Διαθήκη

Keith Jarrett: Testament (ECM 3 X CD - 2009)


Περπατάει, πια, αισίως τα 65 του.
Από το 1971 (‛Facing You’), αν μετράω σωστά, πρέπει να έχει κυκλοφορήσει 17 άλμπουμ για σόλο πιάνο - πάνω κάτω γύρω στα 30 CDs.
Εχω πια γράψει τόσα πολλά και τόσες πολλές φορές γι αυτόν. Δεν έχω τίποτα καινούργιο να πώ και τα υπερθετικά μού έχουν προ πολλού τελειώσει.
Το ‛Testament’ είναι ένα τριπλό άλμπουμ για σόλο πιάνο σε μειωμένη τιμή, μία από αυτές τις κυκλοφορίες με τις οποίες η ECM γιορτάζει τα 40χρονα γενέθλιά της.
Περιλαμβάνει 2 κονσέρτα: ένα στην αίθουσα Pleyel, στο Παρίσι, ηχογραφημένο τέλη Νοέμβρη του 2008 κι άλλο ένα, 4 μόλις μέρες μετά, στο Λονδίνο, στο Royal Festival Hall.
Μόλις είδα την αναγγελία της κυκλοφορίας του και τον τίτλο του έγινα κυνικός: η έπαρση και η φιλαυτία του Keith Jarrett είναι παροιμιώδεις και ευθέως ανάλογες με το καλλιτεχνικό του μέγεθος και, αυτό το τελευταίο, έχει πια πάρει επικές διαστάσεις.
Ακούγοντας το άλμπουμ, τού τα συγχωρείς όλα.
Κατ αρχήν να πώ πως ο σύγχρονος Jarrett έχει πια αφήσει πίσω του τους πιανιστικούς μαραθώνιους. Το ‛Testament’ βαδίζει πάνω στα χνάρια του ‛Radiance’ και του ‛The Carnegie Hall Concert’, των 2 σόλο άλμπουμ που κυκλοφόρησαν πριν από αυτό: σύντομοι, σχετικά, αυτοσχεδιασμοί, σε μορφή, περίπου, τραγουδιών. Καθένας τους σου θυμίζει τα πάντα και τίποτα. Μοιάζει να ψύχεται και να στερεοποιείται εκεί, μπροστά σου, σαν να ανασύρεται από έναν ωκεανό που εμπεριέχει προίκα αιώνων: μνήμες, μουσικές, δάνεια σύμβολα, φαντάσματα και κάθε λογής ιδιώματα και τεχνοτροπίες. Στη διάρκειά του περιδιαβαίνει σχεδόν τα πάντα: από τον Κάντορα μέχρι τον Bartok, απ ον Scarlatti μέχρι τους Συμφωνικούς χορούς του Rachmaninoff, από τον εύθραυστο Schumann μέχρι τον κυνικό, σαρκαστικό Prokofiev. Και από την εκκλησία μέχρι τις κακόφημες γειτονιές, από το Μουσείο στο καταγώγιο, από το Κονσερβατουάρ μέχρι τα καφωδεία και τα πορνεία. Τον ακούς και το θάμπος του σε καίει. Σε καίει η αγωνία του να σε μεταλάβει. Μ’ ένα λυρισμό ροϊκό σαν χείμαρρο, μ ένα τραγούδι αβάσταχτης ομορφιάς που άλλοτε θυμίζει πυορροούσα πληγή κι άλλοτε παιχνιδίζει, αυτοαμφισβητείται, ψαύει τα όριά του ή στήνει κουβεντολόϊ με τους προγόνους. Αλλοτε πέφτει σε ρητορική έξαρση, ακκιζόμενο αφόρητα κι άλλοτε γίνεται κρυπτικό, υπαινικτικό, τρελό παιχνίδι, σχεδόν ανίερο στο απερίσκεπτο ξόδεμά του, άσωτη πολυσχιδία, τη μία να θυμίζει υμνωδό και την άλλη Φαρισαίο, άλλοτε ευσεβής και στοχαστική κι άλλοτε να περιγελά τη σπουδαιοφάνεια μ ένα τρελό κέφι που βάζει φωτιά στα τόπια.

Πανοραμική βιτρίνα γεμάτη μαργαριτάρια, στολίδια, κοσμήματα.
Και Διαθήκη - με κάθε πιθανή σημασία του όρου.

Διάβαζα πρόσφατα έναν πολύφερνο ξένο κονδυλοφόρο που έγραφε πως η τζαζ δεν είναι μεγάλη Τέχνη, γιατί οι αυτοσχεδιασμοί είναι αυθαίρετοι και, στα πλαίσιά τους, δεν 'διακυβεύεται' απολύτως τίποτα. Και ότι, περίπου, οι μουσικοί 'βαράνε' στο γάμο του Καραγκιόζη.
Πέρα από το γεγονός ότι ο εν λόγω αγνοεί πως ο Bach, o Buxtehude, ο Handel, ο Mozart ήταν στην εποχή τους σπουδαίοι αυτοσχεδιαστές, το γραπτό του προδίδει πως ο ίδιος δεν έχει ποτέ αγγίξει ένα μουσικό όργανο. Δεν ξέρει πως είναι να πάρεις στα χέρια σου κάποιο όργανο και να προσπαθήσεις να συνθέσεις, στιγμιαία, επί τόπου - και μάλιστα παρουσία ακροατηρίου.
Κι όχι μόνο να συνθέσεις, αλλά και να συνοδεύσεις κάποιον άλλον που συνθέτει, πόσω μάλλον να ανοίξεις διάλογο μαζί του.
Ο Keith Jarrett είναι τυπική περίπτωση instant composer. Για την ακρίβεια είναι ένας από τους πιο σημαντικούς που αναδείχθηκαν τα τελευταία 40 χρόνια. Με ιδιαίτερα γόνιμη φαντασία, σπουδαία μελωδική φλέβα, εξαιρετική τεχνική και μιά Ακαδημαϊκή παιδεία πολύ πέραν του συνηθισμένου.
Ο πρώτος από τους 3 δίσκους εδώ 'προδίδει' πως είναι επίσης λάτρης του Μπαχ: ένας από τους πιο αφοσιωμένους λάτρεις του σήμερα, σε οποιοδήποτε μουσικό ιδίωμα.
Μόνο που μιλάμε για έναν Μπάχ που δεν έχει βγεί απ το Μουσείο: έναν Μπαχ ζωντανό, παλλόμενο, έναν Μπαχ εκρηξιγενή που δε δινει δεκάρα αν, πού και πού, κάνει και κάποιο ...'λαθάκι'. κοντολογής έναν Μπαχ πολύ κοντά σε εκείνον του Glenn Gould.