Λοιπόν, αποφάσισα να πω μερικά πραγματάκια για μια συμφωνία που από τότε που την πρωτοάκουσα μ' έχει πιάσει μια απίστευτη μανία. Όχι ότι δεν υπήρχε γενικότερα, αλλά την συγκεκριμένη συμφωνία από τότε που την άκουσα, θέλησα να βρω και να ακούσω οποιαδήποτε ερμηνεία και εκτέλεση μπορούσε και είναι διαθέσιμη.
Είχα την απορία, πως αυτό το συμφωνικό αριστούργημα, δεν αποτέλεσε για τον συνθέτη την έναρξη της διαδικασίας να γράψει και άλλα συμφωνικά έργα; Να πάρει έστω φόρα όπως ο Brahms και να μας αφήσει και άλλες συμφωνίες, που σίγουρα θα θαυμάζαμε πολλοί;
Ακούγοντας την και ξανακούγοντας την, καταλήγω σε ένα συμπέρασμα. Έστω και ότι συνέχιζε και συνέθετε, πόσο εύκολο θα ήταν να καταφέρει κάτι τέτοιο ή ακόμα παραπέρα; Μάλλον αδύνατο. Έτσι δεν θα ήταν κατά την άποψη μου λάθος, να υποστηρίξω ότι πρόκειται για έργο ζωής.
Γράφω μέχρι τώρα κάποια πράγματα αλλά δεν είπα σε ποιο έργο και σε ποιον συνθέτη αναφέρομαι! Μάλλον μου είναι τόσο οικείος που μου έγινε σχεδόν δεδομένος. Αναφέρομαι στον Cesar Franck και την μοναδική του συμφωνία σε ρε ελάσσονα.
O Cesar Franck είναι συνθέτης Βελγικής καταγωγής, ο οποίος πολιτογραφήθηκε Γάλλος μια και κάποια στιγμή της ζωής του ένιωσε πραγματική αηδία για την χώρα καταγωγής τους (ε... και δεν τον αδικώ... -απλή διαπίστωση και όχι κανένα συμπέρασμα μια και το μόνο κάλο που εγώ προσωπικά βρίσκω στο Βέλγιο είναι οι σοκολάτες τους). Θα μπορούσαμε να τον εντάξουμε στην Γαλλική σχολή αλλά με μια τάση προς την Γερμανική μουσική παράδοση.
Ως συνθέτης μας άφησε μερικά εξαιρετικά δείγματα μουσικής. Μια υπέροχη σονάτα για βιολί και πιάνο, πιάνο τρίο (εξαιρετικό το ελεγειακό), έργα για εκκλησιαστικό όργανο και αρκετά συμφωνικά ποιήματα, με τον Καταραμένο Κυνηγό (Le Chausser Maudit) να ξεχωρίζει μια και θεματολογικά αλλά και υφολογικά μας θυμίζει την Φανταστική του Μπερλιόζ. Α! και το χριστουγενιάτικο Panis Angelicus που όλο ξεχνάω ότι είναι δικό του, που ίσως είναι και το πιο λαοφιλές έργο του.
Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής το πέρασε διδάσκοντας σύνθεση αλλά και ως οργανίστας. Όπως ο αγαπημένος μου Bruckner. Έχει πολλά κοινά σημεία αναφοράς με τον Bruckner θα μπορούσε να πει κάνεις. Και αυτός όπως και ο Bruckner ήταν βαθύτατα θρησκευόμενος άνθρωπος και αυτό αντανακλάται σε όλα τα έργα του. Παρότι συνθέτης ρομαντικής εποχής και πολύ καλός ενορχηστρωτής, τις μουσικές του ρίζες θα πρέπει να τις αναζητήσουμε, πιο πίσω από την εποχή του. Στην κλασσική και στην προκλασσική μουσική όπου το μουσικό ύφος του Μπαχ είναι ξεκάθαρο. Επίσης φαίνεται να τον εντυπωσιάζει η "κυκλική" σύνθεση. Η κυκλική σύνθεσης προέρχεται από τον Beethoven και την "Παθητική" σονάτα για πιάνο (opus 13). Στο Franck δεν συναντιέται η εξέλιξη που είχε αυτή η τεχνική σύνθεσης στον Wagner (θα μπορούσαμε να πούμε ότι η κυκλική σύνθεση είναι ο πρόγονος των Leit-motif στην λυρική μουσική) ή στο Liszt αλλά διακρίνουμε έναν αναλυτή - ερευνητή που αναζητά τις ρίζες αυτής της "Μπετοβενικής ευρεσιτεχνίας". Με πολύ απλά λόγια πρόκειται μικρές μελωδίες, οι οποίες εξελίσσονται και αναπτύσσονται κατά την διάρκεια μιας συμφωνίας ή οποιουδήποτε έργου, με αποτέλεσμα να αποτελούσουν τους συνδέσμους που δένουν όλο το έργο και στην ουσία έχουμε την εντύπωση ότι είναι όλο το έργο.
Η κυκλική ανάπτυξη της συμφωνίας ήταν πλέον μια Γαλλική πρακτική που ακολουθούσε ο Saint-Saens (περίφημη 3η συμφωνία) και o Vincent D' Indy. Αποφάσισε και Franck να αποδώσει αυτή την συμφωνία με τους δικούς τους όρους και με την δική του αισθητική. Σήμερα θα μπορούσαμε να πούμε, πως η συμφωνία του Franck μαζί με την Φανταστική του Berlioz αποτελούν τις πιο διάσημες "Γαλλικές συμφωνίες".
Ας δούμε τα μέρη της συμφωνίας .
Η συμφωνία είναι σε 3 μέρη
I. Lento; Allegro non troppo
Η συμφωνία ξεκινά σε αργό και σκοτεινό μοτίβο,όμως κυρίαρχο και φαινομενικά ανίκητο. Ήσυχα και σχεδόν νωχελικά, βαρύ και ασήκωτο. Παρόλα αυτά σε προδιαθέτει από την πρώτη νότα, παρά την γενικότερη ηρεμία, ότι θα υπάρξει ξέσπασμα. Εκφράζονται απορίες αλλά μάλλον περισσότερο ανησυχίες, βουβές μα μια μεγάλη ανέκφραστη ένταση. Σαν καζάνι που κοχλάζει. Το θέμα αυτό αναπτύσσεται και αναπτύσσεται και τελικά ξεσπάει! Για την ακρίβεια τα σπάζει και τα τινάζει όλα στον αέρα.Επανάσταση! Έχουμε ένα απίστευτο ορχηστρικό ξέσπασμα, ιδιαίτερης έντασης. Έχουμε την μεταμόρφωση ενός παθητικού σε ενεργητική και δυναμική δράση. Ο αργός χαρακτήρας γίνεται λίγο πιο γρήγορος πιο ζωηρός και πιο στιβαρός! Είναι το Allegro όπου με την δυναμική του και την ένταση του που το συνοδεύει φωτίζει, σχεδόν καίει όλα τα σκοτεινά σημεία. Με αυτό τον τρόπο συνεχίζει και αναπτύσσεται το μέρος όπου επαναφέρεται όλο το έργο και σκοτεινό μοτίβο, σε μια μορφή όπου πλέον έχει χάσει την κυριαρχία του. Ένας ισχυρός δαίμονας που έχει χάσει την δύναμή του και παραλύει. Αναδεικνύεται ο ηρωικός χαρακτήρας αυτού του μέρους. Το αργό μοτίβο προς το τέλος του μέρους απλά μας υπενθυμίζεται, ως μια ανάμνηση, κάτι που τελείωσε και παράλληλα το allegro το ακολουθεί για να μας θυμίζει τον νικητή. Μάχη, σύγκρουση οι λέξεις-κλειδιά αυτό το μέρος. Πραγματική πρόκληση για τους μουσικούς.
II. Allegretto
Τα έγχορδα και η άρπα ακούγονται διαφορετικά, τα δοξάρια χτυπούν τις χορδές των βιολιών. Εκφράζουν μια απορία. Έπειτα από λίγο το αγγλικό κόρνο ακούμε μια μοναχική μελαγχολική μελωδία, που μας θυμίζει τα αιώνια "γιατί" που βάζει η ανθρωπότητα στην πορεία και στην ιστορία της. Αυτή την τεχνική με το Αγγλικό κόρνο θα την χρησιμοποιήσει αργότερα και ο Dvorak στη περίφημη συμφωνία του Νέου κόσμου, θέλοντας να εκφράσει την νοσταλγία της πατρίδας του. Ακόμα με στον Mahler θα δούμε να χρησιμοποιείται παρόμοια, στον Verdi στο Te-deum κ.λπ. Κάτι που είχε καιρό να επαναληφθεί, από τον καιρό του Haydn που το χρησιμοποίησε στην συμφωνία του Φιλοσόφου Νο.22 (ας μην ξεχνάμε ότι τα "γιατί" είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της φιλοσοφίας). Αυτή η μελωδία παραδίδεται στο κλαρινέτο, έπειτα στο κόρνο, όπου δείχνει μια μορφή επούλωσης πληγών, αντιμετώπισης των ανησυχιών. Έπειτα το αγγλικό κόρνο επανέρχεται με την μελαγχολική μελωδία του την μια φορά υπενθυμίζοντας την ύπαρξη του και την τελευταία φορά ως ανάμνηση. Το αρχικό νευρικό θέμα με τις άρπες και έγχορδα επανέρχεται και δίνεται πιο μουσικά και πιο μελωδικά, υποβάλλοντας στην συνέχεια ένα πιο λυτρωτικό μουσικό θέμα. Το μέρος κλείνει με τα δύο θέματα να εναλλάσσονται, χωρίς να συγκρούονται, με το ένα να αποδέχεται το άλλο, χωρίς να γνωρίζουμε τον νικητή (αν υπάρχει δηλαδή) και κλίνει το μέρος ήσυχα και όμορφα. Η ανάπτυξη του θέματος θυμίζει αρκετά τον συμφωνικό Schumann και ιδιαίτερα την εισαγωγή Manfred.
III. Allegro non troppo
Το φινάλε ξεκινάει δραματικά και με πολύ ένταση και με χτύπους από την ορχήστρα συνολικά (fortissimo). Πολύ σύντομα όμως τα τσέλα και τα φαγκότα δίνουν μια όμορφή μελωδία, με τα βιολιά να τα συνοδεύουν στο ύφος της δραματικής εισαγωγής. Και έτσι σιγά σιγά αναπτύσσεται ένα ελπιδοφόρο μήνυμα. Εδώ πλέκονται όλα τα θέματα του 1ου και 2ου μέρους μέσα από αυτή την ελπιδοφόρα διάθεση, με μια ενορχήστρωση υψηλής αισθητικής. Ακούμε το αγγλικό κόρνο πλέον πιο φιλόδοξο και όχι τόσο πεσμένο με το φλάουτο και λοιπά πνευστά να το συνοδεύουν και να είναι μαζί του. Η μοναξιά του εγκαταλείφθηκε. Το φινάλε είναι αίσιο. Μας μιλάει για την ελπίδα, την εμπιστοσύνη και την πίστη που πρέπει να έχουμε. Το καλό θα νικήσει το κακό παρότι ο αγώνας είναι δύσκολος και οι απώλειες μας πολλές (μας το θυμίζει). Εξαιρετικά εκφρασμένο από την συμφωνική πένα του Franck, είναι μια ωραία άσχημη ιστορία.
Όμορφο, πολύ όμορφο έργο...
Προτεινόμενες Ερμηνείες
Πολύ δύσκολο να προτείνω κάτι ως τέλειο και ιδανικό. Όλοι οι μεγάλοι μαέστροι που το προσέγγισαν και ερμήνευσαν έπρεπε να το "έχουν" από πριν. Αλλιώς πιστεύω το ίδιο έργο σε απομακρύνει όσο φιλόδοξος και αν είσαι ως αρχιμουσικός.
Λατρεύω και τις 3 ερμηνείες του Giulini. Τις 2 ερμηνείες, σχεδόν επανασυνθέσεις, του Bernstein. Paul Paray, Pierre Monteux ξεχωρίζουν από τους Γάλλους, με τον Charles Munch στην Βοστώνη από κοντά, που ούτως ή άλλως το "έχουν". Ο Μητρόπουλος, ο Mengelberg αλλά και ο Furtwangler δίνουν γοτθικές διαστάσεις στο έργο υπερτονίζοντας τις αντιθέσεις. O Karajan με Γαλλική ορχήστρα αναδεικνύει καλύτερα από όλους τα χρώματα, σχεδόν μυρωδιές γαλλικού αρώματος. Ο Sir Thomas Beecham είναι ο πιο κριτικός και αποκωδικοποιεί. Μας δείχνει τι έχει το έργο που λείπει από τ' άλλα έργα... Καταπληκτικός... Φυσικά o Μaazel και στις 2 ηχογραφήσεις του. Ακόμα και ο Barenboim όταν ήταν στο Παρίσι και την αφοσίωση του στο Γαλλικό ρεπερτόριο που έδινε περισσότερο "εγκεφαλική προσέγγιση". Και πολλοί άλλοι που κάτι έβρισκαν να με γοητεύσουν.
Θα τολμήσω όμως να "ξεχωρίσω" έστω και δύσκολα κάποιες ερμηνείες ως αναφοράς και κάποιους λόγους να προτιμηθούν.
1) Ernset Ansermet/Orchestre de la Suisse Romande.
Όποτε ακούω αυτή την ερμηνεία του Ansermet, έχω την αίσθηση ότι ακούω όλες όσες έχω ακούσει και θαυμάσει. Δεν μου συμβαίνει πολύ συχνά και πολλές φορές σκέφτομαι αν αυτό είναι πολύ καλό ή κακό. Είναι καταιγιστικός, σου κόβει την ανάσα, σου υποκινεί το μυαλό και τις αισθήσεις σου στα άκρα. Εντυπωσιακός συμφωνικός ήχος σε μια πολύ καλή καταγραφή της Decca. Το διαθέτω σε μια έκδοση που έχει αποσυρθεί, μαζί με την 3η συμφωνία του Saint-Saens.
2) Symphonic Music of Cesar Franck Sir Adrian Boult/London Orchestra Society.
Ο Sir Adrian Boult δίνει μια ερμηνεία γεμάτη ένταση και αδρεναλίνη. Μου αρέσει γιατί είναι η πιο "Μπρουκνερική" ερμηνεία που έχω ακούσει και για μένα είναι καλό ;-). Το συγκεκριμένο CD επίσης αποτελεί την ιδανικότερη εισαγωγή στην συμφωνική μουσική του Cesar Franck και επίσης η ηχογράφηση είναι απολαυστική. Παραγωγός ήταν ο Charles Gerhardt για λογαριασμό του Reader's Digest και αποτελεί μια από της καλύτερες προσπάθειες να γίνει advanced η συμφωνική μουσική και να ακουστεί καλύτερα από ότι στον χώρο συναυλιών. Έτσι και τα υπόλοιπα κομμάτια είναι εκπληκτικά ερμηνευμένα και ηχογραφημένο. Ακόμα ανατριχιάζω όταν ακούω τα κόρνα από το Le Chausser Maudit (Massimo Frescia/RCA Victor Symphony Orchestra). Μεταφορά σε CD από την Chesky Records, προτεραιότητα σε σκληροπυρηνικό audiophile κοινό λόγω συνδυασμού εξαιρετικής ερμηνείας με υψηλού επιπέδου καταγραφή και audio engineering.
3) Charles Dutoit / Montreal Symphony Orchestra
Η καλύτερη σύγχρονη ηχογράφηση με τον Dutoit να δείχνει τη υπεροχή του στο Γαλλικό ρεπερτόριο. Ως συνολικό άλμπουμ κερδίζει μια και συνοδεύεται από την λιγότερη γνωστή, αλλά σημαντική και όμορφη συμφωνία του Vincent D'Indy - Symphony sur un chant montagnard Francais. Μας δίνει μια 1ης τάξης αντίληψης του γαλλικού συμφωνικού πνεύματος της εποχής και της κυκλικής σύνθεσης που επικρατούσε.
Αυτά τα ολίγα.
Είχα την απορία, πως αυτό το συμφωνικό αριστούργημα, δεν αποτέλεσε για τον συνθέτη την έναρξη της διαδικασίας να γράψει και άλλα συμφωνικά έργα; Να πάρει έστω φόρα όπως ο Brahms και να μας αφήσει και άλλες συμφωνίες, που σίγουρα θα θαυμάζαμε πολλοί;
Ακούγοντας την και ξανακούγοντας την, καταλήγω σε ένα συμπέρασμα. Έστω και ότι συνέχιζε και συνέθετε, πόσο εύκολο θα ήταν να καταφέρει κάτι τέτοιο ή ακόμα παραπέρα; Μάλλον αδύνατο. Έτσι δεν θα ήταν κατά την άποψη μου λάθος, να υποστηρίξω ότι πρόκειται για έργο ζωής.
Γράφω μέχρι τώρα κάποια πράγματα αλλά δεν είπα σε ποιο έργο και σε ποιον συνθέτη αναφέρομαι! Μάλλον μου είναι τόσο οικείος που μου έγινε σχεδόν δεδομένος. Αναφέρομαι στον Cesar Franck και την μοναδική του συμφωνία σε ρε ελάσσονα.
O Cesar Franck είναι συνθέτης Βελγικής καταγωγής, ο οποίος πολιτογραφήθηκε Γάλλος μια και κάποια στιγμή της ζωής του ένιωσε πραγματική αηδία για την χώρα καταγωγής τους (ε... και δεν τον αδικώ... -απλή διαπίστωση και όχι κανένα συμπέρασμα μια και το μόνο κάλο που εγώ προσωπικά βρίσκω στο Βέλγιο είναι οι σοκολάτες τους). Θα μπορούσαμε να τον εντάξουμε στην Γαλλική σχολή αλλά με μια τάση προς την Γερμανική μουσική παράδοση.
Ως συνθέτης μας άφησε μερικά εξαιρετικά δείγματα μουσικής. Μια υπέροχη σονάτα για βιολί και πιάνο, πιάνο τρίο (εξαιρετικό το ελεγειακό), έργα για εκκλησιαστικό όργανο και αρκετά συμφωνικά ποιήματα, με τον Καταραμένο Κυνηγό (Le Chausser Maudit) να ξεχωρίζει μια και θεματολογικά αλλά και υφολογικά μας θυμίζει την Φανταστική του Μπερλιόζ. Α! και το χριστουγενιάτικο Panis Angelicus που όλο ξεχνάω ότι είναι δικό του, που ίσως είναι και το πιο λαοφιλές έργο του.
Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής το πέρασε διδάσκοντας σύνθεση αλλά και ως οργανίστας. Όπως ο αγαπημένος μου Bruckner. Έχει πολλά κοινά σημεία αναφοράς με τον Bruckner θα μπορούσε να πει κάνεις. Και αυτός όπως και ο Bruckner ήταν βαθύτατα θρησκευόμενος άνθρωπος και αυτό αντανακλάται σε όλα τα έργα του. Παρότι συνθέτης ρομαντικής εποχής και πολύ καλός ενορχηστρωτής, τις μουσικές του ρίζες θα πρέπει να τις αναζητήσουμε, πιο πίσω από την εποχή του. Στην κλασσική και στην προκλασσική μουσική όπου το μουσικό ύφος του Μπαχ είναι ξεκάθαρο. Επίσης φαίνεται να τον εντυπωσιάζει η "κυκλική" σύνθεση. Η κυκλική σύνθεσης προέρχεται από τον Beethoven και την "Παθητική" σονάτα για πιάνο (opus 13). Στο Franck δεν συναντιέται η εξέλιξη που είχε αυτή η τεχνική σύνθεσης στον Wagner (θα μπορούσαμε να πούμε ότι η κυκλική σύνθεση είναι ο πρόγονος των Leit-motif στην λυρική μουσική) ή στο Liszt αλλά διακρίνουμε έναν αναλυτή - ερευνητή που αναζητά τις ρίζες αυτής της "Μπετοβενικής ευρεσιτεχνίας". Με πολύ απλά λόγια πρόκειται μικρές μελωδίες, οι οποίες εξελίσσονται και αναπτύσσονται κατά την διάρκεια μιας συμφωνίας ή οποιουδήποτε έργου, με αποτέλεσμα να αποτελούσουν τους συνδέσμους που δένουν όλο το έργο και στην ουσία έχουμε την εντύπωση ότι είναι όλο το έργο.
Η κυκλική ανάπτυξη της συμφωνίας ήταν πλέον μια Γαλλική πρακτική που ακολουθούσε ο Saint-Saens (περίφημη 3η συμφωνία) και o Vincent D' Indy. Αποφάσισε και Franck να αποδώσει αυτή την συμφωνία με τους δικούς τους όρους και με την δική του αισθητική. Σήμερα θα μπορούσαμε να πούμε, πως η συμφωνία του Franck μαζί με την Φανταστική του Berlioz αποτελούν τις πιο διάσημες "Γαλλικές συμφωνίες".
Ας δούμε τα μέρη της συμφωνίας .
Η συμφωνία είναι σε 3 μέρη
I. Lento; Allegro non troppo
Η συμφωνία ξεκινά σε αργό και σκοτεινό μοτίβο,όμως κυρίαρχο και φαινομενικά ανίκητο. Ήσυχα και σχεδόν νωχελικά, βαρύ και ασήκωτο. Παρόλα αυτά σε προδιαθέτει από την πρώτη νότα, παρά την γενικότερη ηρεμία, ότι θα υπάρξει ξέσπασμα. Εκφράζονται απορίες αλλά μάλλον περισσότερο ανησυχίες, βουβές μα μια μεγάλη ανέκφραστη ένταση. Σαν καζάνι που κοχλάζει. Το θέμα αυτό αναπτύσσεται και αναπτύσσεται και τελικά ξεσπάει! Για την ακρίβεια τα σπάζει και τα τινάζει όλα στον αέρα.Επανάσταση! Έχουμε ένα απίστευτο ορχηστρικό ξέσπασμα, ιδιαίτερης έντασης. Έχουμε την μεταμόρφωση ενός παθητικού σε ενεργητική και δυναμική δράση. Ο αργός χαρακτήρας γίνεται λίγο πιο γρήγορος πιο ζωηρός και πιο στιβαρός! Είναι το Allegro όπου με την δυναμική του και την ένταση του που το συνοδεύει φωτίζει, σχεδόν καίει όλα τα σκοτεινά σημεία. Με αυτό τον τρόπο συνεχίζει και αναπτύσσεται το μέρος όπου επαναφέρεται όλο το έργο και σκοτεινό μοτίβο, σε μια μορφή όπου πλέον έχει χάσει την κυριαρχία του. Ένας ισχυρός δαίμονας που έχει χάσει την δύναμή του και παραλύει. Αναδεικνύεται ο ηρωικός χαρακτήρας αυτού του μέρους. Το αργό μοτίβο προς το τέλος του μέρους απλά μας υπενθυμίζεται, ως μια ανάμνηση, κάτι που τελείωσε και παράλληλα το allegro το ακολουθεί για να μας θυμίζει τον νικητή. Μάχη, σύγκρουση οι λέξεις-κλειδιά αυτό το μέρος. Πραγματική πρόκληση για τους μουσικούς.
II. Allegretto
Τα έγχορδα και η άρπα ακούγονται διαφορετικά, τα δοξάρια χτυπούν τις χορδές των βιολιών. Εκφράζουν μια απορία. Έπειτα από λίγο το αγγλικό κόρνο ακούμε μια μοναχική μελαγχολική μελωδία, που μας θυμίζει τα αιώνια "γιατί" που βάζει η ανθρωπότητα στην πορεία και στην ιστορία της. Αυτή την τεχνική με το Αγγλικό κόρνο θα την χρησιμοποιήσει αργότερα και ο Dvorak στη περίφημη συμφωνία του Νέου κόσμου, θέλοντας να εκφράσει την νοσταλγία της πατρίδας του. Ακόμα με στον Mahler θα δούμε να χρησιμοποιείται παρόμοια, στον Verdi στο Te-deum κ.λπ. Κάτι που είχε καιρό να επαναληφθεί, από τον καιρό του Haydn που το χρησιμοποίησε στην συμφωνία του Φιλοσόφου Νο.22 (ας μην ξεχνάμε ότι τα "γιατί" είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της φιλοσοφίας). Αυτή η μελωδία παραδίδεται στο κλαρινέτο, έπειτα στο κόρνο, όπου δείχνει μια μορφή επούλωσης πληγών, αντιμετώπισης των ανησυχιών. Έπειτα το αγγλικό κόρνο επανέρχεται με την μελαγχολική μελωδία του την μια φορά υπενθυμίζοντας την ύπαρξη του και την τελευταία φορά ως ανάμνηση. Το αρχικό νευρικό θέμα με τις άρπες και έγχορδα επανέρχεται και δίνεται πιο μουσικά και πιο μελωδικά, υποβάλλοντας στην συνέχεια ένα πιο λυτρωτικό μουσικό θέμα. Το μέρος κλείνει με τα δύο θέματα να εναλλάσσονται, χωρίς να συγκρούονται, με το ένα να αποδέχεται το άλλο, χωρίς να γνωρίζουμε τον νικητή (αν υπάρχει δηλαδή) και κλίνει το μέρος ήσυχα και όμορφα. Η ανάπτυξη του θέματος θυμίζει αρκετά τον συμφωνικό Schumann και ιδιαίτερα την εισαγωγή Manfred.
III. Allegro non troppo
Το φινάλε ξεκινάει δραματικά και με πολύ ένταση και με χτύπους από την ορχήστρα συνολικά (fortissimo). Πολύ σύντομα όμως τα τσέλα και τα φαγκότα δίνουν μια όμορφή μελωδία, με τα βιολιά να τα συνοδεύουν στο ύφος της δραματικής εισαγωγής. Και έτσι σιγά σιγά αναπτύσσεται ένα ελπιδοφόρο μήνυμα. Εδώ πλέκονται όλα τα θέματα του 1ου και 2ου μέρους μέσα από αυτή την ελπιδοφόρα διάθεση, με μια ενορχήστρωση υψηλής αισθητικής. Ακούμε το αγγλικό κόρνο πλέον πιο φιλόδοξο και όχι τόσο πεσμένο με το φλάουτο και λοιπά πνευστά να το συνοδεύουν και να είναι μαζί του. Η μοναξιά του εγκαταλείφθηκε. Το φινάλε είναι αίσιο. Μας μιλάει για την ελπίδα, την εμπιστοσύνη και την πίστη που πρέπει να έχουμε. Το καλό θα νικήσει το κακό παρότι ο αγώνας είναι δύσκολος και οι απώλειες μας πολλές (μας το θυμίζει). Εξαιρετικά εκφρασμένο από την συμφωνική πένα του Franck, είναι μια ωραία άσχημη ιστορία.
Όμορφο, πολύ όμορφο έργο...
Προτεινόμενες Ερμηνείες
Πολύ δύσκολο να προτείνω κάτι ως τέλειο και ιδανικό. Όλοι οι μεγάλοι μαέστροι που το προσέγγισαν και ερμήνευσαν έπρεπε να το "έχουν" από πριν. Αλλιώς πιστεύω το ίδιο έργο σε απομακρύνει όσο φιλόδοξος και αν είσαι ως αρχιμουσικός.
Λατρεύω και τις 3 ερμηνείες του Giulini. Τις 2 ερμηνείες, σχεδόν επανασυνθέσεις, του Bernstein. Paul Paray, Pierre Monteux ξεχωρίζουν από τους Γάλλους, με τον Charles Munch στην Βοστώνη από κοντά, που ούτως ή άλλως το "έχουν". Ο Μητρόπουλος, ο Mengelberg αλλά και ο Furtwangler δίνουν γοτθικές διαστάσεις στο έργο υπερτονίζοντας τις αντιθέσεις. O Karajan με Γαλλική ορχήστρα αναδεικνύει καλύτερα από όλους τα χρώματα, σχεδόν μυρωδιές γαλλικού αρώματος. Ο Sir Thomas Beecham είναι ο πιο κριτικός και αποκωδικοποιεί. Μας δείχνει τι έχει το έργο που λείπει από τ' άλλα έργα... Καταπληκτικός... Φυσικά o Μaazel και στις 2 ηχογραφήσεις του. Ακόμα και ο Barenboim όταν ήταν στο Παρίσι και την αφοσίωση του στο Γαλλικό ρεπερτόριο που έδινε περισσότερο "εγκεφαλική προσέγγιση". Και πολλοί άλλοι που κάτι έβρισκαν να με γοητεύσουν.
Θα τολμήσω όμως να "ξεχωρίσω" έστω και δύσκολα κάποιες ερμηνείες ως αναφοράς και κάποιους λόγους να προτιμηθούν.
1) Ernset Ansermet/Orchestre de la Suisse Romande.
Όποτε ακούω αυτή την ερμηνεία του Ansermet, έχω την αίσθηση ότι ακούω όλες όσες έχω ακούσει και θαυμάσει. Δεν μου συμβαίνει πολύ συχνά και πολλές φορές σκέφτομαι αν αυτό είναι πολύ καλό ή κακό. Είναι καταιγιστικός, σου κόβει την ανάσα, σου υποκινεί το μυαλό και τις αισθήσεις σου στα άκρα. Εντυπωσιακός συμφωνικός ήχος σε μια πολύ καλή καταγραφή της Decca. Το διαθέτω σε μια έκδοση που έχει αποσυρθεί, μαζί με την 3η συμφωνία του Saint-Saens.
2) Symphonic Music of Cesar Franck Sir Adrian Boult/London Orchestra Society.
Ο Sir Adrian Boult δίνει μια ερμηνεία γεμάτη ένταση και αδρεναλίνη. Μου αρέσει γιατί είναι η πιο "Μπρουκνερική" ερμηνεία που έχω ακούσει και για μένα είναι καλό ;-). Το συγκεκριμένο CD επίσης αποτελεί την ιδανικότερη εισαγωγή στην συμφωνική μουσική του Cesar Franck και επίσης η ηχογράφηση είναι απολαυστική. Παραγωγός ήταν ο Charles Gerhardt για λογαριασμό του Reader's Digest και αποτελεί μια από της καλύτερες προσπάθειες να γίνει advanced η συμφωνική μουσική και να ακουστεί καλύτερα από ότι στον χώρο συναυλιών. Έτσι και τα υπόλοιπα κομμάτια είναι εκπληκτικά ερμηνευμένα και ηχογραφημένο. Ακόμα ανατριχιάζω όταν ακούω τα κόρνα από το Le Chausser Maudit (Massimo Frescia/RCA Victor Symphony Orchestra). Μεταφορά σε CD από την Chesky Records, προτεραιότητα σε σκληροπυρηνικό audiophile κοινό λόγω συνδυασμού εξαιρετικής ερμηνείας με υψηλού επιπέδου καταγραφή και audio engineering.
3) Charles Dutoit / Montreal Symphony Orchestra
Η καλύτερη σύγχρονη ηχογράφηση με τον Dutoit να δείχνει τη υπεροχή του στο Γαλλικό ρεπερτόριο. Ως συνολικό άλμπουμ κερδίζει μια και συνοδεύεται από την λιγότερη γνωστή, αλλά σημαντική και όμορφη συμφωνία του Vincent D'Indy - Symphony sur un chant montagnard Francais. Μας δίνει μια 1ης τάξης αντίληψης του γαλλικού συμφωνικού πνεύματος της εποχής και της κυκλικής σύνθεσης που επικρατούσε.
Αυτά τα ολίγα.
ευχαριστώ για άλλη μιά εξαιρετική παρουσίαση.
