Στην Ελλάδα για κάποιο μυστηριώδη λόγο νομίζουμε ότι η Κλασσική Μουσική είναι κατάλληλη μόνο για πένθος, κηδείες κλπ. Ποιός δε θυμάται, από τη γενιά μου τις εποχές που η κρατική τηλεόραση όταν πέθαινε κάποιος μεγάλος και τρανός ή γινόταν κάνας σεισμός,διέκοπτε το πρόγραμμά της και, από σεβασμό στον επιφανή νεκρό ή τα πολλά ανώνυμα θύματα,συνέχιζε με "σοβαρή μουσική"-Μότσαρτ, Χάυντν, Μπετόβεν και τους άλλους στριφνούς και αγέλαστους τύπους. Βέβαια η επιλογή της μουσικής δεν είχε καμιά σχέση με την περίσταση. Να έβαζαν καμιά δεύτερη Σονάτα του Chopin ή καμιά Ηρωική του Beethoven, θα έλεγες ότι ταιριάζει στην περίσταση. Αλλά τι πένθος να εκφράσεις π.χ. με ένα κουαρτέτο του Μότσαρτ ή ένα βαλς του Johann Strauss; Πάλι καλά που τους ξέφευγε η Ωδή στη Χαρά, ή το θέμα αυτής της παρουσίασης, η Scheherezade του Nikolai Rimsky-Korsakov.
Η συμφωνική σουίτα γράφτηκε σε διάστημα εννέα περίπου μηνών, από το χειμώνα του 1887 ως το καλοκαίρι του 1888. Ο Rimsky-Korsakov είχε επιτέλους απαλλαγεί από την υποχρέωση να υπηρετεί στο τσαρικό ναυτικό, είχε παντρευτεί και κάνει οικογένεια, ήταν καθηγητής πλήρους απασχόλησης στο Ωδείο της Οδησσού, σαν να ένιωσε πιά ότι ήρθε η ώρα του. Το έργο απαρτίζεται από τέσσερα μέρη εμπνευσμένα από τις Χίλιες και μιά Νύχτες. Γιά όσους δεν ξέρουν την ιστορία, ο Σουλτάνος της Βαγδάτης ανακαλύπτει ότι η γυναίκα του τον απατά και φυσικά της παίρνει το κεφάλι. Για να μην επαναληφθεί αυτό παντρεύεται κάθε μέρα μια γυναίκα, περνάει μαζί της τη νύχτα του γάμου και το πρωί την εκτελεί. Όταν η κατάσταση φτάνει στο απροχώρητο αναλαμβάνει να καθαρίσει η κόρη του Βεζύρη, η παμπόνηρη Scheherezade. Αυτή, την πρώτη νύχτα του γάμου, μετά από τα καθιερωμένα ξεκινάει να αφηγείται μιά ιστορία, την οποία όμως διακόπτει λίγο πριν το τέλος με την δικαιολογία ότι έχει χαράξει πια και κουράστηκε να μιλάει (ο πρόγονος όλων των cliffhanger). O σουλτάνος φυσικά δεν την σκοτώνει γιατί θέλει να μάθει τη συνέχεια. Την επόμενη νύχτα η Scheherezade τελειώνει μεν την ιστορία της, ξεκινάει όμως μια καινούρια την οποία πάλι αφήνει μισή λίγο πριν χαράξει. Αυτό το νταραβέρι συνεχίζεται για 1001 Νύχτες, στη διάρκεια των οποίων η νεαρά καταφεύγει στη βοήθεια της αδελφής της (και όχι μόνο σε ότι αφορά την αφήγηση ιστοριών), μέχρι ο Σουλτάνος να το πάρει απόφαση και να αφήσει την Scheherezade να ζήσει, οπότε ζουν αυτοί καλά και μεις καλύτερα.
http://www.avclub.gr/forum/attachment.php?attachmentid=46727&stc=1&d=1257797219
Οι ιστορίες τις οποίες μετέγραψε σε μουσική ο Rimsky-Korsakov είναι οι εξής:1.Η θάλασσα και το πλοίο του Σεβάχ.2.Η ιστορία του πρίγκηπα του ημερολόγιου. 3. Ο μικρός πρίγκηπας και μικρή πριγκήπισσα. 4. Γιορτή στη Βαγδάτη-Το πλοίο συντρίβεται πάνω σε ένα μαγνητικό νησί.
Το πρώτο μέρος ξεκινά με ένα δυνατό χωρωδιακό των πνευστών που σηματοδοτεί την είσοδο του απειλητικού σουλτάνου. Ακολουθεί ένα γλυκύτατο σόλο του βιολιού: η πανούργα όσο και πανέμορφη Scheherezade αρχίζει να υφαίνει το νήμα της ιστορίας της. Μετά απο αυτή τη σύντομη εισαγωγή ξεκινά την αφήγησή της. Ακολουθεί μια από τις ομορφότερες μουσικές απεικονίσεις ενός θαλασσινού ταξιδιού στην ιστορία της μουσικής, ανεπανάληπτος ο τρόπος που η ορχήστρα ζωγραφίζει το σκαμπανέβασμα του καραβιού στα κύματα, το σφύριγμα του αγέρα στα ξάρτια, το στρίγγλισμα των θαλασσοπουλιών, τον παφλασμό των κυμάτων... Τόσα χρόνια στο ναυτικό δεν πήγαν χαμένα τελικά.
Το δεύτερο μέρος ξεκινά με το φαγκότο και το βιολί να κεντάνε την ιστορία του Πρίγκηπα του Ημερολόγιου. Μετά από λίγο τα πνευστά διακόπτουν απότομα την αφήγηση της Σεχραζάντ, η οποία αρχίζει μιά άλλη ιστορία, σε πιό δραματικούς τόνους με εκπληκτικά tutti της ορχήστρας, η οποία αποκορυφώνεται σε ένα εντυπωσιακό κρεσέντο.
Το τρίτο μέρος, η ιστορία του Μικρού Πρίγκηπα και της Μικρής Πριγκήπισσας, είναι το αργό μέρος της σουίτας, και δεν θέλει μεγάλη φαντασία για να καταλάβει κανείς ότι αφηγείται μια ερωτική ιστορία, ίσως ένα κρυφό τετ-α-τετ σε ένα μπαλκόνι, πάνω από έναν υπέροχο κήπο, μια γλυκιά νύχτα, με μια λεπτή φέτα σελήνης να φωτίζει τα χάδια δύο νέων (παράνομων ίσως
εραστών.
Το τέταρτο μέρος ξεκινά με ένα ξέφρενο πανηγύρι στη Βαγδάτη. Οι χορευτικοί ρυθμοί του βέβαια θα ταίριαζαν πιό πολύ στο Καρναβάλι της Βενετίας παρά στο Ραμαζάνι, αλλά μην τα θέλουμε όλα δικά μας. Ένα υπέροχο, πολύχρωμο χάος ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια μας από την ορχήστρα, κάπου εκεί ακούγεται σαν χαμένο μέσα στην οχλαγωγία και το μοτίβο του μικρού Πρίγκηπα και της μικρής Πριγκήπισσας (βγήκαν επιτέλους από το σπίτι). Λίγο πριν το φινάλε μεταφερόμαστε απότομα στη θάλασσα, ξανασυναντάμε το μουσικό θέμα του πρώτου μέρους, τώρα όμως είναι σχεδόν αγνώριστο, δεν ακούμε/βλέπουμε το λίκνισμα των κυμάτων και το ταξίδι με ούριο άνεμο αλλά, όπως μας λέει ο τίτλος,ένα μαγνητικό νησί τραβάει ανελέητα το καράβι το οποίο παρόλες τις απελπισμένες προσπάθειες των ναυτών συντρίβεται με ένα εκκωφαντικό χτύπημα των πιατινιών στα βράχια. Η κόντα δένει τα θέματα της Scheherezade και του σουλτάνου σε ένα ακόμη ρομαντικό νυχτερινό. Ο Σουλτάνος και η αγαπημένη του σύζυγος, πιασμένοι χέρι-χέρι χάνονται μέσα στο δειλινό...
Το δυνατό σημεία της σύνθεσής δεν είναι ούτε οι μελωδίες (ωραίες αλλά όχι και Schubert) ούτε η επεξεργασία του θεματικού υλικού (όπως στο Brahms ή τον Beethoven) αλλά η ενορχήστρωση. Τα ηχοχρώματα που αντλεί ο Rimsky-Korsakov από την ορχήστρα αψηφούν κάθε περιγραφή, ο τρόπος που χειρίζεται τις ομάδες οργάνων για να δημιουργήσει εικόνες, διαθέσεις, συναισθήματα είναι μοναδικός. Τα πρώτα αναλόγια της ορχήστρας καλούνται πολλές φορές να υποδυθούν τον σολίστα, σε σημείο κάποιες φορές το έργο να θυμίζει concerto grosso της εποχής του Μπαρόκ,όσο υπερβολικό κι αν ακούγεται αυτό. Αυτή η αραχνοϋφαντη ενορχήστρωση είναι που κάνει αυτό το έργο ένα από τα πλέον αγαπημένα των απανταχού μηχανάκηδων. Κακά τα ψέματα, η Scheherezade για να αναδειχθεί θέλει καλή ηχογράφηση, αλλιώς αδικείται σαν σύνθεση. (Συγγνώμη Σπύρο Σούρλα!)
Πρώτη προτεινόμενη ερμηνεία είναι η θρυλική του Fritz Reiner με την Chicago Symphony Orchestra. O Reiner,(παρόλο που είχε γερμανικό όνομα ήταν Ούγγρος)ήταν άνθρωπος ψυχρός,αγέλαστος,σκυθρωπός, φόβος και τρόμος για τις ορχήστρες που διηύθυνε.το παρατσούκλι Friendly Fritz ήταν σκέτη ειρωνεία. Το στίλ διεύθυνσής του ήταν ανάλογο: ψυχρό, αναλυτικό, τελειομανές, ακριβές, το στιλ ενός κεντροευρωπαίου Toscanini χωρίς το πάθος και την φωτιά του ιταλού. Παραδόξως αυτό το στυλ διεύθυνσης ταιριάζει απόλυτα στη Scheherezade που είναι μουσική γεμάτη ηχοχρώματα και εξάρσεις. Η αυστηρότητα του Reiner είναι ότι πρέπει για να αναδειχθεί η παρτιτούρα χωρίς να γίνει καρακιτσαριό. Αξέχαστα τα σόλα στο βιολί του Sidney Harth, πρώτο βιολί τότε της Συμφωνικής του Σικάγου. Όσο για την ηχογράφηση...ήταν από τις καλύτερες της περίφημης σειράς Living Stereo, ο παραγωγός Richard Mohr και ο ηχολήπτης Lewis Layton δημιούργησαν μιά εκπληκτική ρέπλικα του πραγματικού ήχου της ορχήστρας εκείνης. Ένα καλοδιατηρημένο αντίγραφο σε βινύλιο της έκδοσης white dog χτυπιέται για κάπου 300 δολλάρια στο ebay. Το sacd κάνει 12 δολλάρια στο amazon. Το προσωπικό μου αντίγραφο είναι από επανέκδοση, δυστυχώς εξαντλημένη, σε βινύλιο 180 γρ. της Classic Records.
http://www.avclub.gr/forum/attachment.php?attachmentid=46728&stc=1&d=1257797472
Άλλη πολύ καλή ερμηνεία και ηχογράφηση, σε τελείως διαφορετικό στυλ, είναι του Leopold Stokowski με τη London Symphony Orchestra στη σειρά Phase Four της Decca. Αν ο ούγγρος απέφευγε τους συναισθηματισμούς κάθε είδους ο άγγλος τους λάτρευε. Τα σαγηνευτικά ηχοχρώματα του Rimsky εκφέρονται με τρόπο φανταχτερό, πομπώδη, θεατρινίστικο που για κάποιους μπορεί να ξεπερνάει και τα όρια του αποδεκτού. Ένα βήμα πριν το γλυκερό. Κάποιες φορές βέβαια το θέλεις να ακούσεις τη μελωδία και να το φχαριστηθείς ρε παιδάκι μου. Ε για αυτές τις στιγμές είναι ο Stokowski, που ήταν άπιαστος στο να ερμηνεύει μουσική πλούσια σε ηχοχρώματα, και μάλιστα ρώσων συνθετών (Debussy,Ravel,Stravinsky,Tchaikovsky κλπ). Όποιος δεν πιστεύει ας ακούσει το τρίτο μέρος. Είναι σα να κολυμπάς στο σιρόπι. Αντενδείκνυται σε διαβητικούς, για όλους τους άλλους, όσοι πιστοί
προσέλθετε.
http://www.avclub.gr/forum/attachment.php?attachmentid=46730&stc=1&d=1257797638
Μιά μέση οδό ανάμεσα σε αυτά τα άκρα ακολουθεί ο Pierre Monteux, o οποίος ηχογράφησε 1 χρόνο μετα τον Reiner ακόμη μια Scheherezade για την σειρά Living Stereo, αυτή τη φορά με την London Symphony Orchestra. O maitre Monteux ήταν ίσως μοναδική περίπτωση μαέστρου ο οποίος μπορούσε με την ίδια άνεση να διευθύνει Beethoven, Brahms, Debussy, Stravinsky, Tchaikovsky, Sibelius, Dvorak, Mahler, Haydn... και Rimsky-Korsakov.Σπάνια οι ερμηνείες του έπεφταν κάτω από το επίπεδο του εξαιρετικού, και αυτή η Scheherezade δεν αποτελεί εξαίρεση. Ο τρόπος διεύθυνσης του Monteux ήταν πιό χαλαρός, άφηνε στους μουσικούς τρόπον τινά χώρο να αναπνεύσουν, να αναπτύξουν την δική τους προσωπικότητα, χωρίς το σύνολο να χαλαρώνει ποτέ, χωρίς ο maitre να χάνει τον απόλυτο έλεγχο της κατάστασης έστω και για μια νότα. Το αποτέλεσμα; Σκέτη απόλαυση, γαλλική φινέτσα σε όλο της το μεγαλείο. Ούτε σορόπια, ούτε αυστηρότητα, μέτρον άριστον.Δεν υπάρχουν στις μέρες μας τέτοιοι μαέστροι.
http://www.avclub.gr/forum/attachment.php?attachmentid=46731&stc=1&d=1257798670
Ένας άλλος μεγάλος ερμηνευτής γαλλικής και ρωσικής μουσικής ήταν ο ελβετός Ernest Ansermet.Ιδρυτής και για πάνω από σαράντα χρόνια καλλιτεχνικός διευθυντής της Orchestre de la Suisse Romande (Ορχήστρα της ρωμανικής Ελβετίας), φανατικός και αυτός της ακρίβειας σαν τον Reiner, δίνει μιά άψογη Scheherezade (κατ εξαίρεση με την Orchestre de Conservatoire de Paris) από την οποία όμως λείπει η φωτιά.
http://www.avclub.gr/forum/attachment.php?attachmentid=46729&stc=1&d=1257798670
Για να βρούμε φωτιά, και με το παραπάνω μάλιστα πρέπει να πάμε (που αλλου στη Ρωσία. Ένας από τους μεγάλους μαέστρους της ρωσικής σχολής, ο οποίος πήρε πόδι σχετικά νωρίς χάρη σε εσωκομματικές ίντριγκες, ο Νικολάι Γκολοβάνοφ, ηχογράφησε το 1948 μια Scheherezade αλλιώτικη από τις άλλες. Εδώ δεν έχει ούτε ακρίβεια, ούτε ψυχρότητα, ούτε φινέτσα, ούτε σιρόπια ούτε τίποτα. Όταν γράφει στην παρτιτούρα presto, οι μουσικοί παίζουν σαν να τους κυνηγάει ο διάολος, όταν χτυπάνε τα τύμπανα είσαι σίγουρος ότι έχουν μείνει λακούβες στο χαλκό, το πιανίσιμο είναι λίγο πιό δυνατό από την απόλυτη ησυχία, το φορτίσιμο έστειλε νέους πελάτες στους ΩΡΛ της Μόσχας την επόμενη μέρα. Κάπου είναι υπερβολικά όλα αυτά (το πανηγύρι στην Βαγδάτη δεν ακούγεται χαρούμενο αλλά κάπως βεβιασμένο, σαν να πνίγηκε στη βότκα) παρόλα αυτά έχουν μιά μαγεία που δε βρίσκεις σε καμιά άλλη ηχογράφηση. Παρόλο τον κάκιστο ήχο. Α, και πριν ξεχάσω. Tη φωνή της πλανεύτρας Scheherezade, τα σόλα του βιολιού ερμηνεύει ένας από τους μεγαλύτερους βιολονίστες που έβγαλε η Ρωσία. Ο Βασιλεύς Δαυίδ, κατά κόσμον David Oistrakh.
http://www.avclub.gr/forum/attachment.php?attachmentid=46732&stc=1&d=1257798670
Η συμφωνική σουίτα γράφτηκε σε διάστημα εννέα περίπου μηνών, από το χειμώνα του 1887 ως το καλοκαίρι του 1888. Ο Rimsky-Korsakov είχε επιτέλους απαλλαγεί από την υποχρέωση να υπηρετεί στο τσαρικό ναυτικό, είχε παντρευτεί και κάνει οικογένεια, ήταν καθηγητής πλήρους απασχόλησης στο Ωδείο της Οδησσού, σαν να ένιωσε πιά ότι ήρθε η ώρα του. Το έργο απαρτίζεται από τέσσερα μέρη εμπνευσμένα από τις Χίλιες και μιά Νύχτες. Γιά όσους δεν ξέρουν την ιστορία, ο Σουλτάνος της Βαγδάτης ανακαλύπτει ότι η γυναίκα του τον απατά και φυσικά της παίρνει το κεφάλι. Για να μην επαναληφθεί αυτό παντρεύεται κάθε μέρα μια γυναίκα, περνάει μαζί της τη νύχτα του γάμου και το πρωί την εκτελεί. Όταν η κατάσταση φτάνει στο απροχώρητο αναλαμβάνει να καθαρίσει η κόρη του Βεζύρη, η παμπόνηρη Scheherezade. Αυτή, την πρώτη νύχτα του γάμου, μετά από τα καθιερωμένα ξεκινάει να αφηγείται μιά ιστορία, την οποία όμως διακόπτει λίγο πριν το τέλος με την δικαιολογία ότι έχει χαράξει πια και κουράστηκε να μιλάει (ο πρόγονος όλων των cliffhanger). O σουλτάνος φυσικά δεν την σκοτώνει γιατί θέλει να μάθει τη συνέχεια. Την επόμενη νύχτα η Scheherezade τελειώνει μεν την ιστορία της, ξεκινάει όμως μια καινούρια την οποία πάλι αφήνει μισή λίγο πριν χαράξει. Αυτό το νταραβέρι συνεχίζεται για 1001 Νύχτες, στη διάρκεια των οποίων η νεαρά καταφεύγει στη βοήθεια της αδελφής της (και όχι μόνο σε ότι αφορά την αφήγηση ιστοριών), μέχρι ο Σουλτάνος να το πάρει απόφαση και να αφήσει την Scheherezade να ζήσει, οπότε ζουν αυτοί καλά και μεις καλύτερα.
http://www.avclub.gr/forum/attachment.php?attachmentid=46727&stc=1&d=1257797219
Οι ιστορίες τις οποίες μετέγραψε σε μουσική ο Rimsky-Korsakov είναι οι εξής:1.Η θάλασσα και το πλοίο του Σεβάχ.2.Η ιστορία του πρίγκηπα του ημερολόγιου. 3. Ο μικρός πρίγκηπας και μικρή πριγκήπισσα. 4. Γιορτή στη Βαγδάτη-Το πλοίο συντρίβεται πάνω σε ένα μαγνητικό νησί.
Το πρώτο μέρος ξεκινά με ένα δυνατό χωρωδιακό των πνευστών που σηματοδοτεί την είσοδο του απειλητικού σουλτάνου. Ακολουθεί ένα γλυκύτατο σόλο του βιολιού: η πανούργα όσο και πανέμορφη Scheherezade αρχίζει να υφαίνει το νήμα της ιστορίας της. Μετά απο αυτή τη σύντομη εισαγωγή ξεκινά την αφήγησή της. Ακολουθεί μια από τις ομορφότερες μουσικές απεικονίσεις ενός θαλασσινού ταξιδιού στην ιστορία της μουσικής, ανεπανάληπτος ο τρόπος που η ορχήστρα ζωγραφίζει το σκαμπανέβασμα του καραβιού στα κύματα, το σφύριγμα του αγέρα στα ξάρτια, το στρίγγλισμα των θαλασσοπουλιών, τον παφλασμό των κυμάτων... Τόσα χρόνια στο ναυτικό δεν πήγαν χαμένα τελικά.
Το δεύτερο μέρος ξεκινά με το φαγκότο και το βιολί να κεντάνε την ιστορία του Πρίγκηπα του Ημερολόγιου. Μετά από λίγο τα πνευστά διακόπτουν απότομα την αφήγηση της Σεχραζάντ, η οποία αρχίζει μιά άλλη ιστορία, σε πιό δραματικούς τόνους με εκπληκτικά tutti της ορχήστρας, η οποία αποκορυφώνεται σε ένα εντυπωσιακό κρεσέντο.
Το τρίτο μέρος, η ιστορία του Μικρού Πρίγκηπα και της Μικρής Πριγκήπισσας, είναι το αργό μέρος της σουίτας, και δεν θέλει μεγάλη φαντασία για να καταλάβει κανείς ότι αφηγείται μια ερωτική ιστορία, ίσως ένα κρυφό τετ-α-τετ σε ένα μπαλκόνι, πάνω από έναν υπέροχο κήπο, μια γλυκιά νύχτα, με μια λεπτή φέτα σελήνης να φωτίζει τα χάδια δύο νέων (παράνομων ίσως
εραστών.Το τέταρτο μέρος ξεκινά με ένα ξέφρενο πανηγύρι στη Βαγδάτη. Οι χορευτικοί ρυθμοί του βέβαια θα ταίριαζαν πιό πολύ στο Καρναβάλι της Βενετίας παρά στο Ραμαζάνι, αλλά μην τα θέλουμε όλα δικά μας. Ένα υπέροχο, πολύχρωμο χάος ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια μας από την ορχήστρα, κάπου εκεί ακούγεται σαν χαμένο μέσα στην οχλαγωγία και το μοτίβο του μικρού Πρίγκηπα και της μικρής Πριγκήπισσας (βγήκαν επιτέλους από το σπίτι). Λίγο πριν το φινάλε μεταφερόμαστε απότομα στη θάλασσα, ξανασυναντάμε το μουσικό θέμα του πρώτου μέρους, τώρα όμως είναι σχεδόν αγνώριστο, δεν ακούμε/βλέπουμε το λίκνισμα των κυμάτων και το ταξίδι με ούριο άνεμο αλλά, όπως μας λέει ο τίτλος,ένα μαγνητικό νησί τραβάει ανελέητα το καράβι το οποίο παρόλες τις απελπισμένες προσπάθειες των ναυτών συντρίβεται με ένα εκκωφαντικό χτύπημα των πιατινιών στα βράχια. Η κόντα δένει τα θέματα της Scheherezade και του σουλτάνου σε ένα ακόμη ρομαντικό νυχτερινό. Ο Σουλτάνος και η αγαπημένη του σύζυγος, πιασμένοι χέρι-χέρι χάνονται μέσα στο δειλινό...
Το δυνατό σημεία της σύνθεσής δεν είναι ούτε οι μελωδίες (ωραίες αλλά όχι και Schubert) ούτε η επεξεργασία του θεματικού υλικού (όπως στο Brahms ή τον Beethoven) αλλά η ενορχήστρωση. Τα ηχοχρώματα που αντλεί ο Rimsky-Korsakov από την ορχήστρα αψηφούν κάθε περιγραφή, ο τρόπος που χειρίζεται τις ομάδες οργάνων για να δημιουργήσει εικόνες, διαθέσεις, συναισθήματα είναι μοναδικός. Τα πρώτα αναλόγια της ορχήστρας καλούνται πολλές φορές να υποδυθούν τον σολίστα, σε σημείο κάποιες φορές το έργο να θυμίζει concerto grosso της εποχής του Μπαρόκ,όσο υπερβολικό κι αν ακούγεται αυτό. Αυτή η αραχνοϋφαντη ενορχήστρωση είναι που κάνει αυτό το έργο ένα από τα πλέον αγαπημένα των απανταχού μηχανάκηδων. Κακά τα ψέματα, η Scheherezade για να αναδειχθεί θέλει καλή ηχογράφηση, αλλιώς αδικείται σαν σύνθεση. (Συγγνώμη Σπύρο Σούρλα!)
Πρώτη προτεινόμενη ερμηνεία είναι η θρυλική του Fritz Reiner με την Chicago Symphony Orchestra. O Reiner,(παρόλο που είχε γερμανικό όνομα ήταν Ούγγρος)ήταν άνθρωπος ψυχρός,αγέλαστος,σκυθρωπός, φόβος και τρόμος για τις ορχήστρες που διηύθυνε.το παρατσούκλι Friendly Fritz ήταν σκέτη ειρωνεία. Το στίλ διεύθυνσής του ήταν ανάλογο: ψυχρό, αναλυτικό, τελειομανές, ακριβές, το στιλ ενός κεντροευρωπαίου Toscanini χωρίς το πάθος και την φωτιά του ιταλού. Παραδόξως αυτό το στυλ διεύθυνσης ταιριάζει απόλυτα στη Scheherezade που είναι μουσική γεμάτη ηχοχρώματα και εξάρσεις. Η αυστηρότητα του Reiner είναι ότι πρέπει για να αναδειχθεί η παρτιτούρα χωρίς να γίνει καρακιτσαριό. Αξέχαστα τα σόλα στο βιολί του Sidney Harth, πρώτο βιολί τότε της Συμφωνικής του Σικάγου. Όσο για την ηχογράφηση...ήταν από τις καλύτερες της περίφημης σειράς Living Stereo, ο παραγωγός Richard Mohr και ο ηχολήπτης Lewis Layton δημιούργησαν μιά εκπληκτική ρέπλικα του πραγματικού ήχου της ορχήστρας εκείνης. Ένα καλοδιατηρημένο αντίγραφο σε βινύλιο της έκδοσης white dog χτυπιέται για κάπου 300 δολλάρια στο ebay. Το sacd κάνει 12 δολλάρια στο amazon. Το προσωπικό μου αντίγραφο είναι από επανέκδοση, δυστυχώς εξαντλημένη, σε βινύλιο 180 γρ. της Classic Records.
http://www.avclub.gr/forum/attachment.php?attachmentid=46728&stc=1&d=1257797472
Άλλη πολύ καλή ερμηνεία και ηχογράφηση, σε τελείως διαφορετικό στυλ, είναι του Leopold Stokowski με τη London Symphony Orchestra στη σειρά Phase Four της Decca. Αν ο ούγγρος απέφευγε τους συναισθηματισμούς κάθε είδους ο άγγλος τους λάτρευε. Τα σαγηνευτικά ηχοχρώματα του Rimsky εκφέρονται με τρόπο φανταχτερό, πομπώδη, θεατρινίστικο που για κάποιους μπορεί να ξεπερνάει και τα όρια του αποδεκτού. Ένα βήμα πριν το γλυκερό. Κάποιες φορές βέβαια το θέλεις να ακούσεις τη μελωδία και να το φχαριστηθείς ρε παιδάκι μου. Ε για αυτές τις στιγμές είναι ο Stokowski, που ήταν άπιαστος στο να ερμηνεύει μουσική πλούσια σε ηχοχρώματα, και μάλιστα ρώσων συνθετών (Debussy,Ravel,Stravinsky,Tchaikovsky κλπ). Όποιος δεν πιστεύει ας ακούσει το τρίτο μέρος. Είναι σα να κολυμπάς στο σιρόπι. Αντενδείκνυται σε διαβητικούς, για όλους τους άλλους, όσοι πιστοί
προσέλθετε.
http://www.avclub.gr/forum/attachment.php?attachmentid=46730&stc=1&d=1257797638
Μιά μέση οδό ανάμεσα σε αυτά τα άκρα ακολουθεί ο Pierre Monteux, o οποίος ηχογράφησε 1 χρόνο μετα τον Reiner ακόμη μια Scheherezade για την σειρά Living Stereo, αυτή τη φορά με την London Symphony Orchestra. O maitre Monteux ήταν ίσως μοναδική περίπτωση μαέστρου ο οποίος μπορούσε με την ίδια άνεση να διευθύνει Beethoven, Brahms, Debussy, Stravinsky, Tchaikovsky, Sibelius, Dvorak, Mahler, Haydn... και Rimsky-Korsakov.Σπάνια οι ερμηνείες του έπεφταν κάτω από το επίπεδο του εξαιρετικού, και αυτή η Scheherezade δεν αποτελεί εξαίρεση. Ο τρόπος διεύθυνσης του Monteux ήταν πιό χαλαρός, άφηνε στους μουσικούς τρόπον τινά χώρο να αναπνεύσουν, να αναπτύξουν την δική τους προσωπικότητα, χωρίς το σύνολο να χαλαρώνει ποτέ, χωρίς ο maitre να χάνει τον απόλυτο έλεγχο της κατάστασης έστω και για μια νότα. Το αποτέλεσμα; Σκέτη απόλαυση, γαλλική φινέτσα σε όλο της το μεγαλείο. Ούτε σορόπια, ούτε αυστηρότητα, μέτρον άριστον.Δεν υπάρχουν στις μέρες μας τέτοιοι μαέστροι.
http://www.avclub.gr/forum/attachment.php?attachmentid=46731&stc=1&d=1257798670
Ένας άλλος μεγάλος ερμηνευτής γαλλικής και ρωσικής μουσικής ήταν ο ελβετός Ernest Ansermet.Ιδρυτής και για πάνω από σαράντα χρόνια καλλιτεχνικός διευθυντής της Orchestre de la Suisse Romande (Ορχήστρα της ρωμανικής Ελβετίας), φανατικός και αυτός της ακρίβειας σαν τον Reiner, δίνει μιά άψογη Scheherezade (κατ εξαίρεση με την Orchestre de Conservatoire de Paris) από την οποία όμως λείπει η φωτιά.
http://www.avclub.gr/forum/attachment.php?attachmentid=46729&stc=1&d=1257798670
Για να βρούμε φωτιά, και με το παραπάνω μάλιστα πρέπει να πάμε (που αλλου
στη Ρωσία. Ένας από τους μεγάλους μαέστρους της ρωσικής σχολής, ο οποίος πήρε πόδι σχετικά νωρίς χάρη σε εσωκομματικές ίντριγκες, ο Νικολάι Γκολοβάνοφ, ηχογράφησε το 1948 μια Scheherezade αλλιώτικη από τις άλλες. Εδώ δεν έχει ούτε ακρίβεια, ούτε ψυχρότητα, ούτε φινέτσα, ούτε σιρόπια ούτε τίποτα. Όταν γράφει στην παρτιτούρα presto, οι μουσικοί παίζουν σαν να τους κυνηγάει ο διάολος, όταν χτυπάνε τα τύμπανα είσαι σίγουρος ότι έχουν μείνει λακούβες στο χαλκό, το πιανίσιμο είναι λίγο πιό δυνατό από την απόλυτη ησυχία, το φορτίσιμο έστειλε νέους πελάτες στους ΩΡΛ της Μόσχας την επόμενη μέρα. Κάπου είναι υπερβολικά όλα αυτά (το πανηγύρι στην Βαγδάτη δεν ακούγεται χαρούμενο αλλά κάπως βεβιασμένο, σαν να πνίγηκε στη βότκα) παρόλα αυτά έχουν μιά μαγεία που δε βρίσκεις σε καμιά άλλη ηχογράφηση. Παρόλο τον κάκιστο ήχο. Α, και πριν ξεχάσω. Tη φωνή της πλανεύτρας Scheherezade, τα σόλα του βιολιού ερμηνεύει ένας από τους μεγαλύτερους βιολονίστες που έβγαλε η Ρωσία. Ο Βασιλεύς Δαυίδ, κατά κόσμον David Oistrakh.http://www.avclub.gr/forum/attachment.php?attachmentid=46732&stc=1&d=1257798670
Attachments
Last edited by a moderator:
