Breaking Free

Για μένα, η πιο σημαντική σταθερά της Τέχνης δεν είναι άλλη από αυτή τη διαρκή διάθεσή της για Αλλαγή. Αυτή η πολιτιστική ρήξη, η τρύπα στη νόρμα του σήμερα που ξαφνικά φανερώνει νέους δρόμους και κατευθύνσεις προς ένα καινούργιο αύριο. Δεν συμβαίνει κάθε μέρα.
Είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε τι ακριβώς εννοεί κάποιος όταν μιλάει για ιδιοφυείς καλλιτέχνες και ακόμη πιο δύσκολο να συμφωνήσουμε ποιοί είναι αυτοί. Ας πούμε χοντρικά ότι ιδιοφυία είναι ένας καλλιτέχνης που μόνος του αποφασίζει μιά ξαφνική αλλαγή κατεύθυνσης και διοχετεύει όλη του την ενέργεια σ ένα στενό ανεξερεύνητο μονοπάτι και στη συνέχεια, μετά από χρόνια, τον ακολουθούν πιά πάρα πολλοί. Ο Picasso ήταν ένας τέτοιος. Ο Νταλί επίσης. Ο Barnett Newman, ο Σάμουελ Μπέκετ, ο Λούις Άρμστρονγκ.
Είναι πολύ δύσκολο να εκτιμήσει κάποιος επερχόμενος σωστά τον νεωτερισμό και την εν γένει πρόοδο σε μιά καλλιτεχνική εκφραστική φόρμα, να καταλάβει πόσο καινοφανής ή ριζοσπαστικός ήταν ένας καλλιτέχνης στην εποχή του: η εμπειρία από πρώτο χέρι είναι δυστυχώς αναντικατάστατη. Παρ όλα αυτά υπάρχουν κάποιοι δίσκοι που, ακόμα και μετά πολλές δεκαετίες από τη γέννησή τους, εξακολουθούν να είναι μοναδικοί - σκοτεινά διαμάντια που μοιάζουν να ακτινοβολούν μιά αλλόκοτη χάρη.

Cecil Taylor: Jazz Advance (Blue Note CD - 1956)
Cecil Taylor: Unit Structures (Blue Note CD - 1966)

Τους 2 δίσκους του στην Blue Note, τους θεωρώ ιδανική αρχή για όποιον θέλει να ψάξει το πράγμα λίγο παραπάνω. Υπάρχουν και τα “Looking Ahead” και “Love For Sale” που είναι επίσης πολύ καλά -ο Taylor, κατά τη γνώμη μου, ποτέ δεν έβγαλε μέτριο άλμπουμ- αλλά τα “Jazz Advance” και “Unit Structures” κερδίζουν στα σημεία. Θέλω να τονίσω εδώ πως, σε σύγκριση με τα άλμπουμ που έκανε αργότερα, κύρια γύρω στο τέλος των 60ς, αυτοί οι δίσκοι μοιάζουν σχεδόν βατοί. Στρωτοί. Ηπιοι. Μετριοπαθείς και συγκρατημένοι. Και όμως, ακόμα και σήμερα, υπάρχουν σε έναν τελείως δικό τους κόσμο: δεν μοιάζουν με τίποτα άλλο που ηχογραφήθηκε στην Blue Note μέχρι τότε ή από τότε μέχρι σήμερα.
Το πρώτο άλμπουμ (1956), τον αποθανατίζει σε τελείως μεταβατική φάση, στη διάρκεια της μεταλλαγής από τον ορθόδοξο λόγο του post-bop στην καινούργια γλώσσα της free. Οι σκιές των προγόνων είναι πάντα ορατές αλλά βασικά είναι εδώ που διαμορφώνεται το νέο λεξιλόγιο και επανεξετάζονται από την αρχή κεφαλαιώδη ζητήματα όπως οι θεμελιώδεις αρχές της μελωδίας, της αρμονίας, του ρυθμού και του tempo. Το “Jazz Advance” είναι ένας από τους δίσκους που εκφράζουν την εποχή τους και τις συνθήκες που τους γέννησαν και, 50 χρόνια μετά, εξακολουθούν να “βλέπουν” με απόλυτα μοναδικό τρόπο τη μουσική αλλά και τη ζωή γενικότερα - ένας από εκείνους τους σπάνιους δίσκους που θα έλεγες πως αψηφούν τους νόμους της βαρύτητας.
Στο μπάσο είναι ο Buell Neidlinger, στα ντράμς ο Dennis Charles και, σε 2 κομμάτια, συμπράττει στο σοπράνο σαξόφωνο ο Steve Lacy. Η προσέγγιση είναι πολυεδρκή, σαν να βλέπεις το αντικείμενο από πολλές οπτικές γωνίες ταυτόχρονα αλλά όλοι οι μουσικοί αποκρίνονται με σχεδόν γυροσκοπική ρευστότητα σ αυτά τα πολυκατευθυντικά ρυθμικά σχήματα που περιστρέφονται σαν δαιμονισμένα. Τόσο οι συνθετκές τεχνοτροπίες όσο και οι πιανιστικές τεχνικές του Taylor, υποδηλώνουν ήδη ένα απέραντο φάσμα από αναφορές: από τον Bartok μέχρι τον Ligeti και από τον Ellington μέχρι τον Thelonious Monk.

Το “Unit Structures” είναι ηχογραφημένο 10 χρόνια μετά. Είναι ένας δίσκος κυριολεκτικά πυρακτωμένος: η ληξιαρχική πράξη διαζυγίου του Taylor με κάθε είδους μουσική παράδοση, με κάθε γνωστό μέχρι τότε μορφικό ιδίωμα. O πιανίστας περιστοιχίζεται εδώ από 7 σπουδαίους μουσικούς, ανάμεσα τους δύο (2) κοντραμπασίστες και 3 “πνευστούς” πρώτης τάξεως. Ο ντράμερ που συμμαζεύει όλο αυτό το πανδαιμόνιο και ρεγουλάρει το σφυγμό του, είναι από τους κορυφαίους μαίτρ στο πόστο του τα τελευταία 50 χρόνια (Andrew Cyrille). H μουσική, πέρα από την τρομαχτική της πυκνότητα, είναι σαν ρεύμα υψηλής τάσης και, αντίθετα από ότι πιστεύεται γενικώς, το προσεκτικό αυτί γρήγορα αντιλαμβάνεται πως είναι ανελέητα οργανωμένη/δομημένη. Περιδιαβαίνει περιοχές που ακόμα κι ο Schoenberg δεν διανοήθηκε να αγγίξει και που ο Webern και ο Cage προσέγγισαν μόνο θεωρητικά.

Cecil Taylor: Nefertiti, The Beautiful One Has Come (Revenant – 2XCD)

Το “Nefertiti, The Beautiful One Has Come” ηχογραφήθηκε το 1962 σε συναυλία. Είναι ένας από τους πιο κακά ηχογραφημένους δίσκους που ξέρω. Είναι επίσης ένας από τους πιο συγκλονιστικούς. Αν το ζητούμενο είναι ένας καλοηχογραφημένος δίσκος να μην το αποκτήσετε ποτέ. Το “Nefertiti…” είναι μια ολοκληρωτική έφοδος στις αισθήσεις, σαν να παρίστασαι μάρτυρας σε μια από τις επιθέσεις των θωρακοφόρων στο οροπέδιο του Αγιου Ιωάννη, στο Βατερλό. Ισως το καλύτερο τρίο που άκουσα ποτέ, με τον Sunny Murray στα ντράμς και τον Jimmy Lyons στο άλτο σαξόφωνο, μια στιγμή παγωμένη στο χρόνο που σκάει πάνω σου σαν παλιρροϊκό κύμα και σε παρασύρει με την δύναμη, την επινοητικότητά της και την εξωπραγματική αναίδεια που τη χαρακτηρίζει. Μια στριγγλιά, ένα πανδαιμόνιο που φέρνει στο νού περισσότερο φυλετική ταραχή και δεν θυμίζει σε τίποτα μουσικούς που συνδιαλέγονται ή ανταλλάσουν ιδέες ή συμπληρώνουν ο ένας τον άλλο.
Παίζω συχνά με τον εαυτό μου αυτό το παιχνίδι: αν υπήρχε μια μηχανή του χρόνου, Πού θα ήθελα να με πάει; Σίγουρα πίσω στο χρόνο, να ακούσω ένα κήρυγμα του Ιησού με τα ίδια μου τα αυτιά. Και μια Κυριακή, στην εκκλησία του Αγίου Θωμά στη Λειψία, την ώρα της λειτουργίας, να ακούσω τον Κάντορα να αυτοσχεδιάζει στο εκκλησιαστικό όργανο. Και στην πρεμιέρα της 9ης Συμφωνίας, κάτω από τη διεύθυνση του ίδιου του Ludwig Van. Και στη Βιέννη, αρχές του 20ου αιώνα, να ακούσω τον Μάλερ να διευθύνει την Ποιμενική. Και σε αυτό το βράδυ, στο Cafe Montmartre της Κοπεγχάγης, να ακούσω αυτό το τρίο να δίνει σχήμα, σάρκα και οστά στη νέα γλώσσα.
Η Revenant έκανε ό τι καλύτερο μπορούσε για να σουλουπώσει αυτές τις μαγνητοταινίες και να φέρει τον ήχο σε επίπεδο στοιχειωδώς παραδεκτό. Δεν έχει και τόση σημασία: ζούσα με την κόπια του βινυλίου για χρόνια και ένιωθα μακάριος που είχα την τύχη να πάρω μια γεύση του Τι παίχτηκε εκείνο το βράδυ σ αυτό το μικρό club.


Πηγές:
JR τ. 62
The Wire τ. 158

Δ. Παναγιωτίδης said:

εγώ γιά να μη λέτε, μιά μέρα θα τα πάρω όλα από το Ντοκ και θα κάνω μιά προσπάθεια.

Αλλά το παιχνίδι είναι χαμένο από τα αποδυτήρια.

Click to expand...

να μην το κάνεις: κι εγώ προσπάθησα ν ακούσω τους Σαντάνα με άλλα αυτιά 40 χρόνια μετά. Τζίφος ! :nounder:

να δεχθείς, μόνο αν δεσμευτεί ο Ντοκ να ακούσει τους Beach Boys.
Aλλά θέλουμε νάμαστε κι εμείς από μιά μεριά να βλέπουμε opcorn:

Re: Απάντηση: Re: Breaking Free

Γιώργος Κουνελάκης said:

Μου είχες υποσχεθεί οτι κάποια στιγμή θα το άκουγες..

Αν άκουσες λοιπόν το Live at the Fillmore 1968

Click to expand...

το άκουσα και το αγόρασα επιτόπου. Πάρα πολύ καλός δίσκος.:grandpa:
Το πρόβλημά μου είναι το Abraxas: Δεν πάει κάτω.
Και το "Caravanserai" - θεωρώ πως έγινε πολύ φασαρία για πολύ λίγα.
"Welcome", "Amigos" μου αρέσουν.
Καλύτερό τους μακράν, θεωρώ το "Moonflower".