Aνθρωπος ανασφαλής και ευάλωτος ο Τσαϊκόφσκυ θεωρούσε ότι έχει στερέψει από μουσικές ιδέες ,όταν η Συμφωνία Manfred τού 1885 δέν έτυχε θερμής αποδοχής.
Τόν Μάϊο τού 1888 ξεκίνησε διστακτικά νά συνθέτει τήν 5η του Συμφωνία ,σέ ηλικία 48 ετών καί ενώ ήδη ένοιωθε πολύ κουρασμένος και μέ προβλήματα όρασης και κουβαλώντας πάντα τό ασφυκτικό ''μυστικό'' τών ερωτικών του προτιμήσεων.Τήν ολοκλήρωσε τόν Αυγουστο τού ιδίου έτους.
Τό θέμα τής ''Μοίρας'' πάντα τόν απασχολούσε και μεγάλο μέρος τού συνθετικού του έργου ήταν αφιερωμένο σέ αυτήν..
Αλλως τε και η 4η και η 6η Συμφωνία εμπεριέχουν τήν Μοίρα ως βασικό motto .
H 5η θά μπορούσε νά θεωρηθεί η πλέον αισιόδοξη από τίς τρείς,μιάς και τό σκοτεινό κλίμα τό διαδεχόταν μιά πιό φωτεινή οπτική τής ζωής ,έστω καί αποσπασματικά.
Ως κεντρική σύλληψη μοιάζει μέ τήν 5η τού Beethoven ως πρός τήν αναμέτρηση τού ανθρώπου μέ τήν Μοίρα καί τήν πιθανότητα υπερβάσεώς της.
Συμφωνία μέ στοιχεία μουσικής μπαλέτου και όπερας(είδη στά οποία ο συνθέτης είχε μεγάλη ικανότητα)φέρεται νά αντλεί τήν σύλληψή της από μιά μουσική ιδέα από όπερα τού Glinka(A Life for the Tsar,στην οποία ακούγεται η φράση:Μήν επιστρέψεις στήν Θλίψη)...
Εργο κυκλικό όπου τό βασικό θέμα ακούγεται καί στά 4 μέρη τής Συμφωνίας ,μόνον πού ξεκινά ως πένθιμο στό πρώτο μέρος γιά νά μετατραπεί σταδιακά σέ θριαμβικό στό finale.
Τα 4 μέρη τής Συμφωνίας είναι:
1. Andante — Allegro con anima
2. Andante cantabile, con alcuna licenza — Moderato con anima — Andante mosso — Allegro non troppo
3. Valse: Allegro moderato
4. Andante maestoso — Allegro vivace — Molto vivace — Moderato assai e molto maestoso — Presto ...
1.Tό πρώτο μέρος ξεκινά μελαγχολικά μέ τά κλαρινέτα νά δίνουν τόν τόνο και τά έγχορδα απλώς νά συνοδεύουν.
Φαγκότα και κλαρινέτα τραγουδούν τό βασικό σκοτεινό αλλά λικνιστικό θέμα ,πού μετατρέπεται σέ ένα θυελλώδες όλον ,μέ τήν έντονη είσοδο τών εγχόρδων και τών χάλκινων.
Θέματα μέ παραλλαγές,μεταξύ τών οποίων ένα μελωδικότατο από τά έγχορδα,μιά συνομιλία πνευστών και εγχόρδων, ένα εξαίσιο Valse αργό και λυρικό ,συγκροτούν και αναπαριστούν τό βασικό ερώτημα τού Τσαϊκόφσκυ:''Nά παραιτηθώ στήν μοίρα μου?Νά αφεθώ στήν αγκαλιά της?''
Τά θέματα επανέρχονται καλοκουρδισμένα καί προσεκτικά έως ότου νά σβήσουν σταδιακά στό finale τού πρώτου μέρους,όπου η Ορχήστρα παίζει στά πιό ''χαμηλά ''της..
Αν κάτι διακρίνει τήν μουσική τού συνθέτη είναι η ενδοψυχική του σύγκρουση πού αποτυπώνεται στό πεντάγραμμο μεταξύ τών αντιθέσεων ''παραίτηση-αποδοχή'',''επιθυμία-αναστολή'' ,''φώς-οδύνη''..
2.Τό δεύτερο μέρος είναι από τά πλέον γνωστά και αγαπητά στό Μουσικό ρεπερτόριο και θά μπορούσε νά θεωρηθεί καί ως ένα ''Τραγούδι αγάπης''..
Η πασίγνωστη ,συγκινητική και λυρικότατη μελωδία τού Κόρνου ,δύσκολα αφήνει ανέγγιχτο τόν ακροατή..
Σέ χειρόγραφα τού Τσαϊκόφσκυ βρέθηκαν οι λέξεις ''Oh, how I love ... if you love me...."...
Καθαρά οπερατική σκηνή ''Αγάπης'' πού δείχνει τό αυθεντικό ταλέντο τού συνθέτη στό νά εκφράζεται μουσικά σε θέματα ευαισθησίας..
Το θέμα αναπτύσσεται εξαίσια από τά έγχορδα και τά πνευστά,αλλά δυό φορές διακόπτεται από τό αρχικό motto τού πρώτου μέρους,οπότε καί επανέρχεται ή ''συννεφιά'',τό άγχος και η σύγκρουση..Αλλως τε ο Τσαϊκόφσκυ ζούσε πάντα μέσα στήν προσωπική σύγκρουση σέ μιά ασφυκτική κοινωνία και έναν κύκλο πού ήταν υποχρεωμένος νά ''κρύβεται''
Δέν υπάρχει αμφιβολία πώς ο Σλάβικος αισθησιασμός σέ αυτή την Μουσική εκπροσωπείται επάξια καί ακόμα και ο μέγας και αυστηρός Mravinsky υποκύπτει και δικαίως..
Μόνον ένας άλλος μεγάλος ,ο Γερμανός Karajan αντιμετωπίζει τό δεύτερο μέρος λιγότερο αισθησιακά,αλλά προσδίδοντας στήν Μουσική μιάν αίσθηση λεπτής αξιοπρέπειαςπού αποτίει έναν φόρο τιμής στήν πιό μακρόχρονη αγάπη παρά στον έρωτα.
Θέμα επιλογής.Ετσι και αλλοιώς πρόκειται γιά αριστουργηματική έμπνευση τού Pyotr Illyich .
3.Καθαρά μπαλετικό μέρος..
Valse επηρεασμένο απο μελωδία αγνώστου προελέυσεως ,τήν οποία είχε ακούσει ο συνθέτης σέ σοκάκια Ιταλικής πόλης στά 1878..
Μέρος αισιόδοξο καί τρυφερό,πού δείχνει καί τήν πρόθεση τού συνθέτη,νά αποκτήσει η Πέμπτη του,μιά κλιμακωτή τάση πρός τό Φώς.
Θυμίζει σελίδες από τήν Σερενάτα εγχόρδων τού ιδίου,μιάς και στήν εξάλεπτη αυτή σύνθεση τόν πρώτο λόγο έχουν τά έγχορδα ,μέ συμμετοχή τών ξυλίνων πνευστών.
Τό αρχικό motto επανέρχεται μόνον στίς τελευταίες σελίδες τού μέρους,εντελώς απλά και σχεδόν ψιθυριστά χωρίς νά διακόπτεται η ροή τού Valse.
4.To Finale ξεκινά μέ τό βασικό motto ,πού όμως πλέον δέν είναι αρκούντως μελαγχολικό,αλλά περισσότερο ηρωϊκό....
Yπέρβαση τής Μοίρας καί τής προσωπικής επιλογής μπορεί νά μήν επιτυγχάνεται,αλλά ο άνθρωπος έχει τήν δυνατότητα νά ζεί βλέποντας καί Φώς μέσα απ´τήν αδυναμία του ,αποδεχόμενός την.
Η Ορχήστρα σέ πλήρη δράση,θυελλώδης καί σχεδόν θριαμβική έχει σχεδόν μεταλλαχθεί σέ σχέση μέ τό πρώτο μέρος.
Τά πνευστά βρίσκονται σέ οργασμική έξαρση,τά έγχορδα χορεύουν,τά τύμπανα βρυχώνται και η Συμφωνία τελειώνει μέ εγερτήριες ριπές από τίς Τρομπέτες καί τά Κόρνα πού εισάγουν τήν Ορχήστρα στά αποχαιρετιστήρια μέτρα τού έργου.
Η απόπειρα τού Tchaikovsky νά γράψει ένα έργο κλιμακούμενης αισιοδοξίας,ολοκληρώνεται μέ απόλυτη επιτυχία.Φαίνεται πώς εκείνη τήν περίοδο τής ζωής του ο συνθέτης είχε αποφασίσει νά αφεθεί στήν Μοίρα του ,υπερβαίνοντάς την μέσω τής Τέχνης...
Ομως..........
Τό όλον εγχείρημα μοιάζει νά μήν ανταποκρίνεται στήν φύση τού Συνθέτη,γιατί πέντε χρόνια μετά θά ξαναπιάσει τό Νήμα τής 4ης Συμφωνίας και θά δημιουργήσει τήν περίφημη Εκτη και τελευταία του,πού θά κλείσει μέσα στήν απόλυτη σιωπή.
Εννιά μέρες μετά τήν επίσημη ''πρώτη''(28/10/1893,στήν Αγία Πετρούπολη) ο Piotr Illyich Tchaikovsky θά πεθάνει σέ ηλικία 53 ετών κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες.
Σημειώνεται ότι η Πέμπτη του Συμφωνία παιζόταν πολύ συχνά στήν πολιορκία τού Λένινγκραντ ακόμα και όταν οι βόμβες τών Γερμανών διέλυαν τήν πόλη.
Προτείνω τρείς εκτελέσεις τού έργου ,μιάς και πλέον τά χρόνια περνούν και πρέπει νά επικρατεί σιγά-σιγά η ''Αφαίρεση'' και η ''Συμπύκνωση''..
http://www.avclub.gr/forum/showthread.php?t=6097 (από Θέμα τού Λύμπε)..
Η τριάδα τής 4,5,6 απο Mravinsky παραμένει η πρώτη επιλογή,ώς όλον.
O Karajan δείχνει μέ τίς ερμηνείες του τήν μεγαλοσύνη του,γιά μιάν ακόμα φορά..
Αν είχα νά διαλέξω μιά Πέμπτη θα διάλεγα τήν δική του,απο τήν δεκαετία τού 70 και ας ''φαίνεται''λιγότερο αισθησιακή.Οσο γιά τήν Παθητική............................δέν είναι τού παρόντος(Thrilling).
O Jansons έχει κάνει έναν εκπληκτικό κύκλο Tchaikovsky..
Το πρώτο και τό τελευταίο μέρος τής Πέμπτης είναι πραγματικά διαμάντια.
Τόν Μάϊο τού 1888 ξεκίνησε διστακτικά νά συνθέτει τήν 5η του Συμφωνία ,σέ ηλικία 48 ετών καί ενώ ήδη ένοιωθε πολύ κουρασμένος και μέ προβλήματα όρασης και κουβαλώντας πάντα τό ασφυκτικό ''μυστικό'' τών ερωτικών του προτιμήσεων.Τήν ολοκλήρωσε τόν Αυγουστο τού ιδίου έτους.
Τό θέμα τής ''Μοίρας'' πάντα τόν απασχολούσε και μεγάλο μέρος τού συνθετικού του έργου ήταν αφιερωμένο σέ αυτήν..
Αλλως τε και η 4η και η 6η Συμφωνία εμπεριέχουν τήν Μοίρα ως βασικό motto .
H 5η θά μπορούσε νά θεωρηθεί η πλέον αισιόδοξη από τίς τρείς,μιάς και τό σκοτεινό κλίμα τό διαδεχόταν μιά πιό φωτεινή οπτική τής ζωής ,έστω καί αποσπασματικά.
Ως κεντρική σύλληψη μοιάζει μέ τήν 5η τού Beethoven ως πρός τήν αναμέτρηση τού ανθρώπου μέ τήν Μοίρα καί τήν πιθανότητα υπερβάσεώς της.
Συμφωνία μέ στοιχεία μουσικής μπαλέτου και όπερας(είδη στά οποία ο συνθέτης είχε μεγάλη ικανότητα)φέρεται νά αντλεί τήν σύλληψή της από μιά μουσική ιδέα από όπερα τού Glinka(A Life for the Tsar,στην οποία ακούγεται η φράση:Μήν επιστρέψεις στήν Θλίψη)...
Εργο κυκλικό όπου τό βασικό θέμα ακούγεται καί στά 4 μέρη τής Συμφωνίας ,μόνον πού ξεκινά ως πένθιμο στό πρώτο μέρος γιά νά μετατραπεί σταδιακά σέ θριαμβικό στό finale.
Τα 4 μέρη τής Συμφωνίας είναι:
1. Andante — Allegro con anima
2. Andante cantabile, con alcuna licenza — Moderato con anima — Andante mosso — Allegro non troppo
3. Valse: Allegro moderato
4. Andante maestoso — Allegro vivace — Molto vivace — Moderato assai e molto maestoso — Presto ...
1.Tό πρώτο μέρος ξεκινά μελαγχολικά μέ τά κλαρινέτα νά δίνουν τόν τόνο και τά έγχορδα απλώς νά συνοδεύουν.
Φαγκότα και κλαρινέτα τραγουδούν τό βασικό σκοτεινό αλλά λικνιστικό θέμα ,πού μετατρέπεται σέ ένα θυελλώδες όλον ,μέ τήν έντονη είσοδο τών εγχόρδων και τών χάλκινων.
Θέματα μέ παραλλαγές,μεταξύ τών οποίων ένα μελωδικότατο από τά έγχορδα,μιά συνομιλία πνευστών και εγχόρδων, ένα εξαίσιο Valse αργό και λυρικό ,συγκροτούν και αναπαριστούν τό βασικό ερώτημα τού Τσαϊκόφσκυ:''Nά παραιτηθώ στήν μοίρα μου?Νά αφεθώ στήν αγκαλιά της?''
Τά θέματα επανέρχονται καλοκουρδισμένα καί προσεκτικά έως ότου νά σβήσουν σταδιακά στό finale τού πρώτου μέρους,όπου η Ορχήστρα παίζει στά πιό ''χαμηλά ''της..
Αν κάτι διακρίνει τήν μουσική τού συνθέτη είναι η ενδοψυχική του σύγκρουση πού αποτυπώνεται στό πεντάγραμμο μεταξύ τών αντιθέσεων ''παραίτηση-αποδοχή'',''επιθυμία-αναστολή'' ,''φώς-οδύνη''..
2.Τό δεύτερο μέρος είναι από τά πλέον γνωστά και αγαπητά στό Μουσικό ρεπερτόριο και θά μπορούσε νά θεωρηθεί καί ως ένα ''Τραγούδι αγάπης''..
Η πασίγνωστη ,συγκινητική και λυρικότατη μελωδία τού Κόρνου ,δύσκολα αφήνει ανέγγιχτο τόν ακροατή..
Σέ χειρόγραφα τού Τσαϊκόφσκυ βρέθηκαν οι λέξεις ''Oh, how I love ... if you love me...."...
Καθαρά οπερατική σκηνή ''Αγάπης'' πού δείχνει τό αυθεντικό ταλέντο τού συνθέτη στό νά εκφράζεται μουσικά σε θέματα ευαισθησίας..
Το θέμα αναπτύσσεται εξαίσια από τά έγχορδα και τά πνευστά,αλλά δυό φορές διακόπτεται από τό αρχικό motto τού πρώτου μέρους,οπότε καί επανέρχεται ή ''συννεφιά'',τό άγχος και η σύγκρουση..Αλλως τε ο Τσαϊκόφσκυ ζούσε πάντα μέσα στήν προσωπική σύγκρουση σέ μιά ασφυκτική κοινωνία και έναν κύκλο πού ήταν υποχρεωμένος νά ''κρύβεται''
Δέν υπάρχει αμφιβολία πώς ο Σλάβικος αισθησιασμός σέ αυτή την Μουσική εκπροσωπείται επάξια καί ακόμα και ο μέγας και αυστηρός Mravinsky υποκύπτει και δικαίως..
Μόνον ένας άλλος μεγάλος ,ο Γερμανός Karajan αντιμετωπίζει τό δεύτερο μέρος λιγότερο αισθησιακά,αλλά προσδίδοντας στήν Μουσική μιάν αίσθηση λεπτής αξιοπρέπειαςπού αποτίει έναν φόρο τιμής στήν πιό μακρόχρονη αγάπη παρά στον έρωτα.
Θέμα επιλογής.Ετσι και αλλοιώς πρόκειται γιά αριστουργηματική έμπνευση τού Pyotr Illyich .
3.Καθαρά μπαλετικό μέρος..
Valse επηρεασμένο απο μελωδία αγνώστου προελέυσεως ,τήν οποία είχε ακούσει ο συνθέτης σέ σοκάκια Ιταλικής πόλης στά 1878..
Μέρος αισιόδοξο καί τρυφερό,πού δείχνει καί τήν πρόθεση τού συνθέτη,νά αποκτήσει η Πέμπτη του,μιά κλιμακωτή τάση πρός τό Φώς.
Θυμίζει σελίδες από τήν Σερενάτα εγχόρδων τού ιδίου,μιάς και στήν εξάλεπτη αυτή σύνθεση τόν πρώτο λόγο έχουν τά έγχορδα ,μέ συμμετοχή τών ξυλίνων πνευστών.
Τό αρχικό motto επανέρχεται μόνον στίς τελευταίες σελίδες τού μέρους,εντελώς απλά και σχεδόν ψιθυριστά χωρίς νά διακόπτεται η ροή τού Valse.
4.To Finale ξεκινά μέ τό βασικό motto ,πού όμως πλέον δέν είναι αρκούντως μελαγχολικό,αλλά περισσότερο ηρωϊκό....
Yπέρβαση τής Μοίρας καί τής προσωπικής επιλογής μπορεί νά μήν επιτυγχάνεται,αλλά ο άνθρωπος έχει τήν δυνατότητα νά ζεί βλέποντας καί Φώς μέσα απ´τήν αδυναμία του ,αποδεχόμενός την.
Η Ορχήστρα σέ πλήρη δράση,θυελλώδης καί σχεδόν θριαμβική έχει σχεδόν μεταλλαχθεί σέ σχέση μέ τό πρώτο μέρος.
Τά πνευστά βρίσκονται σέ οργασμική έξαρση,τά έγχορδα χορεύουν,τά τύμπανα βρυχώνται και η Συμφωνία τελειώνει μέ εγερτήριες ριπές από τίς Τρομπέτες καί τά Κόρνα πού εισάγουν τήν Ορχήστρα στά αποχαιρετιστήρια μέτρα τού έργου.
Η απόπειρα τού Tchaikovsky νά γράψει ένα έργο κλιμακούμενης αισιοδοξίας,ολοκληρώνεται μέ απόλυτη επιτυχία.Φαίνεται πώς εκείνη τήν περίοδο τής ζωής του ο συνθέτης είχε αποφασίσει νά αφεθεί στήν Μοίρα του ,υπερβαίνοντάς την μέσω τής Τέχνης...
Ομως..........
Τό όλον εγχείρημα μοιάζει νά μήν ανταποκρίνεται στήν φύση τού Συνθέτη,γιατί πέντε χρόνια μετά θά ξαναπιάσει τό Νήμα τής 4ης Συμφωνίας και θά δημιουργήσει τήν περίφημη Εκτη και τελευταία του,πού θά κλείσει μέσα στήν απόλυτη σιωπή.
Εννιά μέρες μετά τήν επίσημη ''πρώτη''(28/10/1893,στήν Αγία Πετρούπολη) ο Piotr Illyich Tchaikovsky θά πεθάνει σέ ηλικία 53 ετών κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες.
Σημειώνεται ότι η Πέμπτη του Συμφωνία παιζόταν πολύ συχνά στήν πολιορκία τού Λένινγκραντ ακόμα και όταν οι βόμβες τών Γερμανών διέλυαν τήν πόλη.
Προτείνω τρείς εκτελέσεις τού έργου ,μιάς και πλέον τά χρόνια περνούν και πρέπει νά επικρατεί σιγά-σιγά η ''Αφαίρεση'' και η ''Συμπύκνωση''..
http://www.avclub.gr/forum/showthread.php?t=6097 (από Θέμα τού Λύμπε)..
Η τριάδα τής 4,5,6 απο Mravinsky παραμένει η πρώτη επιλογή,ώς όλον.
O Karajan δείχνει μέ τίς ερμηνείες του τήν μεγαλοσύνη του,γιά μιάν ακόμα φορά..
Αν είχα νά διαλέξω μιά Πέμπτη θα διάλεγα τήν δική του,απο τήν δεκαετία τού 70 και ας ''φαίνεται''λιγότερο αισθησιακή.Οσο γιά τήν Παθητική............................δέν είναι τού παρόντος(Thrilling).
O Jansons έχει κάνει έναν εκπληκτικό κύκλο Tchaikovsky..
Το πρώτο και τό τελευταίο μέρος τής Πέμπτης είναι πραγματικά διαμάντια.
Last edited by a moderator:
