Ο Χατζιδάκις,εκτός από τούς ποικίλους κύκλους τραγουδιών,πού έγραψε,πού ο καθένας τους έχει λάβει την θέση πού τού ανήκει στην Ευρωπαϊκή μουσική Ιστορία,συνέθεσε και 4(τέσσερα)έργα γιά πιάνο,τά οποία είναι αρκούντως αξιόλογα ,διαφορετικά μεταξύ τους,και δείχνουν τίς επιδράσεις πού δέχτηκε ο Συνθέτης από διάφορες Σχολές,αλλά και το πώς κατόρθωσε να τίς συναρθρώσει σέ ένα προσωπικό μουσικό ιδίωμα.
Τά έργα γιά πιάνο, κατα σειράν σύνθεσης ειναι τα παρακάτω...
Α)Γιά μιά Μικρή Λευκή Αχιβάδα op.1(1948)
B)Eξι Λαϊκές Ζωγραφιές,op.4(1950)-Mπαλέτο βασισμένο σέ 6 ρεμπετικα τραγούδια.
Γ)Ιωνική Σουϊτα,Op.8(1953)
Δ)Ρυθμολογία,op.30(1971)
H Aχιβάδα αποτελείται απο 5 πρελούδια και χορούς,όπου πρίν απο κάθε χορό προηγείται ένα συνδετικό πρελούδιο..
Ετσι το έργο εκτός απο ολόκληρο,μπορεί να ακουστεί και κατά ζεύγη(Μαρς-Συρτός,Συνομιλία με τον Prokofiev-Τσάμικος,Μαντινάδα-Μπάλλος,Νυκτερινό-Καλαματιανός,Ποιμενικό-Μεγάλη Σούστα).
Ο Χατζιδάκης απο την μιά διασκευάζει ελληνικές παραδοσιακές μελωδίες και απο την άλλη ´εμφανίζει´τον Satie και τόν Prokofiev...
Eργο πού παραπέμπει στην σχολή τού Γιάννη Κωνσταντινίδη προσφέροντας λαμπρές μουσικές στιγμές.
Οι Εξι Λαϊκές Ζωγραφιές γράφονται την περίοδο που ο Χατζιδάκις έχει ξεσηκώσει ´αστικές´αντιδράσεις,μετά την διάλεξή του γιά το Ρεμπέτικο και τήν αξία του,και μεταγράφει γιά πιάνο(υπάρχει και η μεταγραφή γιά δυό πιάνα)άγνωστα ρεμπέτικα τής εποχής στο Αστικό κοινό, που τα θεωρούσε τραγούδια τών ´καταγωγίων´...
Συνθέσεις Τσιτσάνη,Χατζηχρήστου,Καλδάρα,οπως τά :Συννεφιασμένη Κυριακή,Κουράστηκα να σ´Αποκτήσω,Ψιλή Βροχούλα έπιασε,Τράβα την Αμαξα,Πάμε στο Μπαξέ Τσιφλίκι,Νύχτωσε χωρίς Φεγγάρι γίνονται αυστηρές και λιτές πιανιστικές εκδοχές,πού σέβονται απολύτως το πρωτόλειο υλικό.
Οι ´Εξι Λαϊκές Ζωγραφιές´γράφτηκαν ως μουσική μπαλέτου γιά το Ελληνικό Χορόδραμα τής Ραλλούς Μάνου,πού παρουσιάστηκε στο Θέατρο Κοτοπούλη,τον Μάρτιο τού 1951,σε σκηνικά και κοστούμια τού Γιάννη Μόραλη.
Η Ιωνική Σουϊτα περιέχει 5 πιανιστικά κομμάτια,πού δείχνουν πώς ο Χατζιδάκις βρίσκει πλέον τον προσωπικό του μουσικό δρόμο,πού στο παρόν έργο μοιάζει πολύ πιό αυτόφωτος,απο πρίν..
Μέσα απο αυτές τις μινιατούρες ακούγονται ´προάγγελοι´ιστορικών πλέον συνθέσεων του..
Εργο φωτεινό και ιριδίζον,σχεδόν παιχνιδιάρικο τελειώνει μέ ένα απολαυστικό Scherzo...
H Ρυθμολογία γραφτηκε το 1971 στην Νέα Υόρκη και ο Χατζιδάκις την αφιέρωσε στον Γιώργο Σεφέρη,πού είχε πεθάνει πρόσφατα το ίδιο έτος.
Εργο μετρικά ιδιόρρυθμο πού και πάλι χωρίζεται σέ ζευγη..(6 τον αριθμό)
Το πρώτο μέρος τού ζεύγους αποτελεί πρελούδιο σέ Χασάπικο ρυθμό,πού ο καθένας φέρει και το όνομα κάποιου αστερισμού.
Ο κάθε Χασάπικος αποτελεί τρόπον τινα,τήν μουσική ανέλιξη ή και ´επίλυση´τού σκοτεινού ιδιόρρυθμου πρώτου μέρους και είναι μελωδικότερος και πιό ´προσιτός´μουσικά.
Ο ιδιος ο Χατζιδάκις στο προλογικό σημείωμα τού έργου μεταξύ άλλων γράφει:'Θέλησα απ’ την αρχή να παίξω σοβαρά, με μονούς ρυθμούς και με χασάπικα ανάμεσά τους που να εξαρτώνται από αστερισμούς. Και προ παντός, να ξαναθυμηθώ πολύ παλιούς τρόπους – τους ορθόδοξους – του μπουζουκιού και των ρεμπέτικων τραγουδιών. Νομίζω πως ήμουν πια σε θέση να τ’ ακούω χωρίς συναισθηματικές υπερβολές, από μακριά, πιο τεχνικά και μ’ όλο το βαθύ ερωτικοθρησκευτικό τους περιεχόμενο.................................................
Η “Ρυθμολογία” είναι ένα παιχνίδι τρόπων και ρυθμών. Και η αναφορά μου στους αστερισμούς και αυτό παιχνίδι, χωρίς συμβολισμό ή επιρροή απ’ την αστρολογική τους σημασία. Κι όσο προχωρούσα στο σχεδίασμα του έργου, σκεφτόμουν τον ποιητή Σεφέρη. Γιατί αυτός πρώτος μας έκαμε να νιώσουμε τη σημασία ενός σοβαρού παιχνιδιού, με το “Τετράδιο Γυμνασμάτων” του π.χ., που το πρωτοδιάβασα νέος πολύ, ακριβώς σ’ αυτή την εποχή “της Μελισσάνθης”. Και υπήρξε αυθόρμητη η ανάγκη να του αφιερώσω την “Ρυθμολογία”. Μόνο που δεν φανταζόμουν πως αυτή τη στιγμή δε θα υπήρχε ανάμεσά μας.
Μα η “Ρυθμολογία” δε γράφτηκε για να τον θρηνήσει. Γράφτηκε για έναν ζωντανό Σεφέρη που εξακολουθεί να ζει ανάμεσά μας. Για τον ποιητή Σεφέρη που είχε τη δύναμη να μιλά, όταν μιλούσε, απλά, βαθιά και ελληνικά.
Μ.Χ.
Νέα Υόρκη, Δεκέμβριος 1971
Tά πιανιστικά έργα τού Χατζιδάκι έχουν μιά σημαντική θέση στην Μουσική τού τόπου μας,αλλά προσωπικά πιστεύω πώς υπερβαίνουν τον ελληνικό ορίζοντα και στέκονται άνετα μεταξύ συνθέσεων πού προέκυψαν απο φημισμένους συνθέτες τού δεύτερου μισού τού 20ού αιώνα.
Τα βρίσκει κανείς σέ διάφορες εκτελέσεις και σέ διαφορετικούς δίσκους,αλλά προσωπικά επιλέγω την εκδοχή τής Δανάης Καρρά απο την εταιρεία Naxos,πού έχει το προτέρημα νά τά συμπεριλαμβάνει όλα καί αποδίδονται μέ άρτια πιανιστική τεχνική και μέ την δέουσα απόσταση απο την εποχή πού πρωτοπαρουσιάστηκαν..
Γιά μένα επίσης ,εχει μεγαλη συναισθηματική αξία ο δίσκος τής Polygram,πού περιλαμβάνει τίς Εξι Λαϊκές Ζωγραφιές,με τον ίδιο τον Χατζιδάκι στο πιάνο,και την Αχιβάδα ,με τον Γιάννη Παπαδόπουλο..
Τά έργα γιά πιάνο, κατα σειράν σύνθεσης ειναι τα παρακάτω...
Α)Γιά μιά Μικρή Λευκή Αχιβάδα op.1(1948)
B)Eξι Λαϊκές Ζωγραφιές,op.4(1950)-Mπαλέτο βασισμένο σέ 6 ρεμπετικα τραγούδια.
Γ)Ιωνική Σουϊτα,Op.8(1953)
Δ)Ρυθμολογία,op.30(1971)
H Aχιβάδα αποτελείται απο 5 πρελούδια και χορούς,όπου πρίν απο κάθε χορό προηγείται ένα συνδετικό πρελούδιο..
Ετσι το έργο εκτός απο ολόκληρο,μπορεί να ακουστεί και κατά ζεύγη(Μαρς-Συρτός,Συνομιλία με τον Prokofiev-Τσάμικος,Μαντινάδα-Μπάλλος,Νυκτερινό-Καλαματιανός,Ποιμενικό-Μεγάλη Σούστα).
Ο Χατζιδάκης απο την μιά διασκευάζει ελληνικές παραδοσιακές μελωδίες και απο την άλλη ´εμφανίζει´τον Satie και τόν Prokofiev...
Eργο πού παραπέμπει στην σχολή τού Γιάννη Κωνσταντινίδη προσφέροντας λαμπρές μουσικές στιγμές.
Οι Εξι Λαϊκές Ζωγραφιές γράφονται την περίοδο που ο Χατζιδάκις έχει ξεσηκώσει ´αστικές´αντιδράσεις,μετά την διάλεξή του γιά το Ρεμπέτικο και τήν αξία του,και μεταγράφει γιά πιάνο(υπάρχει και η μεταγραφή γιά δυό πιάνα)άγνωστα ρεμπέτικα τής εποχής στο Αστικό κοινό, που τα θεωρούσε τραγούδια τών ´καταγωγίων´...
Συνθέσεις Τσιτσάνη,Χατζηχρήστου,Καλδάρα,οπως τά :Συννεφιασμένη Κυριακή,Κουράστηκα να σ´Αποκτήσω,Ψιλή Βροχούλα έπιασε,Τράβα την Αμαξα,Πάμε στο Μπαξέ Τσιφλίκι,Νύχτωσε χωρίς Φεγγάρι γίνονται αυστηρές και λιτές πιανιστικές εκδοχές,πού σέβονται απολύτως το πρωτόλειο υλικό.
Οι ´Εξι Λαϊκές Ζωγραφιές´γράφτηκαν ως μουσική μπαλέτου γιά το Ελληνικό Χορόδραμα τής Ραλλούς Μάνου,πού παρουσιάστηκε στο Θέατρο Κοτοπούλη,τον Μάρτιο τού 1951,σε σκηνικά και κοστούμια τού Γιάννη Μόραλη.
Η Ιωνική Σουϊτα περιέχει 5 πιανιστικά κομμάτια,πού δείχνουν πώς ο Χατζιδάκις βρίσκει πλέον τον προσωπικό του μουσικό δρόμο,πού στο παρόν έργο μοιάζει πολύ πιό αυτόφωτος,απο πρίν..
Μέσα απο αυτές τις μινιατούρες ακούγονται ´προάγγελοι´ιστορικών πλέον συνθέσεων του..
Εργο φωτεινό και ιριδίζον,σχεδόν παιχνιδιάρικο τελειώνει μέ ένα απολαυστικό Scherzo...
H Ρυθμολογία γραφτηκε το 1971 στην Νέα Υόρκη και ο Χατζιδάκις την αφιέρωσε στον Γιώργο Σεφέρη,πού είχε πεθάνει πρόσφατα το ίδιο έτος.
Εργο μετρικά ιδιόρρυθμο πού και πάλι χωρίζεται σέ ζευγη..(6 τον αριθμό)
Το πρώτο μέρος τού ζεύγους αποτελεί πρελούδιο σέ Χασάπικο ρυθμό,πού ο καθένας φέρει και το όνομα κάποιου αστερισμού.
Ο κάθε Χασάπικος αποτελεί τρόπον τινα,τήν μουσική ανέλιξη ή και ´επίλυση´τού σκοτεινού ιδιόρρυθμου πρώτου μέρους και είναι μελωδικότερος και πιό ´προσιτός´μουσικά.
Ο ιδιος ο Χατζιδάκις στο προλογικό σημείωμα τού έργου μεταξύ άλλων γράφει:'Θέλησα απ’ την αρχή να παίξω σοβαρά, με μονούς ρυθμούς και με χασάπικα ανάμεσά τους που να εξαρτώνται από αστερισμούς. Και προ παντός, να ξαναθυμηθώ πολύ παλιούς τρόπους – τους ορθόδοξους – του μπουζουκιού και των ρεμπέτικων τραγουδιών. Νομίζω πως ήμουν πια σε θέση να τ’ ακούω χωρίς συναισθηματικές υπερβολές, από μακριά, πιο τεχνικά και μ’ όλο το βαθύ ερωτικοθρησκευτικό τους περιεχόμενο.................................................
Η “Ρυθμολογία” είναι ένα παιχνίδι τρόπων και ρυθμών. Και η αναφορά μου στους αστερισμούς και αυτό παιχνίδι, χωρίς συμβολισμό ή επιρροή απ’ την αστρολογική τους σημασία. Κι όσο προχωρούσα στο σχεδίασμα του έργου, σκεφτόμουν τον ποιητή Σεφέρη. Γιατί αυτός πρώτος μας έκαμε να νιώσουμε τη σημασία ενός σοβαρού παιχνιδιού, με το “Τετράδιο Γυμνασμάτων” του π.χ., που το πρωτοδιάβασα νέος πολύ, ακριβώς σ’ αυτή την εποχή “της Μελισσάνθης”. Και υπήρξε αυθόρμητη η ανάγκη να του αφιερώσω την “Ρυθμολογία”. Μόνο που δεν φανταζόμουν πως αυτή τη στιγμή δε θα υπήρχε ανάμεσά μας.
Μα η “Ρυθμολογία” δε γράφτηκε για να τον θρηνήσει. Γράφτηκε για έναν ζωντανό Σεφέρη που εξακολουθεί να ζει ανάμεσά μας. Για τον ποιητή Σεφέρη που είχε τη δύναμη να μιλά, όταν μιλούσε, απλά, βαθιά και ελληνικά.
Μ.Χ.
Νέα Υόρκη, Δεκέμβριος 1971
Tά πιανιστικά έργα τού Χατζιδάκι έχουν μιά σημαντική θέση στην Μουσική τού τόπου μας,αλλά προσωπικά πιστεύω πώς υπερβαίνουν τον ελληνικό ορίζοντα και στέκονται άνετα μεταξύ συνθέσεων πού προέκυψαν απο φημισμένους συνθέτες τού δεύτερου μισού τού 20ού αιώνα.
Τα βρίσκει κανείς σέ διάφορες εκτελέσεις και σέ διαφορετικούς δίσκους,αλλά προσωπικά επιλέγω την εκδοχή τής Δανάης Καρρά απο την εταιρεία Naxos,πού έχει το προτέρημα νά τά συμπεριλαμβάνει όλα καί αποδίδονται μέ άρτια πιανιστική τεχνική και μέ την δέουσα απόσταση απο την εποχή πού πρωτοπαρουσιάστηκαν..
Γιά μένα επίσης ,εχει μεγαλη συναισθηματική αξία ο δίσκος τής Polygram,πού περιλαμβάνει τίς Εξι Λαϊκές Ζωγραφιές,με τον ίδιο τον Χατζιδάκι στο πιάνο,και την Αχιβάδα ,με τον Γιάννη Παπαδόπουλο..