Ιστορία Ερωτα και Αναρχίας

John Lewis: J.S. Bach - Preludes & Fugues from the Well Tempered Clavier, Books 1-4 - Philips, 4 CDs, 1990


O John Lewis γεννήθηκε στο Νέο Μεξικό το 1920 και ήταν παιδί μαύρου με ινδιάνα Τσερόκι. Πήρε πτυχίο ανθρωπολόγου αλλά, ταυτόχρονα, λάτρευε το πιάνο. Μαζί με την αγάπη του για τα blues, η ακαδημαϊκή του παιδεία του άνοιξε τον δρόμο για το baroque και τον Bach.
Μετά τον πόλεμο, το 1946, τον προσέλαβε στη μπάντα του ο Dizzy Gillespie. Εκεί ο Lewis γνωρίσθηκε με τον Milt Jackson (βιμπράφωνο) και με τους δύο συντελεστές μίας από τις καλύτερες rhythm-sections της εποχής της, τους Percy Heath (μπάσο) και Connie Kay (τύμπανα). Το 1950 άφησαν τον Dizzy και έφτιαξαν τους Modern Jazz Quartet, ένα από τα σημαντικότερα γκρούπ της μοντέρνας jazz.
Οι MJQ θεωρούνται δίκαια ένα γκρούπ Θεσμός. Ηταν ενεργοί επί 50 περίπου χρόνια και έχουν σημαδέψει όσο λίγοι το ιδίωμα. Επαιζαν cool με έντονη γεύση Κλασσικού baroque. Μουσικάρες, απευθύνονταν μόνο σε προσεκτικούς ακροατές και έχουν ακούσει κατά καιρούς από τους κολλημένους τα εξ αμάξης: χαρακτηρισμούς από chamber jazz μέχρι ice-cream music (sic). Μπαλαφάρες, αν θέλετε την ταπεινή μου γνώμη: πέρα από την αναμφισβήτητη αξία τους σαν μουσικοί -δεν στεκόταν όποιος όποιος δίπλα στον Diz στη δεκαετία του '40, τότε που έβγαζε σπίθες- οι MJQ κατά κάποιον τρόπο ήταν outsiders όλοι τους τη ζωή: κάτι πάνω τους, από την εμφάνιση μέχρι τον ήχο τους, έδειχνε τελείως εκτός τόπου. Μία εκπληκτική ανθολογία/διπλό άλμπουμ που κυκλοφόρησε πρόσφατα η Rhino -Bluesology: The MJQ Anthology- είναι μια πολύ καλή εισαγωγή στο έργο τους για κάποιον που δεν τους γνωρίζει.
Αλλά ας γυρίσω στον Lewis. Περί τα τέλη της δεκαετίας του '80 μπήκε στο στούντιο για να πραγματοποιήσει ένα νεανικό του όνειρο: την ηχογράφηση του Καλοσυγκερασμένου Κλειδοκύμβαλου του Κάντορα αλλά από μία άποψη βαθειά προσωπική: πρόκειται περισσότερο για μία διερεύνση της παρτιτούρας του Κάντορα, με πιάνο, βιολί, βιόλα, κιθάρα και κοντραμπάσο, ένα πανόραμα που ξεδιπλώνεται μπροστά σου σιγά σιγά και σε μαγεύει σε ολόκληρη τη διάρκεια των τεσσάρων CDs που διαρκεί η ακρόαση. Τα Πρελούδια τα σέβονται σχετικά και ξέρουν πάρα πολύ καλά μέχρι Που να τα πειράξουν. Στις Φούγκες όμως κυριολεκτικά ξεσαλώνουν. Τις χρησιμοποιούν περισσότερο σαν αφετηρίες, εξερευνούν τις δυνατότητές τους, αμέτρητα What Ifs ξεφυτρώνουν, χαράζουν πάνω στο δέρμα τους τατουάζ από blues, ώρες ώρες νομίζεις πως ακούς τον απόηχο απο ρυθμικά παλαμάκια από τις εκκλησιαστικές χορωδίες των βαπτιστών του Νότου και τους προσδίδουν μία σαρκική εγκοσμιότητα, αυτό που, μεταλλαγμένο, έφθασε στις μέρες μας να ονομάζεται funk.
Να αποτολμήσω μία προσωπική …εξομολόγηση: έχω ακούσει το Καλοσυγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο άπειρες φορές - μαζί με τις Παραλλαγές Goldberg και τις Σονάτες του Scarlatti τα θεωρώ, περίπου, την Παλαιά Διαθήκη του πιάνου. Το έχω ακούσει με πολλούς εκτελεστές. Αλλοι προσπαθούν να σταθούν στο ύψος του, άλλοι αλωνίζουν μέσα στους αρχιτεκτονικούς του δαίδαλους και τους φωτίζουν από κάθε πιθανή γωνία, άλλοι το αντιμετωπίζουν με δέος. Δεν έχω όμως ακούσει κανέναν τόσο αθεράπευτα ερωτευμένο μαζί του όσο ο John Lewis. Τόσο ανοχύρωτο και εύθραυστο και παραδομένο στα γοητρόνιά του, έτσι που να το παίζει και ταυτόχρονα να σου δίνει την εντύπωση ότι το μαθαίνει και το ανακαλύπτει και το μαλάζει εκστατικός, εκεί, μπροστά σου.
Intimate foreplay of the highest order.