Ευάγγελος Παπάζογλου (1897-1943)
Μια από τις πιο σπουδαίες προσωπικότητες της «Σμυρναίικης σχολής» της αυθεντικής εποχής του ρεμπέτικου υπήρξε ο Βαγγέλης Παπάζογλου. Γεννήθηκε το 1897 στο Ντρουμπαλί της Σμύρνης και μεγάλωσε σε διάφορες γύρω από τη Σμύρνη περιοχές, καθώς ο πατέρας του εργαζόταν ως φύλακας στους σιδηροδρόμους και μετατίθετο συχνά σε διάφορους σταθμούς. Απέφυγε την κατάταξη στον Τουρκικό στρατό χρησιμοποιώντας πλαστά χαρτιά. Μετα την καταστροφή του ‛22, έρχεται στην Αθήνα ως πρόσφυγας και κατοικεί στην Κοκκινιά. Το 1927 παντρεύεται (για δεύτερη φορά, από την πρώτη του γυναίκα την οποία παντρεύτηκε όταν ήταν 16 χρονών είχε χωρίσει πριν την καταστροφή) την τραγουδίστρια Αγγελική Μαρωνίτη, προερχόμενη από οικογένεια με μεγάλη μουσική παράδοση. Η Αγγελική, λίγο αργότερα, τυφλώνεται από πάθηση που την ταλαιπωρούσε από μικρή. Λόγω και της επιμονής του Βαγγέλη εγκατέλειψε οριστικά το τραγούδι.Τα μόνα δείγματα της μοναδικής φωνής της είναι πέντε αμανέδες κι ένα τραγούδι που ηχογραφήθηκαν γύρω στο ‛34.
Εκπροσωπώντας το Σμυρναίικο τραγούδι στην Ελλάδα στα χρόνια της προσφυγιάς, ο Παπάζογλου, μπαίνει στην δισκογραφία, αλλά θα εκδόσει όλα κι όλα επισήμως 24 τραγούδια. Έγραφε μόνος του μουσική και στίχους, αλλά τραγουδούσε σπάνια, παρ’ότι μαρτυρίες βεβαιώνουν πως είχε πολύ καλή φωνή. Έπαιζε κιθάρα, μαντολίνο και βιολί. Ο Β.Παπάζογλου ήταν αυτοδίδακτος, αλλά είχε εμπλουτίσει τις μουσικές γνώσεις του, πλάι στον μαέστρο Σπύρο Περιστέρη με τον οποίο συνεργάστηκε στην κομπανία «Τα Πολιτάκια» στην Σμύρνη. Χάρη στο ότι γνώριζε μουσική σημειολογία, σώθηκαν αρκετές παρτιτούρες με τραγούδια του. Μετά την δικτατορία του Μεταξά και την λογοκρισία που επιβλήθηκε στο λαϊκό τραγούδι, ο Παπάζογλου, αρνούμενος να αλλάζει την μουσική και τους στίχους των τραγουδιών του, έπαψε να εκδίδει δίσκους. Συνέχισε όμως να γράφει ασταμάτητα. Δυστυχώς μεγάλο μέρος του ανέκδοτου έργου του χάθηκε, μάλλον στα χρόνια της κατοχής, αρκετά πάντως τραγούδια του τα χάρισε σε φίλους του συνθέτες και τραγουδιστές. Και πολλά από αυτά «κλάπηκαν»…
Η κυρα-Αγγέλα στο καταπληκτικό βιβλίο του Γιώργη Παπάζογλου «Τα χαϊρια μας εδώ - Ονείρατα της άκαυτης και της καμμένης Σμύρνης» αφηγείται: «..έτσι τά’γραφε τα τραγούδια. Εύκολα. Ένα τραγούδι για κάθε αιτία. Και πήγαινε στο καφενείο που πήγαιναν οι παχνιδιατόροι, άρπαε μια κιθάρα κι έλεγε και το τραγούδι και την αιτία. Κι ύστερα ξαφνικά τ’ακούαμε στσι πλάκες μ’άλλα ονόματα. Κλεμμένα, σακατεμένα… αγνώριστα… Και μυαλό δεν έβαζε.»
Στα χρόνια της κατοχής εγκατέλειψε και το πάλκο. Δεν του πήγαινε να παίζει και να τραγουδάει για Γερμανοτσολιάδες και μαυραγορίτες και εργάστηκε ως παλιατζής. Πέθανε από φυματίωση το 1943. Η κυρα-Αγγέλα πέθανε στις 17 Αυγούστου του 1983. Ανήμερα της επετείου του μεγάλου μπλόκου της Κοκκινιάς το ‛44... Μια ημερομηνία που της είχε μείνει χαραγμένη με τόση πίκρα στη μνήμη της, και ίσως, όπως λέει και ο γιός της Γιώργης, την θεωρούσε πιό αποφράδα ακόμα και από την 27η Αυγούστου, μέρα που ξεκίνησε η καταστροφή της Σμύρνης…
Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις «Εκδόσεις Φαληρέα» ένα διπλό cd με τα «Άπαντα» του Παπάζογλου. Μια έκδοση μεγάλης σημασίας για τους φίλους του καλού λαϊκού τραγουδιού, στην οποία περιέχοντα και πολλά δυσεύρετα κομμάτια. Ακούγονται οι περισσότερες από τις μεγαλύτερες φωνές που ανέδειξε το ελληνικό τραγούδι (Στελλάκης Περπινιάδης, Ρόζα Εσκενάζυ, Ρίτα Αμπατζή, Στράτος Παγιουμτζής, Κώστας Ρούκουνας) . Εκτός από τα σπάνια τραγούδια (περιλαμβάνονται και οι έξι ηχογραφήσεις της Αγγέλας), ακούμε και πασίγνωστα τραγούδια που παίζονται μέχρι και σήμερα στα λαϊκά πάλκα (Βάλε με στην αγκαλιά σου, Η φωνή του αργιλέ, Οι λαχανάδες). Και βέβαι το «Παιδί του δρόμου» που είναι ένα από τα συγκλονιστικότερα λαϊκά τραγούδια που γραφτηκαν ποτέ.
Μαζί με το cd, προτείνεται ανεπιφύλακτα και το βιβλίο του Γιώργη Παπάζογλου «Τα χαϊρια μας εδώ», με την αυτοβιογραφία της Αγγέλας Παπάζογλου.
