς πομπώδους και κραυγαλέας ερμηνείας)μέ συνειδητή αποφυγή κάθε βερμπαλισμού,γεγονός πού φαίνεται πρωτίστως απο τόν τρόπο πού ακούγεται -σχεδόν σάν Μοτσάρτεια υπόμνηση-τό αβανταδόρικο ''Αμα λευτερωθεί η Κρήτη''...
Η συγκλονιστική ''Κυρά μου Αμπελιώτισα'' ξεκινά μέ έναν ορυμαγδό ήχων ολίγων δευτερολέπτων γιά νά εισβάλει η φωνή -προσευχή πού παρακαλά τήν Παναγιά νά ''ξεθυμάνει γρήγορα'' τό ''ανήμερο θεριό''(ο Καπετάν Μιχάλης δηλαδή)...
Βιολί ,κιθάρα,μπουζούκι ,τσέμπαλο συνθέτουν μιά από τις ωραιότερες δημιουργίες τού Χατζιδάκι (και οχι μόνον) τήν ''Κρασογιώργαινα'' και τό όνειρό της....
Πέρα απο το κείμενο,πού ειναι συγκλονιστικό ,η μουσική περιγραφή τού ονείρου,οδηγεί σέ αυτή τήν ανάλαφρη αλλά καί φορές αφόρητη ερωτική προσμονή τού άπιαστου αγαπημένου...
Nειρεύονταν η Kρασογιώργαινα
σεργιάνιζε, λέει, με τον καλό της
σ' ένα κλειστό περβόλι και χαμογελούσε...
Δεν ήταν ο Kρασογιώργης ο χοντρομπαλάς
παρά ένα λυγερό παλικάρι...
Στριμμένο αγκάθα το μουστάκι του,
μαλλιά μακριά, κορακάτα,
στη ζώνη ασημοπίστολα
κι η αναπνιά του μύριζε κανέλλα...
Ίδιος, απαράλλακτος ο Aθανάσιος Διάκος!
.........................................................................................
Το ''Μεγαλοβδόμαδο'' δημιουργία τόσο πυκνή αλλά και τόσο περιεκτική μουσικά αποτυπώνει τήν σύγκρουση τών δυό ανδρών (τού χαμένου καί τού κερδισμένου τών ματιών και οχι μόνων ''μιάς Κερκέζας''....)
Το ''Μοτίβο τής Εμινέ'' ,άλλο ένα ορχηστρικό αριστούργημα ανάμεικτο Ευρώπη και Ελλάδα διαπερνάται κυριολεκτικά απο τούς ''πυροβολισμούς'' τού Τσέμπαλου πού επιβάλλεται συχνά στην κιθάρα καί στό μπουζούκι ,τού οποίου ο ήχος του στήν ενορχήστρωση τού Χατζιδάκι αποκτά άλλη διάσταση..
''Βαριά αποψε η Νύχτα'' ,μέ τήν μουσική νά περιγράφει τον θερμό άνεμο πού ''ξεκινουσε απο τήν Αραπιά'' ,αλλά και τήν αγρύπνια τού Καπετάν Μιχάλη καί τήν αγωνία του γιά τό αύριο πού ερχόταν τρομακτικό...
''Η σφαγή'' θά μπορούσε νά αποτελέσει και αυτόνομο έργο ,πού στέκει ισοϋψώς απέναντι σέ σημαντικά έργα τού 20ού αιώνα...
Φαντασία γιά 4 όργανα ,απολύτως αυτοσχεδιαστική,ζοφερή και αγωνιώδης συνάμα, μέ επιδράσεις τού δωδεκάφθογγου,δείχνει τί σημαίνει συγχρονη και νεωτεριστική σύνθεση,πού δέν στέκεται ξεκρέμαστη στό κενό...
Ο ''Καπετάν Μιχάλης'' τελειώνει μέ τό θρηνητικό ''Πού ειναι ο Θεός'' ερμηνευμένος και αυτό χωρίς στόμφο,αλλά μέ τήν αντρίκεια θλίψη και απορία...
Ο Χατζιδάκις ηχογράφησε ξανά τόν ''Καπετάν Μιχάλη'' τό 1972 μέ την Φλέρυ Νταντωνάκη και κομμάτια τού έργου υπάρχουν και στά ''Λειτουργικά'' πού στην ουσία αποτελούν δοκιμαστικές ηχογραφήσεις τού 1970...
Η ερμηνεία τής Νταντωνάκη ειναι πέραν σχολίων και η φωνή αυτής τής τραγικής γυναίκας ακούγεται υπερκόσμια συνοδευόμενη απο πιάνο..
Αν ήταν πάντως νά διαλέξω υποχρεωτικά μιάν εκτέλεση τού εξαιρετικού αυτού έργου ,θά κρατούσα τήν πρώτη μέ τον Ρωμανό και αυτό γιατί οι ενορχηστρώσεις τού Χατζιδάκι ειναι υποδειγματικές τού ταλέντου του...
Οπως και νάχει η ελληνική μουσική ,πού ανθούσε εκείνη τήν περίοδο και μάλιστα μέ έργα πρωτότυπα και ουσιώδη ,προσέθετε μιάν ακόμα δημιουργία στήν ιστορία της μέ τον ''Καπετάν Μιχάλη'' πού αργότερα κατέλαβε το Νο 24 στίς συνθέσεις ενός εκ τών πιό σημαντικών συνθετών τού δεύτερου μισού τού 20ού Αιώνα στην Ευρώπη..
Προσπάθεια δύσκολη γεμάτη παγίδες..
Την μουσική ανέλαβε νά γράψει ο 32ετών τότε Μάνος Χατζιδάκις μελοποιώντας αποσπάσματα τού αυθεντικού κειμένου,πού επέλεξε ο Γεράσιμος Σταύρου.
Μουσικά ο Χατζιδάκις έπρεπε νά κατορθώσει νά μελοποιήσει κείμενα πού δέν ήσαν έμμετρα αλλά δέν είχαν καί τήν σαφώς ευκολώτερη ''οπτική'' τών στίχων..
Ενα άλλο στοιχείο πού θά μπορούσε νά αποτελέσει μεγάλο εμπόδιο στήν μουσική τού Χατζιδάκι,ήταν ο κίνδυνος νά ακολουθήσει(μουσικά)ο συνθέτης τον συχνά πομπώδη λόγο τού σημαντικού ,κατά τά άλλα,συγγραφέα.
Η ιδιοφυϊα τού Μάνου ξεπέρασε και τούς δυό αυτούς σκοπέλους και έτσι δημιουργήθηκε ένα έργο πού αυτονομήθηκε εντελώς απο τήν παράσταση καί πού σήμερα 45 χρόνια μετά αποτελεί ένα κόσμημα τής Ευρωπαϊκής καί Ελληνικής μουσικής...
Πρώτη εκτέλεση και ηχογράφηση τού έργου έγινε τό 1966 μέ ενορχηστρωτή και διευθυντή ορχήστρας τον Μάνο Χατζιδάκι και ερμηνευτή τον σχεδόν έφηβο τότε Γιώργο Ρωμανό.
1. Εισαγωγή χορός (3:00)(Ρυθμός Πεντοζάλη)
2. Όμορφη πούναι η Κρήτη (2:26)
3. Μουσική για την Εμινέ (1:49)(λαούτο και κιθάρα)
4. Δεν ήταν νησί (3:40)
5. Κυρά μου Αμπελιώτισσα (2:22)
6. Η Κρασογιώργαινα (3:13)
7. Μεγαλοβδόμαδο (1:30)
8. Κερκέζικο τραγούδι (3:26)(Το μοτίβο τής Εμινέ)
9. Βαριά απόψε η νύχτα (2:04)
10. Η σφαγή (4:55) (Φαντασία γιά κιθάρα,τσέμπαλο,κιθάρα,λαούτο)..
11. Πού είναι ο Θεός; (2:58)
Η εισαγωγή τού δίσκου δείχνει τό πώς ήδη ο συνθέτης είχε αφομοιώσει τήν ελληνική δημοτική και λόγια παράδοση,καθώς και τήν αντίστοιχη ευρωπαϊκή..
Τσέμπαλο,λύρα,κιθάρα,μπουζουκι ιδιαίτερης λεπτότητας,συνθέτουν έναν Πεντοζάλη ,απόγονο τού Σκαλκώτα ...
Bach και προκλασική παρέα μέ Κρητικούς ρυθμούς δημιουργούν ένα εξαίσιο μείγμα ..
Η υπέροχη μελωδία τού ''Ομορφη πουναι η Κρήτη'' αποτυπώνεται μέσω μιάς εισαγωγής μέ τσέμπαλο ,κιθάρα και μπουζούκι ενώ ο Ρωμανός μέ απόλυτη λιτότητα τραγουδά:'Φοβέρα θέλει ο Θεός γιά νά κάνει τό θάμα του..Πιάσε τό τουφέκι,πιάσε πάλι το τουφέκι''....
Η Χατζιδακική λεπτότητα μάς χαρίζει μιά μινιατούρα γιά λαγούτο και κιθάρα,σέ μιά θεσπέσια συνομιλία..
Το ''Δέν ήταν Νησί'' δίνεται απο τον Ρωμανό (παρά τούς πειρασμούς μιάς πομπώδους και κραυγαλέας ερμηνείας)μέ συνειδητή αποφυγή κάθε βερμπαλισμού,γεγονός πού φαίνεται πρωτίστως απο τόν τρόπο πού ακούγεται -σχεδόν σάν Μοτσάρτεια υπόμνηση-τό αβανταδόρικο ''Αμα λευτερωθεί η Κρήτη''...
Η συγκλονιστική ''Κυρά μου Αμπελιώτισα'' ξεκινά μέ έναν ορυμαγδό ήχων ολίγων δευτερολέπτων γιά νά εισβάλει η φωνή -προσευχή πού παρακαλά τήν Παναγιά νά ''ξεθυμάνει γρήγορα'' τό ''ανήμερο θεριό''(ο Καπετάν Μιχάλης δηλαδή)...
Βιολί ,κιθάρα,μπουζούκι ,τσέμπαλο συνθέτουν μιά από τις ωραιότερες δημιουργίες τού Χατζιδάκι (και οχι μόνον) τήν ''Κρασογιώργαινα'' και τό όνειρό της....
Πέρα απο το κείμενο,πού ειναι συγκλονιστικό ,η μουσική περιγραφή τού ονείρου,οδηγεί σέ αυτή τήν ανάλαφρη αλλά καί φορές αφόρητη ερωτική προσμονή τού άπιαστου αγαπημένου...
Nειρεύονταν η Kρασογιώργαινα
σεργιάνιζε, λέει, με τον καλό της
σ' ένα κλειστό περβόλι και χαμογελούσε...
Δεν ήταν ο Kρασογιώργης ο χοντρομπαλάς
παρά ένα λυγερό παλικάρι...
Στριμμένο αγκάθα το μουστάκι του,
μαλλιά μακριά, κορακάτα,
στη ζώνη ασημοπίστολα
κι η αναπνιά του μύριζε κανέλλα...
Ίδιος, απαράλλακτος ο Aθανάσιος Διάκος!
.........................................................................................
Το ''Μεγαλοβδόμαδο'' δημιουργία τόσο πυκνή αλλά και τόσο περιεκτική μουσικά αποτυπώνει τήν σύγκρουση τών δυό ανδρών (τού χαμένου καί τού κερδισμένου τών ματιών και οχι μόνων ''μιάς Κερκέζας''....)
Το ''Μοτίβο τής Εμινέ'' ,άλλο ένα ορχηστρικό αριστούργημα ανάμεικτο Ευρώπη και Ελλάδα διαπερνάται κυριολεκτικά απο τούς ''πυροβολισμούς'' τού Τσέμπαλου πού επιβάλλεται συχνά στην κιθάρα καί στό μπουζούκι ,τού οποίου ο ήχος του στήν ενορχήστρωση τού Χατζιδάκι αποκτά άλλη διάσταση..
''Βαριά αποψε η Νύχτα'' ,μέ τήν μουσική νά περιγράφει τον θερμό άνεμο πού ''ξεκινουσε απο τήν Αραπιά'' ,αλλά και τήν αγρύπνια τού Καπετάν Μιχάλη καί τήν αγωνία του γιά τό αύριο πού ερχόταν τρομακτικό...
''Η σφαγή'' θά μπορούσε νά αποτελέσει και αυτόνομο έργο ,πού στέκει ισοϋψώς απέναντι σέ σημαντικά έργα τού 20ού αιώνα...
Φαντασία γιά 4 όργανα ,απολύτως αυτοσχεδιαστική,ζοφερή και αγωνιώδης συνάμα, μέ επιδράσεις τού δωδεκάφθογγου,δείχνει τί σημαίνει συγχρονη και νεωτεριστική σύνθεση,πού δέν στέκεται ξεκρέμαστη στό κενό...
Ο ''Καπετάν Μιχάλης'' τελειώνει μέ τό θρηνητικό ''Πού ειναι ο Θεός'' ερμηνευμένος και αυτό χωρίς στόμφο,αλλά μέ τήν αντρίκεια θλίψη και απορία...
Ο Χατζιδάκις ηχογράφησε ξανά τόν ''Καπετάν Μιχάλη'' τό 1972 μέ την Φλέρυ Νταντωνάκη και κομμάτια τού έργου υπάρχουν και στά ''Λειτουργικά'' πού στην ουσία αποτελούν δοκιμαστικές ηχογραφήσεις τού 1970...
Η ερμηνεία τής Νταντωνάκη ειναι πέραν σχολίων και η φωνή αυτής τής τραγικής γυναίκας ακούγεται υπερκόσμια συνοδευόμενη απο πιάνο..
Αν ήταν πάντως νά διαλέξω υποχρεωτικά μιάν εκτέλεση τού εξαιρετικού αυτού έργου ,θά κρατούσα τήν πρώτη μέ τον Ρωμανό και αυτό γιατί οι ενορχηστρώσεις τού Χατζιδάκι ειναι υποδειγματικές τού ταλέντου του...
Οπως και νάχει η ελληνική μουσική ,πού ανθούσε εκείνη τήν περίοδο και μάλιστα μέ έργα πρωτότυπα και ουσιώδη ,προσέθετε μιάν ακόμα δημιουργία στήν ιστορία της μέ τον ''Καπετάν Μιχάλη'' πού αργότερα κατέλαβε το Νο 24 στίς συνθέσεις ενός εκ τών πιό σημαντικών συνθετών τού δεύτερου μισού τού 20ού Αιώνα στην Ευρώπη..
Last edited:
