ΤΖΙΜ ΤΖΑΡΜΟΥΣ - JIM JARMUSCH
Ο Τζιμ Τζάρμους είναι ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες του ανεξάρτητου αμερικάνικου κινηματογράφου. Γεννήθηκε στις 22 Ιανουαρίου του 1953 στην πόλη Akron κοντά στο Cleveland. Το 1970 εγκαταλείπει τη γενέτειρα του για να σπουδάσει δημοσιογραφία στο Northwestern University αλλά σύντομα η αγάπη του για την ποίηση (ήθελε απο μικρός να γίνει ποιητής) θα τον φέρει στο πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης το 1971.Εκεί μυήθηκε στην αμερικανική λογοτεχνία από διάσημους καθηγητές όπως ο David Shapiro και Kenneth Koch.
Αφού αποφοίτησε έγινε δεκτός στο τμήμα κινηματογραφικών σπουδών του New York University προς έκπληξη του καθώς δεν έιχε καμία εμπειρία σχετική με το αντικείμενο μέχρι τότε. Εκεί έγινε βοηθός του καθηγητή Nicholas Ray που δεν είναι άλλος από τον σκηνοθέτη της ταινίας "Επαναστάτης χωρίς αιτία" με τον James Dean και γνώρισε τον γερμανό σκηνοθέτη Wim Wenders. Στη διάρκεια των τεσσάρων χρόνων της φοίτησης του στο New York University μέχρι το 1979 ο Jarmusch αχολήθηκε και με την post-punk σκηνή της πόλης συμμετέχοντας και σε ένα συγκρότημα ονόματι Del-Byzanteens.Λέει ο ίδιος :"Εκείνη την εποχή όλοι στη Νέα Υόρκη έπαιζαν σε μια μπάντα.Δεν χρειάζονταν να ήσουν τεχνικά καταρτισμένος μουσικός για να το κάνεις."
Λίγο πρίν τελειώσει τις σπουδές του ο Jarmusch παρακινημένος απο τον Nicholas Ray αποφάσισε να χρησιμοποιήσει κάποια χρήματα που προορίζονταν για τα δίδακτρα προκειμένου να αρχίσει το πρώτο του φίλμ. Έτσι ξεκίνησε τα γυρίσματα της πρώτης του ταινίας με τίτλο Permanent Vacation (Διακοπές διαρκέιας) δύο εβδομάδες μετά τον θάνατο του Ray. Όπως την περιγράφει ο ίδιος "H ταινία ασχολείται με δυόμισι μέρες της ζωής ενός νεαρού χωρίς φιλοδοξίες και ευθύνες.Δεν μένει κάπου μόνιμα,δεν δουλεύει,δεν πηγαίνει σχολείο". Στην ταινία συμμετέχουν μεταξύ άλλων ο μουσικός και φίλος του Jarmusch John Lurie και η σύζυγός του Sara Driver,δύο πρόσωπα που ξαναεμφανίστηκαν σε ταινίες του.
Στην συνέχεια άρχισε να δουλεύει το σενάριο μιάς μικρού μήκους ταινίας με τον τίτλο Stranger Than Paradise (Πέρα απ' τον παράδεισο). Αρχικά στα γυρίσματα χρησιμοποιήθηκε φίλμ που έιχε περισσέψει απο μια ταινια του Wenders. Η 30λεπτη version του φίλμ προβλήθηκε στο διεθνές φεστιβάλ του Rotterdam ενω αργότερα η ταινία απο μικρού μήκους έγινε κανονικής διάρκειας, χωρισμένη σε τρία μέρη. Πρωταγωνιστές της ταινίας είναι ο John Lurie,ο Richard Edson(πρώην ντράμμερ των Sonic Youth που έγινε ηθοποιός) και η ουγγαρέζα Eszter Balint. Ο Ουίλι, ένας τεμπέλης από τη Νέα Υόρκη, δέχεται την απρόσμενη επίσκεψη της Ουγγαρέζας ξαδέλφης του Εύας. Η Εύα στην αρχή "κολλάει" στο μικρό του διαμέρισμα, έπειτα πηγαίνει στο Κλίβελαντ να επισκεφτεί τη θεία της Λότη. Αργότερα μη έχοντας τι άλλο να κάνουν, ο Ουίλι και ο φίλος του ο Έντι την ακολουθούν στο Οχάιο. Και οι τρεις μαζί πηγαίνουν στη Φλόριντα σε μια τελευταία απόπειρα να ξεφύγουν από την ανία, αλλά ούτε ο ωκεανός δεν μπορεί να τους βγάλει από το αυτοεπιβαλλόμενο τέλμα και την αποχαύνωσή τους.
Υπέροχη ασπρόμαυρη φωτογραφία, λιτή σκηνοθεσία, στατικά πλάνα που υπογραμμίζουν την στατικότητα των χαρακτήρων και την αυτοαπορρόφησή τους, ελλειπτικοί διάλογοι, άδειοι και κλειστοί χώροι, μαύρα πλάνα (φοντύ) στο τέλος κάθε σεκάνς που ανταποκρίνονται στο κενό των προσώπων, ο κόσμος της Αμερικής πίσω από τη βιτρίνα, αφτιασίδωτος και συναισθηματικά ρημαγμένος (Η Εύα έρχεται από την μετριότητα μιας σοσιαλιστικής λαικής δημοκρατίας στην πιο πλούσια καπιταλιστική χώρα στον κόσμο, για να συναντήσει γκριζάδα, μελαγχολία, επιθετικές σιωπές, ατροφικές και φοβισμένες υπάρξεις, άδειους και καταθλιπτικούς δρόμους, γεμάτους σκουπιδοτενεκέδες και βρώμικα χαρτιά).
Στη διάρκειά της ακούγεται αρκετές φορές το τραγούδι "I put a spell on you" Screamin' Jay Hawkins. Η ταινία είναι η πρώτη μεγάλη κυκλοφορία του σκηνοθέτη και προβλήθηκε στο φεστιβάλ των Καννών το 1984 στην τελική της μορφή χάνωντας τον χρυσό φοίνικα από το "Παρίσι Τέξας" του φίλου του Wim Wenders. Αν και αρχικά δέχθηκε αρκετές αρνητικές κριτικές,η ταινία σήμερα θεωρείται ένα αριστούργημα του σύγχρονου ανεξάρτητου κινηματογράφου και αυτή που καθιέρωσε τον Jarmusch σαν σκηνοθέτη. Ο ίδιος λέει σχετικά με την δομή της ταινίας "Δεν θέλω να βρίσκω μια ιστορία να διηγηθώ και μετά να προσθέτω τις λεπτομέρειες της.Προτιμώ να συλλέγω πρώτα τις λεπτομέρειες και μέτά να προσπαθώ να συνθέσω μια ιστορία γύρω απο αυτές."
Η επόμενη δημιουργία του δεν ήταν άλλη απο το Down By Law (Στην παγίδα του Νόμου) που βγήκε στις κινηματογραφικές αίθουσες το 1986.
Πρωταγωνιστεί και πάλι ο Lurie πλαισιωμένος αυτή τη φορά απο τον Tom Waits και τον Roberto Benigni.Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών κρατουμένων που καταφέρνουν να αποδράσουν απο μία φυλακή της Λουιζιάνα και το πως χάνονται στους βάλτους της γύρω περιοχής πρίν τελικά διαφύγουν. Η διαβρωτική κριτική του αμερικάνικου ονείρου και η κατάδειξη της επικοινωνιακής αδυναμίας που συναντήσαμε στο "Πέρα από τον παράδεισο" συνεχίζεται κι εδώ, με την ίδια ακριβώς αισθητική συνταγή μόνο που τη θέση του "ζωογόνου" ξένου έχει πάρει ο απολαυστικός Μπενίνι, προσφέροντας - πέρα από κάποιες στιγμές ζεστής ανθρώπινης επικοινωνίας (που εν'τέλει αποδεικνύονται ατελέσφορες) - πολύ χιούμορ, με κορυφαία βεβαίως την σκηνή ανθολογίας στη φυλακή.
Η επόμενη ταινία του Jarmusch αποδίδει την εικόνα της Αμερικής μέσα απο τα μάτια των ξένων επισκεπτων στην ταινία Μystery Train που κυκλοφόρησε το 1989.Το πολυεθνικό cast περιλαμβάνει τον αμερικάνο Steve Buscemi,την ιταλίδα Nicoletta Braschi,τον άγγλο Joe Strummer(The Clash) και την γιαπωνέζα Youki Kudoh. Η ταινία αφηγείται τρείς διαφορετικές ιστορίες που λαμβάνουν χώρα την ίδια νύχτα σε ένα παρακμιακό ξενοδοχέιο του Μέμφις.Τον ρεσεψιονίστ του ξενοδοχείου υποδύεται ο Scramin' Jay Hawkins.
Στην επόμενη ταινία του A Night In Earth (Μια νύχτα στη Γη) ο Jarmusch συνεργάζεται για πρώτη φορά με διάσημους ηθοποιούς του Holywood όπως οι Wynona Ryder, Gena Rowlands, and Rosie Perez ενώ πάλι συμμετέχει και ο Benigni.Tο φίλμ στηρίζεται στην δομή του Mystery Train αλλά με μια πιο εκτεκταμένη μορφή,καθώς αποτυπώνει 5 ιστορίες(άλλες κωμικές και άλλες δραματικές) που συμβαίνουν την ίδια νύχτα σε πέντε διαφορετικές πόλεις του κόσμου με κοινό σημείο ότι όλες διαδραματίζονται κατά την διάρκεια μιας διαδρομής με ταξί. Σίγουρα ο Quentin Tarantino επηρεάστηκε απο το A Night On Earth για να δημιουργήσει το δικό του trademark Pulp Fiction.
Το επόμενο project του Jarmusch κατέληξε στην ταινία Dead Man (Ο Νεκρός) το 1995. Με τον Johhny Depp σε πρωταγωνιστικό ρόλο και τον Neil Young να γράφει την μουσική,το Dead Man μας γυρίζει πίσω στον 19ο αιώνα περιγράφοντας την ιστορία του William Blake,ενός λογιστή που ταξιδεύει στην παρακμάζουσα βιομηχανική πόλη του Machine με την υπόσχεση να εργαστεί σε μια τοπική εταιρεία. Όταν το αφεντικό της του κλείσει την πόρτα μπλέκει με μία πόρνη και μετά απο τον αναπάντεχο θάνατό της αναγκάζεται να διαφύγει κυνηγημένος απο τον ζηλιάρη φίλο της. Καταλήγει με μια σφαίρα κοντά στην καρδιά του να περιπλανιέται όταν γνωρίζει έναν γηγενή ινδιάνο με το όνομα Nobody. Μαζί θα κάνουν ένα ταξίδι πραγματικό αλλά και μεταφυσικό μέχρι την δυτική ακτή και το τέλος που αυτή συμβόλίζει.
Για πολλούς "Ο Νεκρός" θεωρείται η καλύτερη ταινία του Τζάρμους, ένα αλλόκοτο, ελεγειακό και στιγμές - στιγμές αφόρητα λυρικό μυστικιστικό γουέστερν, με σαφείς οικολογικούς υπαινιγμούς. Η υπέροχη ασπρόμαυρη φωτογραφία του Ρόμπι Μούλερ, φέρνει στο νου παλιές γκραβούρες, αλλά και σχέδια σε κάρβουνο του Φαρ Ουέστ, τονίζοντας έτσι την καφκική μαύρη ατμόσφαιρα της ταινίας, ενώ η μινιμαλιστική μουσική του Νιλ Γιανγκ σου ανοίγει διάπλατα την καρδιά στην πολυπόθητη μεταρσίωση και σε οδηγεί γαλήνια εκεί όπου η θάλασσα ενώνεται με τον ουρανό (στην αιωνιότητα σύμφωνα με τον Γκοντάρ). Το τελευταίο μισάωρο ειδικά, είναι δείγμα υπέρτατης Τέχνης.
Η ταινία αντιμέτωπίστηκε θερμά στο φεστιβάλ των Καννών το 1995 και έτυχε πολύ καλής υποδοχής στην Ευρώπη ενώ στην Αμερική οι αντιδράσεις ήταν ανάμεικτες.Σε μια προσπάθεια να προωθήσει την ταινία σε ένα μεγαλύτερο κοινό ο Jarmusch υπέγραψε συμβόλαιο με την εταιρέια Miramax για να κάνει την διανομή του φίλμ αλλά σύντομα απογοητεύτηκε καθώς ο ισχυρός άνδρας της Miramax Harvey Weinstein ζήτησε να αλλάξει κάποιο απο το περιεχόμενο της ταινίας προκειμένου αυτή να γίνει πιο εμπορική πράγμα που αρνήθηκε κατηγορηματικά ο Jarmusch ακυρώνοντας έτσι την συμφωνία.
Χρειάστηκε να περάσουν τέσσερα χρόνια για την επόμενη ταινία του,το Ghost Dog:The Way of the Samurai (Ο Τρόπος των Σαμουράι) που κυκλοφόρησε το 1999 και πρωταγωνιστούσε ο (πρόσφατα βραβευμένος με όσκαρ) Forest Whitaker τον οποίον ο Jarmusch εκτιμούσε βαθύτατα.Έγραψε τον ρόλο ειδικά γι αυτόν και όταν τον προσέγγισε για να αποσπάσει την συμμετοχή του στην ταινία ανακάλυψε πως ο Whitaker ασχολούνταν με την φιλοσοφία των χωρών της άπω ανατολής, γεγονός που έκανε τον Jarmusch να επικεντρώσει την ταινία γύρω από την κοσμοθεωρία και την φιλοσοφία των σαμουράι. Την εποχή που δούλευε στο σενάριο της ταινίας άκουγε αρκετά intrumental κομμάτια του Rza, συνυδριτή του rap group Wu-Tang Clan. Σύντομα του ζήτησε να γράψει μουσική για την ταινία και ο Rza αφού έιδε το Dead Man συμφώνησε.
To Ghost Dog έιναι η ιστορία ενός πληρωμένου δολοφόνου της μαφίας ο οποίος ακολουθέι πιστά τον κώδικα των σαμουράι.Σε έναν από τους φόνους που αναλαμβάνει αφήνει μια κοπέλα ζωντανή σαν μάρτυρα γεγονός που εξοργίζει την μαφία που αποφασίζει να τον σκοτώσει,πράγμα πολύ δύσκολο καθώς πρόκειται για έναν ικανότατο και ευφυή εκτελεστή. Σε αυτή την ταινία ο Whitaker δινει ρέστα με την ερμηνεία του που δείχνει και πόσο μεγάλος ηθοποιός είναι. Στον ρόλο του κεντρικού ήρωα προσπαθεί ν'αντισταθεί στην γενικευμένη παρακμή με την επιστροφή στο παρελθόν, την αποδοχή ενός αυστηρού κώδικα Αξιών - αυτόν των σαμουράι - και αν κάτι τέτοιο φαντάζει σε κάποιους ως γραφικός αναχρονισμός, για τον ήρωά μας είναι μια εναγώνια προσπάθεια διεκδίκησης της αυτονομίας και της αξιοπρέπειας, σε μια κοινωνία μαζικής αποχαύνωσης και καταναλωτικής μανίας. Και εδώ, όπως και στην προηγούμενη ταινία του, ο Τζάρμους δημιουργεί ένα "ζεν κλίμα" στην ατμόσφαιρα που γοητεύει.
Η τελευταία χρονικά ταινία του Jarmusch έιναι το Broken Flowers(Tσακισμένα Λουλούδια) που βγήκε στις αίθουσες πρίν απο 4 χρόνια.Συμμετέχουν αρκετά γνωστά ονόματα όπως ο Bill Murray(στον πρωταγωνιστικό ρόλο),Jeffrey Wright,Jessica Lange,Sharon Stone, Julie Delpy και Mark Webber. Ένας μεσήλικας businessman που υπήρξε γυναικάς στα νιάτα του λαμβάνει ένα ανώνυμο γράμμα από μια πρώην φιλενάδα του στο οποίο τον πληροφορέι για την ύπαρξη του γιού του,που έιναι πλέον 19 χρονών,την οποία μέχρι τότε αγνοούσε.Την ίδια στιγμή η νυν φίλη του τον εγκαταλείπει. Παρακινημένος από έναν γείτονά του αρχίζει ένα περιπετειώδες ταξίδι για να επισκεφθεί μερικές πρώην του με την ελπίδα να βρεί αυτή που του έιχε στείλει το γράμμα χωρίς όμως αποτέλεσμα.Το τέλος του φίλμ δεν θα μπορούσε να είναι παρά αινιγματικό,αφήνοντας τον θεατή με την απορία να μένει στο μυαλό του,κάτι που συμβαίνει και σε άλλες ταινίες του Jarmusch.
Ένα road movie πάνω στο θέμα της πατρότητας, σκηνοθετημένο με το γνώριμο μινιμαλιστικό και αποστασιοποιημένο του ύφος. Αποπνέει μία έντονη μελαγχολία παρά τις κωμικές εκλάμψεις του, απόρροια του υπαρξιακού κενού και της έλλειψης νοήματος στα οποία είναι βυθισμένος ο κεντρικός χαρακτήρας, αλλά και της επίπλαστης ζωής που διάγουν οι υπόλοιποι χαρακτήρες που τον πλαισιώνουν.
Εκτός από τις παραπάνω ταινίες υπάρχει και ένα ακόμη project που βγήκε σε τρείς μικρού μήκους versions με όνομα Coffee And Cigarettes.Και στις τρείς παρουσιάζονται κάποιοι να συζητούν με την συντροφιά καφέ και τσιγάρων. Στις συζητήσεις αυτές πήραν μέρος πολλοί ηθοποιοί και μουσικοί.Το πρώτο μέρος προβλήθηκε στο Saturday Night Live το 1986 με τίτλο Coffee and Cigarettes I στο οποίο έπαιξαν ο Roberto Benigni και ο κωμικός Steven Wright.Το 1989 ακολούθησε το Coffee and Cigarettes ΙΙ:Memphis Version στο οποίο έπαιξαν οι δίδυμοι Cinque Lee και Joie Lee και ο Steve Buscemi στον ρόλο του σερβιτόρου με την κουβέντα να επικεντρώνεται στον Elvis Presley.Στο Coffee and Cigarettes ΙΙΙ:Somewhere in California(1993)η κουβέντα γίνεται μεταξύ των Iggy Pop και Tom Waits.To 2003 κυκλοφόρησε το ολοκληρωμένο Coffee And Cigarettes που περιέλαβε όλα τα 3 προηγούμενα αλλά και καινούριες σκηνές στις οποίες μεταξύ άλλων πήραν μέρος οι Joseph Rigano,Vinny Vella,Vinny Vella Jr.,Renée French,E.J. Rodriguez,Alex Descas,Isaach De Bankolé,Cate Blanchett,Mike Hogan,Jack White,Meg White,Alfred Molina,Steve Coogan,Katy Hansz,GZA,RZA,Bill Murray,William Rice,Taylor Mead.
filosofia
H επομενη δημιουργια του σκηνοθετη τιτλοφορειται The Limits of Control και θα διανεμηθει μεσα στο 2009.
Τέσσερα χρόνια μετά τα "Τσακισμένα Λουλούδια" λοιπόν, που καταγράφηκαν και ως η μεγαλύτερη έως τώρα εμπορική επιτυχία του, ο Jarmusch είχε όλο το χρόνο στη διάθεσή του να κινηματογραφήσει τον αγαπημένο του Bill Murray, αλλά και τους Isaach De Bankolé, Gael García Bernal, John Hurt και Tilda Swinton επί ισπανικού εδάφους.
Ο Τζιμ Τζάρμους είναι ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες του ανεξάρτητου αμερικάνικου κινηματογράφου. Γεννήθηκε στις 22 Ιανουαρίου του 1953 στην πόλη Akron κοντά στο Cleveland. Το 1970 εγκαταλείπει τη γενέτειρα του για να σπουδάσει δημοσιογραφία στο Northwestern University αλλά σύντομα η αγάπη του για την ποίηση (ήθελε απο μικρός να γίνει ποιητής) θα τον φέρει στο πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης το 1971.Εκεί μυήθηκε στην αμερικανική λογοτεχνία από διάσημους καθηγητές όπως ο David Shapiro και Kenneth Koch.
Αφού αποφοίτησε έγινε δεκτός στο τμήμα κινηματογραφικών σπουδών του New York University προς έκπληξη του καθώς δεν έιχε καμία εμπειρία σχετική με το αντικείμενο μέχρι τότε. Εκεί έγινε βοηθός του καθηγητή Nicholas Ray που δεν είναι άλλος από τον σκηνοθέτη της ταινίας "Επαναστάτης χωρίς αιτία" με τον James Dean και γνώρισε τον γερμανό σκηνοθέτη Wim Wenders. Στη διάρκεια των τεσσάρων χρόνων της φοίτησης του στο New York University μέχρι το 1979 ο Jarmusch αχολήθηκε και με την post-punk σκηνή της πόλης συμμετέχοντας και σε ένα συγκρότημα ονόματι Del-Byzanteens.Λέει ο ίδιος :"Εκείνη την εποχή όλοι στη Νέα Υόρκη έπαιζαν σε μια μπάντα.Δεν χρειάζονταν να ήσουν τεχνικά καταρτισμένος μουσικός για να το κάνεις."
Λίγο πρίν τελειώσει τις σπουδές του ο Jarmusch παρακινημένος απο τον Nicholas Ray αποφάσισε να χρησιμοποιήσει κάποια χρήματα που προορίζονταν για τα δίδακτρα προκειμένου να αρχίσει το πρώτο του φίλμ. Έτσι ξεκίνησε τα γυρίσματα της πρώτης του ταινίας με τίτλο Permanent Vacation (Διακοπές διαρκέιας) δύο εβδομάδες μετά τον θάνατο του Ray. Όπως την περιγράφει ο ίδιος "H ταινία ασχολείται με δυόμισι μέρες της ζωής ενός νεαρού χωρίς φιλοδοξίες και ευθύνες.Δεν μένει κάπου μόνιμα,δεν δουλεύει,δεν πηγαίνει σχολείο". Στην ταινία συμμετέχουν μεταξύ άλλων ο μουσικός και φίλος του Jarmusch John Lurie και η σύζυγός του Sara Driver,δύο πρόσωπα που ξαναεμφανίστηκαν σε ταινίες του.
Στην συνέχεια άρχισε να δουλεύει το σενάριο μιάς μικρού μήκους ταινίας με τον τίτλο Stranger Than Paradise (Πέρα απ' τον παράδεισο). Αρχικά στα γυρίσματα χρησιμοποιήθηκε φίλμ που έιχε περισσέψει απο μια ταινια του Wenders. Η 30λεπτη version του φίλμ προβλήθηκε στο διεθνές φεστιβάλ του Rotterdam ενω αργότερα η ταινία απο μικρού μήκους έγινε κανονικής διάρκειας, χωρισμένη σε τρία μέρη. Πρωταγωνιστές της ταινίας είναι ο John Lurie,ο Richard Edson(πρώην ντράμμερ των Sonic Youth που έγινε ηθοποιός) και η ουγγαρέζα Eszter Balint. Ο Ουίλι, ένας τεμπέλης από τη Νέα Υόρκη, δέχεται την απρόσμενη επίσκεψη της Ουγγαρέζας ξαδέλφης του Εύας. Η Εύα στην αρχή "κολλάει" στο μικρό του διαμέρισμα, έπειτα πηγαίνει στο Κλίβελαντ να επισκεφτεί τη θεία της Λότη. Αργότερα μη έχοντας τι άλλο να κάνουν, ο Ουίλι και ο φίλος του ο Έντι την ακολουθούν στο Οχάιο. Και οι τρεις μαζί πηγαίνουν στη Φλόριντα σε μια τελευταία απόπειρα να ξεφύγουν από την ανία, αλλά ούτε ο ωκεανός δεν μπορεί να τους βγάλει από το αυτοεπιβαλλόμενο τέλμα και την αποχαύνωσή τους.
Υπέροχη ασπρόμαυρη φωτογραφία, λιτή σκηνοθεσία, στατικά πλάνα που υπογραμμίζουν την στατικότητα των χαρακτήρων και την αυτοαπορρόφησή τους, ελλειπτικοί διάλογοι, άδειοι και κλειστοί χώροι, μαύρα πλάνα (φοντύ) στο τέλος κάθε σεκάνς που ανταποκρίνονται στο κενό των προσώπων, ο κόσμος της Αμερικής πίσω από τη βιτρίνα, αφτιασίδωτος και συναισθηματικά ρημαγμένος (Η Εύα έρχεται από την μετριότητα μιας σοσιαλιστικής λαικής δημοκρατίας στην πιο πλούσια καπιταλιστική χώρα στον κόσμο, για να συναντήσει γκριζάδα, μελαγχολία, επιθετικές σιωπές, ατροφικές και φοβισμένες υπάρξεις, άδειους και καταθλιπτικούς δρόμους, γεμάτους σκουπιδοτενεκέδες και βρώμικα χαρτιά).
Στη διάρκειά της ακούγεται αρκετές φορές το τραγούδι "I put a spell on you" Screamin' Jay Hawkins. Η ταινία είναι η πρώτη μεγάλη κυκλοφορία του σκηνοθέτη και προβλήθηκε στο φεστιβάλ των Καννών το 1984 στην τελική της μορφή χάνωντας τον χρυσό φοίνικα από το "Παρίσι Τέξας" του φίλου του Wim Wenders. Αν και αρχικά δέχθηκε αρκετές αρνητικές κριτικές,η ταινία σήμερα θεωρείται ένα αριστούργημα του σύγχρονου ανεξάρτητου κινηματογράφου και αυτή που καθιέρωσε τον Jarmusch σαν σκηνοθέτη. Ο ίδιος λέει σχετικά με την δομή της ταινίας "Δεν θέλω να βρίσκω μια ιστορία να διηγηθώ και μετά να προσθέτω τις λεπτομέρειες της.Προτιμώ να συλλέγω πρώτα τις λεπτομέρειες και μέτά να προσπαθώ να συνθέσω μια ιστορία γύρω απο αυτές."
Η επόμενη δημιουργία του δεν ήταν άλλη απο το Down By Law (Στην παγίδα του Νόμου) που βγήκε στις κινηματογραφικές αίθουσες το 1986.
Πρωταγωνιστεί και πάλι ο Lurie πλαισιωμένος αυτή τη φορά απο τον Tom Waits και τον Roberto Benigni.Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών κρατουμένων που καταφέρνουν να αποδράσουν απο μία φυλακή της Λουιζιάνα και το πως χάνονται στους βάλτους της γύρω περιοχής πρίν τελικά διαφύγουν. Η διαβρωτική κριτική του αμερικάνικου ονείρου και η κατάδειξη της επικοινωνιακής αδυναμίας που συναντήσαμε στο "Πέρα από τον παράδεισο" συνεχίζεται κι εδώ, με την ίδια ακριβώς αισθητική συνταγή μόνο που τη θέση του "ζωογόνου" ξένου έχει πάρει ο απολαυστικός Μπενίνι, προσφέροντας - πέρα από κάποιες στιγμές ζεστής ανθρώπινης επικοινωνίας (που εν'τέλει αποδεικνύονται ατελέσφορες) - πολύ χιούμορ, με κορυφαία βεβαίως την σκηνή ανθολογίας στη φυλακή.
Η επόμενη ταινία του Jarmusch αποδίδει την εικόνα της Αμερικής μέσα απο τα μάτια των ξένων επισκεπτων στην ταινία Μystery Train που κυκλοφόρησε το 1989.Το πολυεθνικό cast περιλαμβάνει τον αμερικάνο Steve Buscemi,την ιταλίδα Nicoletta Braschi,τον άγγλο Joe Strummer(The Clash) και την γιαπωνέζα Youki Kudoh. Η ταινία αφηγείται τρείς διαφορετικές ιστορίες που λαμβάνουν χώρα την ίδια νύχτα σε ένα παρακμιακό ξενοδοχέιο του Μέμφις.Τον ρεσεψιονίστ του ξενοδοχείου υποδύεται ο Scramin' Jay Hawkins.
Στην επόμενη ταινία του A Night In Earth (Μια νύχτα στη Γη) ο Jarmusch συνεργάζεται για πρώτη φορά με διάσημους ηθοποιούς του Holywood όπως οι Wynona Ryder, Gena Rowlands, and Rosie Perez ενώ πάλι συμμετέχει και ο Benigni.Tο φίλμ στηρίζεται στην δομή του Mystery Train αλλά με μια πιο εκτεκταμένη μορφή,καθώς αποτυπώνει 5 ιστορίες(άλλες κωμικές και άλλες δραματικές) που συμβαίνουν την ίδια νύχτα σε πέντε διαφορετικές πόλεις του κόσμου με κοινό σημείο ότι όλες διαδραματίζονται κατά την διάρκεια μιας διαδρομής με ταξί. Σίγουρα ο Quentin Tarantino επηρεάστηκε απο το A Night On Earth για να δημιουργήσει το δικό του trademark Pulp Fiction.
Το επόμενο project του Jarmusch κατέληξε στην ταινία Dead Man (Ο Νεκρός) το 1995. Με τον Johhny Depp σε πρωταγωνιστικό ρόλο και τον Neil Young να γράφει την μουσική,το Dead Man μας γυρίζει πίσω στον 19ο αιώνα περιγράφοντας την ιστορία του William Blake,ενός λογιστή που ταξιδεύει στην παρακμάζουσα βιομηχανική πόλη του Machine με την υπόσχεση να εργαστεί σε μια τοπική εταιρεία. Όταν το αφεντικό της του κλείσει την πόρτα μπλέκει με μία πόρνη και μετά απο τον αναπάντεχο θάνατό της αναγκάζεται να διαφύγει κυνηγημένος απο τον ζηλιάρη φίλο της. Καταλήγει με μια σφαίρα κοντά στην καρδιά του να περιπλανιέται όταν γνωρίζει έναν γηγενή ινδιάνο με το όνομα Nobody. Μαζί θα κάνουν ένα ταξίδι πραγματικό αλλά και μεταφυσικό μέχρι την δυτική ακτή και το τέλος που αυτή συμβόλίζει.
Για πολλούς "Ο Νεκρός" θεωρείται η καλύτερη ταινία του Τζάρμους, ένα αλλόκοτο, ελεγειακό και στιγμές - στιγμές αφόρητα λυρικό μυστικιστικό γουέστερν, με σαφείς οικολογικούς υπαινιγμούς. Η υπέροχη ασπρόμαυρη φωτογραφία του Ρόμπι Μούλερ, φέρνει στο νου παλιές γκραβούρες, αλλά και σχέδια σε κάρβουνο του Φαρ Ουέστ, τονίζοντας έτσι την καφκική μαύρη ατμόσφαιρα της ταινίας, ενώ η μινιμαλιστική μουσική του Νιλ Γιανγκ σου ανοίγει διάπλατα την καρδιά στην πολυπόθητη μεταρσίωση και σε οδηγεί γαλήνια εκεί όπου η θάλασσα ενώνεται με τον ουρανό (στην αιωνιότητα σύμφωνα με τον Γκοντάρ). Το τελευταίο μισάωρο ειδικά, είναι δείγμα υπέρτατης Τέχνης.
Η ταινία αντιμέτωπίστηκε θερμά στο φεστιβάλ των Καννών το 1995 και έτυχε πολύ καλής υποδοχής στην Ευρώπη ενώ στην Αμερική οι αντιδράσεις ήταν ανάμεικτες.Σε μια προσπάθεια να προωθήσει την ταινία σε ένα μεγαλύτερο κοινό ο Jarmusch υπέγραψε συμβόλαιο με την εταιρέια Miramax για να κάνει την διανομή του φίλμ αλλά σύντομα απογοητεύτηκε καθώς ο ισχυρός άνδρας της Miramax Harvey Weinstein ζήτησε να αλλάξει κάποιο απο το περιεχόμενο της ταινίας προκειμένου αυτή να γίνει πιο εμπορική πράγμα που αρνήθηκε κατηγορηματικά ο Jarmusch ακυρώνοντας έτσι την συμφωνία.
Χρειάστηκε να περάσουν τέσσερα χρόνια για την επόμενη ταινία του,το Ghost Dog:The Way of the Samurai (Ο Τρόπος των Σαμουράι) που κυκλοφόρησε το 1999 και πρωταγωνιστούσε ο (πρόσφατα βραβευμένος με όσκαρ) Forest Whitaker τον οποίον ο Jarmusch εκτιμούσε βαθύτατα.Έγραψε τον ρόλο ειδικά γι αυτόν και όταν τον προσέγγισε για να αποσπάσει την συμμετοχή του στην ταινία ανακάλυψε πως ο Whitaker ασχολούνταν με την φιλοσοφία των χωρών της άπω ανατολής, γεγονός που έκανε τον Jarmusch να επικεντρώσει την ταινία γύρω από την κοσμοθεωρία και την φιλοσοφία των σαμουράι. Την εποχή που δούλευε στο σενάριο της ταινίας άκουγε αρκετά intrumental κομμάτια του Rza, συνυδριτή του rap group Wu-Tang Clan. Σύντομα του ζήτησε να γράψει μουσική για την ταινία και ο Rza αφού έιδε το Dead Man συμφώνησε.
To Ghost Dog έιναι η ιστορία ενός πληρωμένου δολοφόνου της μαφίας ο οποίος ακολουθέι πιστά τον κώδικα των σαμουράι.Σε έναν από τους φόνους που αναλαμβάνει αφήνει μια κοπέλα ζωντανή σαν μάρτυρα γεγονός που εξοργίζει την μαφία που αποφασίζει να τον σκοτώσει,πράγμα πολύ δύσκολο καθώς πρόκειται για έναν ικανότατο και ευφυή εκτελεστή. Σε αυτή την ταινία ο Whitaker δινει ρέστα με την ερμηνεία του που δείχνει και πόσο μεγάλος ηθοποιός είναι. Στον ρόλο του κεντρικού ήρωα προσπαθεί ν'αντισταθεί στην γενικευμένη παρακμή με την επιστροφή στο παρελθόν, την αποδοχή ενός αυστηρού κώδικα Αξιών - αυτόν των σαμουράι - και αν κάτι τέτοιο φαντάζει σε κάποιους ως γραφικός αναχρονισμός, για τον ήρωά μας είναι μια εναγώνια προσπάθεια διεκδίκησης της αυτονομίας και της αξιοπρέπειας, σε μια κοινωνία μαζικής αποχαύνωσης και καταναλωτικής μανίας. Και εδώ, όπως και στην προηγούμενη ταινία του, ο Τζάρμους δημιουργεί ένα "ζεν κλίμα" στην ατμόσφαιρα που γοητεύει.
Η τελευταία χρονικά ταινία του Jarmusch έιναι το Broken Flowers(Tσακισμένα Λουλούδια) που βγήκε στις αίθουσες πρίν απο 4 χρόνια.Συμμετέχουν αρκετά γνωστά ονόματα όπως ο Bill Murray(στον πρωταγωνιστικό ρόλο),Jeffrey Wright,Jessica Lange,Sharon Stone, Julie Delpy και Mark Webber. Ένας μεσήλικας businessman που υπήρξε γυναικάς στα νιάτα του λαμβάνει ένα ανώνυμο γράμμα από μια πρώην φιλενάδα του στο οποίο τον πληροφορέι για την ύπαρξη του γιού του,που έιναι πλέον 19 χρονών,την οποία μέχρι τότε αγνοούσε.Την ίδια στιγμή η νυν φίλη του τον εγκαταλείπει. Παρακινημένος από έναν γείτονά του αρχίζει ένα περιπετειώδες ταξίδι για να επισκεφθεί μερικές πρώην του με την ελπίδα να βρεί αυτή που του έιχε στείλει το γράμμα χωρίς όμως αποτέλεσμα.Το τέλος του φίλμ δεν θα μπορούσε να είναι παρά αινιγματικό,αφήνοντας τον θεατή με την απορία να μένει στο μυαλό του,κάτι που συμβαίνει και σε άλλες ταινίες του Jarmusch.
Ένα road movie πάνω στο θέμα της πατρότητας, σκηνοθετημένο με το γνώριμο μινιμαλιστικό και αποστασιοποιημένο του ύφος. Αποπνέει μία έντονη μελαγχολία παρά τις κωμικές εκλάμψεις του, απόρροια του υπαρξιακού κενού και της έλλειψης νοήματος στα οποία είναι βυθισμένος ο κεντρικός χαρακτήρας, αλλά και της επίπλαστης ζωής που διάγουν οι υπόλοιποι χαρακτήρες που τον πλαισιώνουν.
Εκτός από τις παραπάνω ταινίες υπάρχει και ένα ακόμη project που βγήκε σε τρείς μικρού μήκους versions με όνομα Coffee And Cigarettes.Και στις τρείς παρουσιάζονται κάποιοι να συζητούν με την συντροφιά καφέ και τσιγάρων. Στις συζητήσεις αυτές πήραν μέρος πολλοί ηθοποιοί και μουσικοί.Το πρώτο μέρος προβλήθηκε στο Saturday Night Live το 1986 με τίτλο Coffee and Cigarettes I στο οποίο έπαιξαν ο Roberto Benigni και ο κωμικός Steven Wright.Το 1989 ακολούθησε το Coffee and Cigarettes ΙΙ:Memphis Version στο οποίο έπαιξαν οι δίδυμοι Cinque Lee και Joie Lee και ο Steve Buscemi στον ρόλο του σερβιτόρου με την κουβέντα να επικεντρώνεται στον Elvis Presley.Στο Coffee and Cigarettes ΙΙΙ:Somewhere in California(1993)η κουβέντα γίνεται μεταξύ των Iggy Pop και Tom Waits.To 2003 κυκλοφόρησε το ολοκληρωμένο Coffee And Cigarettes που περιέλαβε όλα τα 3 προηγούμενα αλλά και καινούριες σκηνές στις οποίες μεταξύ άλλων πήραν μέρος οι Joseph Rigano,Vinny Vella,Vinny Vella Jr.,Renée French,E.J. Rodriguez,Alex Descas,Isaach De Bankolé,Cate Blanchett,Mike Hogan,Jack White,Meg White,Alfred Molina,Steve Coogan,Katy Hansz,GZA,RZA,Bill Murray,William Rice,Taylor Mead.
filosofia
H επομενη δημιουργια του σκηνοθετη τιτλοφορειται The Limits of Control και θα διανεμηθει μεσα στο 2009.
Τέσσερα χρόνια μετά τα "Τσακισμένα Λουλούδια" λοιπόν, που καταγράφηκαν και ως η μεγαλύτερη έως τώρα εμπορική επιτυχία του, ο Jarmusch είχε όλο το χρόνο στη διάθεσή του να κινηματογραφήσει τον αγαπημένο του Bill Murray, αλλά και τους Isaach De Bankolé, Gael García Bernal, John Hurt και Tilda Swinton επί ισπανικού εδάφους.
Last edited by a moderator:
