γύφτοι, γύφτοι, γύφτοι...

The Rosenberg trio - Caravan. VERVE - 1994

Η μουσική jazz manouche είναι ένα παράξενο κράμα. Έχει ρίζες στο αμερικάνικο προπολεμικό swing, το γαλλικό καμπαρέ και αρκετή δόση από την τέχνη και τη ρυθμική αντίληψη – και τρόπο ζωής - των πλανόδιων τσιγγάνων. Βρήκε πρόσφορο έδαφος στη Γαλλία του μεσοπολέμου όπου γιγαντώθηκε διά χειρός του μεγάλου Django Reinhardt, ενός γαλλοβέλγου τσιγγάνου κιθαρίστα που άφησε εποχή. Ο Reinhardt είναι κάτι σαν θρησκεία που δεν φθίνει ποτέ στην Γαλλία, κάτι σαν Καζαντζίδης διεθνούς απήχησης και μεγαλύτερης κλίμακας.
Σήμερα στο Παρίσι μπορεί να βρει κανείς πολλά μπάρ όπου παίζεται ζωντανά η μουσική αυτή, από γήϊνους ανθρώπους, ενώ κάθε χρόνο γίνεται το φεστιβάλ στη μνήμη του Django, όπου συρρέουν χιλιάδες θαυμαστές από όλο τον κόσμο.

Τα βασικά συστατικά της manouche είναι μια κιθάρα, μια δεύτερη ρυθμική που συνήθως καλύπτει και τον ρόλο των τυμπάνων, που στις περισσότερες φορές λείπουν και ένα δεύτερο όργανο σε πρώτο αντισταθμιστικό ρόλο, συνήθως – τι άλλο ? - ένα βιολί. Οι πιο σύγχρονες εκδόσεις μπορεί να περιλαμβάνουν ακουστικό μπάσο, τύμπανα ή πνευστό.
Φυσικά όταν βρεθούν πολλοί κιθαρίστες …then comes the tug of war….

Έχω αναφερθεί στην manouche και στον αγαπημένο μου εκπρόσωπό της, τον γάλλο Bireli Lagrene, πάρα πολλές φορές.
Το Ολλανδικό Rosenberg trio αποτελεί μια άλλη σημαντική πτυχή της μουσικής αυτής.
Τα τρία αδέρφια Rosenberg, Stochelo πρώτη κιθάρα, Nous'che ρυθμική και Nonnie μπάσο (σε όλους αυτούς δεν θα βρείτε πουθενά κανέναν με συμβατικό όνομα) έχουν σημαντική δισκογραφική παρουσία και απήχηση.
Ο Stochelo Rosenberg, διαφοροποιείται σημαντικά από τον Bireli Lagrene στο ότι παραμένει ιδιαίτερα πιστός στην παράδοση και στους δρόμους του Django, κρατώντας το τσιγγάνικο ύφος σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τον Bireli και φυσικά περιλαμβάνοντας πολύ λιγώτερα δυτικά στοιχεία από τον νεαρότερο κατά μισή γενιά Lagrene, στοιχεία που ο τελευταίος ενσωμάτωσε στο παίξιμό του μια και έζησε για αρκετό διάστημα στην αμερική δίπλα στον Jaco Pastorious και είχε ινδάλματα όπως οι Beatles, ο Wes ή ο Benson. Στοιχεία που φυσικά εξακολουθεί να καλλιεργεί καθώς συνεργάζεται πολύ συχνά με μουσικούς στην άλλη πλευρά του ωκεανού.

Αντίθετα οι Rosenberg δεν ξεφεύγουν από την παπατημένη, χωρίς όμως και αυτοί να μην κοιτάζουν λίγο λοξά.
Έτσι στον δίσκο με το γενικό τίτλο Caravan που κυκλοφόρησε από την Verve το 1994, συνεργάζονται με τον γνωστό σε πολλούς κιθαρίστα Jan Akkerman (επίσης με ανάλογες ρίζες, αν και έγινε γνωστός ως ροκ ημίθεος με τους Ολλανδούς Focus) τον βιμπραφωνίστα Frits Landesbergen, ενώ στις μισές συνθέσεις του δίσκου βρίσκουμε τον αειθαλή σύντροφο του Django από τα χρόνια τα παλιά, τον σημαντικώτερο ίσως βιολονίστα του είδους Stephane Grappelli.
Οι συνθέσεις περιλαμβάνουν γνωστά standards (Porter, Rollins, Ellington, Reinhardt, Parker) αλλά και προσωπικές. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον βρίσκουμε στον αλλαγμένο Akkerman, τον εξαιρετικό Landesbergen στο Donna Lee του Charlie Parker και φυσικά στον βαθύ, μεστό και μελαγχολικό ήχο του δάσκαλου Grappelli. Ο Rosenberg έχει εξαιρετικά γλυκό και δουλεμένο ήχο, δεν καταφεύγει σε υπερβολικούς δεξιοτεχνισμούς (αν και η μουσική αυτή ταυτίζεται σχεδόν με τον όρο) και γενικά παρουσιάζουν ένα πολύ ισορροπημένο και αξιοπρεπές και για jazz ακροατή άκουσμα αν και φυσικά ως jazz manouche κατατάσσεται στα must have.