Συνάντηση Τιτάνων στό Σάλτσμπουργκ.

17 June 2006
62,722
Χολαργός
B000026A30.09.MZZZZZZZ.jpg



20 Aυγούστου 1972.Φεστιβάλ Σάλτσμπουργκ...
Πρώτη και τελευταία φορά που εμφανίζονται μαζί στο συγκεκριμένο Φεστιβάλ οι David Oistrach και Sviatoslav Richter(ο κατά 7 χρόνια μεγαλύτερος David θα ´φύγει´στά 1974).
Παρουσιάζουν ένα πρόγραμμα μέ τίς σονάτες γιά βιολί και πιάνο op.100 τού Brahms και Νο 1 op.80 τού Prokofiev..
H σονάτα τού Prokofiev ολοκληρώθηκε το 1946 και αφιερώθηκε στον Oistrach,με τον οποίον μάλιστα συνεργάστηκε ο Συνθέτης..
Σάν σπουδαίος πιανίστας,που ήταν ο Prokofiev όμως, έγραψε και ένα πολύ απαιτητικό μέρος για πιάνο στην συγκεκριμένη σονάτα..
Εργο σκοτεινό ,αγωνιώδες,γραμμενο μέσα στον Μεγάλο Πόλεμο,αποπνέει ένα βαθύ υπαρξιακό φόβο,που αποτυπώνεται κυρίως στά δύο πρώτα μέρη του.
Ακόμα καί τά λυρικά μέρη του διακόπτονται από ´άγρια περάσματα´τού βιολιού.
Η καθηλωτική εισαγωγή τού έργου με τίς νότες-σφυριά τού αριστερού χεριού στο πιάνο,συνοδεύονται μέ ένα άγριο βιολιστικό ανεμοστρόβιλο,που θυμίζει τούς στίχους τού T.S. Eliott:'Wind in dry grass or rat's feet over broken glass'
Ο ίδιος ο συνθέτης ζητά να παιχτεί έτσι ώστε να ακούγεται σάν το´στροβίλισμα τού ανέμου στό νεκροταφείο´.
Το δεύτερο allegro brusco μέρος της δίνει τήν δυνατότητα στούς ερμηνευτές να εκφράσουν όλο το βαρύ συσσωρευμένο συναίσθημά τους απο το πρώτο μέρος...
Τρελλός ρυθμός που εναλλάσσεται από εύθραυστες γλυκειές μελωδίες,βιολιστικές τρίλιες υψηλής δεξιοτεχνίας,πιανιστικές ´γροθιές´στά πλήκτρα,οδηγούν σέ μιά στιγμιαία ανακούφιση,χωρίς όμως νά αποκαθαίρουν τό ´βάρος´.
Το andante εμπεριέχει ορισμένες από τίς ομορφότερες πιανιστικές σελίδες,που έχει γράψει ποτέ ο Prokofiev.Oμιχλώδες,λυρικό,´κομψό´μέ Γαλατική ευγένεια,αλλά ο ´αέρας´παραμένει ψυχρός και κοφτερός σάν χειρουργικό νυστέρι.Το βιολί στροβιλίζεται άγρια πάνω απο το ´τρυφερό ´πιάνο και τού υπενθυμίζει τό ´φθαρτό´τής ύπαρξης...
Το allegrissimo(4ο μέρος)γραμμενο μέ ´μαθηματική ακρίβεια´ εμφανίζει 5 μουσικούς κύκλους,όπου επαναλαμβάνεται το μουσικό μοτίβο,γιά να συνδεθεί τελικά μέ το αρχικό andante assai(1ομέρος),όπου τό πιάνο προσδίδει ξανά τον ´σκιώδη ρυθμό´και το βιολί αναπαριστά εκ νέου τον ´αέρα που στροβιλίζεται στούς τάφους´.
Γιά να ´σβήσει´ψυχρά καί μελαγχολικά.....
Λές και ο Prokofiev έγραψε αυτή τήν Σονάτα σάν το προσωπικό του Ρέκβιεμ..
Οι Oistrach και Richter ερμηνεύουν το έργο στό Σάλτσμπουργκ κατανοώντας το απο την αρχή έως το τέλος μέσα απο την Ρώσικη ψυχή τους,αλλά και καταδεικνύοντας το βαθύτερο νόημά του μέσα απο την υψηλότατη δεξιοτεχνία τους,που τούς κατέταξε στα Ιερά Τέρατα τής Μουσικής ολόκληρου τού 20ού Αιώνα..
Η συνεργασία τους είναι μοναδική..
Ο σεβασμός πού δείχνει ο ένας καλλιτέχνης γιά τον άλλο δέν επιτρέπει εγωϊστικές μουσικές ´επιδείξεις´.
Ολο το υπαρξιακό άγχος τού Συνθέτη είναι εδώ και καθηλώνει το τυχερό ακροατήριο,που παρακολουθεί εντελώς σιωπηλό για να ξεσπάσει σε ένα δειλό και εν συνεχεία θυελλώδες χειροκρότημα,ευχαριστώντας τούς δύο μεγάλους καλλιτέχνες για την μυσταγωγία πού τού προσέφεραν.
Δίσκος-Μνημείο-Ντοκουμέντο απο την Orfeo...
 
Γνώρισα το δίσκο χάρη στον ευγενικό δανεισμό του Σπύρου. Είναι ακριβώς έτσι! Η σύγκριση με τη θαυμάσια ερμηνεία του Κρέμερ με την Άργκεριχ, καταδεικνύει μάλιστα πόσο ανεπανάληπτα εκπληκτική είναι η ερμηνεία που αποθανατίστηκε σ´αυτήν την ηχογράφηση. :worshippy:
 

Κώστας Γκαβάκος

AVClub Enthusiast
16 March 2009
1,287
Αθήνα
Αφού ευχαριστήσω, για μια ακόμη φορά, για την ανάλυση της σονάτας από τον Σπύρο Σούρλα παραθέτω τα ακόλουθα.

Η σονάτα για βιολί Νο1 in Fa Minor op.80 (1946) είναι από τα πιο πρωτότυπα και γεμάτα πάθος έργα μουσικής δωματίου του Prokofiev. Τα προσχέδια της σονάτας, περιλαμβανόμενης της αρχής του πρώτου μέρους , της έκθεσης στο δεύτερο μέρος και του θέματος του τρίτου μέρους γράφτηκαν το 1938 ανάμεσα στην σύνθεση της μουσικής της ταινίας Alexander Nevsky και της όπερας Semion Kotko. Αυτός ήταν ο λόγος που ο συνθέτης την χαρακτήρισε σαν πρώτη σονάτα αν και ολοκληρώθηκε δύο χρόνια μετά την δεύτερη σονάτα op.94.
O Sergei Prokovief έλεγε ότι «η πρώτη σονάτα έχει εντονότερο συναισθηματικό περιεχόμενο από αυτό της δεύτερης σονάτας. Το πρώτο μέρος (Adante assai) έχει χαρακτήρα σκοτεινό, μελαγχολικό και αποτελεί μια εκτενή εισαγωγή για το δεύτερο θυελλώδες θέμα. Το τρίτο μέρος είναι αργό, πράο και ονειρικό. Το φινάλε είναι ρωμαλέο και περίπλοκο».
Οι δύο σονάτες για βιολί αντιπροσωπεύουν δύο διαφορετικές κατευθύνσεις της μουσικής σκέψης του Prokofiev. Ενώ η δεύτερη σονάτα έχει φωτεινή διάθεση με καλόκαρδο χιούμορ και απλοϊκό λυρισμό, η πρώτη σονάτα χαρακτηρίζεται από εντυπωσιακές αντιθέσεις και ισχυρά έως και ορισμένες στιγμές φρενήρη συναισθήματα. Ενώ η δεύτερη σονάτα ταυτίζεται με τις κλασσικές τάσεις του συνθέτη όπως είναι και η πρώτη του συμφωνία, στη πρώτη σονάτα εμφανίζεται μια νέα στροφή του συνθέτη προς το Ρωσικό έπος. Εδώ ο Prokofiev επεδίωξε να αναπαράγει χαρακτήρες και σκηνές που συναντιούνται σε παλιές ρωσικές μπαλάντες. Η μουσική της σονάτας έχει πολλά κοινά με την μουσική που συνέθεσε για τις ταινίες Ιβάν ο Τρομερός και Αλεξάντερ Νιέφσκι και σε κάποιο βαθμό με την όπερα Semion Kotko.
Τα τέσσερα μέρη τη σονάτας απεικονίζουν τέσσερεις εικόνες, εντυπωσιακές μέσα στην αντίθεση τους, που φαίνεται ότι αντλούν την έμπνευση τους από διαφορετικά θέματα που απαντώνται σε ρωσικές μπαλάντες ή σε παλαιούς θρύλους. Το πρώτο μουσικό θέμα εμπνέεται από μια μπαλάντα στην οποία ο βάρδος μιλά για την ιστορία της Ρωσίας. Το δεύτερο μέρος απεικονίζει μια σκηνή από μάχη. Το τρίτο μέρος αναφέρεται στην θλίψη μιας κοπέλας και το τέταρτο αποτελεί ύμνο στην ρωσική στρατιωτική ανδρεία, ένα πανηγυρικό τραγούδι που δοξάζει την δύναμη του λαού. Στο τέλος της σονάτας το αρχικό Adante επανέρχεται τονίζοντας τον συγγενή με την μπαλάντα χαρακτήρα του έργου.
Πολλές σελίδες της σύνθεσης ειδικά το δυναμικά μέρη του δεύτερου και τέταρτου μέρους ανακαλούν στην μνήμη του ακροατή σκηνές καταστροφής και κατορθώματα ανδρείας. Αξιοσημείωτη είναι η αφθονία καινοτόμων χρωματικών επινοήσεων που χρησιμοποιεί ο συνθέτης. O Prokovief εδώ, όπως και στο πρώτο κονσέρτο, χρησιμοποιεί μια ποικιλία χρωματισμών στο παίξιμο του βιολιού. Ο ήχος του βιολιού κλιμακώνεται από sul ponticello( το δοξάρι κινείται κοντά στην γέφυρα του βιολιού με αποτέλεσμα να παράγει βαθύτερο και ισχυρότερο τόνο) έως pizzicato.
Το πιο αξιοσημείωτο όμως χαρακτηριστικό αυτής της σονάτας είναι ότι ο Prokovief καταφέρνει να γεμίσει την μορφή μιας σονάτας για βιολί με ποιητικό και επικό περιεχόμενο, αντίστοιχο της ροής μιας συμφωνίας.
Η σονάτα πρωτοπαρουσιάστηκε από τον D. Oistakh, στον οποίο άλλωστε ήταν αφιερωμένη, στις 23 Οκτωβρίου του 1946 στην μικρή αίθουσα του Κονσερβατουάρ της Μόσχας μαζί με τον πιανίστα L. Oborin. Η πρώτη αυτή παράσταση είχε επιτυχία και απέσπασε θετικά έως ενθουσιώδη σχόλια από μουσικούς μεταξύ των οποίων και του Ν. Μiaskovsky, όπως και από την εφημερίδα Pravda. Αργότερα η σονάτα παρουσιαζόταν συχνά από τον Oistakh στην Σοβιετική Ένωση και στο εξωτερικό, αποσπώντας εξαιρετικές κριτικές σε Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία Πολωνία, Τσεχοσλοβακία, Σουηδία και άλλες χώρες.

Από το βιβλίο του Ι. Νestiev <Prokofiev> State Publishing House of Music, Moskow,1957

Ακρόαση από δίσκο βινυλίου Μελόντια στέρεο 1983 (Oistrach-Richter). Η πρώτη πλευρά περιλαμβάνει την σονάτα Νο 2 του Brahms. Ζωντανή ηχογράφηση, ποιότητα εγγραφής πάρα πολύ καλή.
 

Δημοκηδής

Μέλος Σωματείου
23 June 2006
9,970
ο δίσκος του νήματος είναι τουλάχιστον εκπληκτικός .... και μιάς και όλοι αναφερθήκατε στην του Προκόφιεφ, ας επισημάνω ότι και η έτερη που ανοίγει τον δίσκο, η 100άρα του Μπραμς είναι εκπληκτική, με απίστευτης ομορφιάς πιανιστικά (ιδιαίτερα στο πρώτο και τελευταίο μέρος) ...

ενδεικτική της 'γλυκειάς νηφαλιότητας' του ύστερου Μπραμς, να μην ξέρεις αν όλη αυτή η τρυφερότητα έρχεται από τις θύμησες και το πριν, ή από μία μεταφυσική προσδοκία για επαλήθευση αυτών που εν τέλει δεν βιώθηκαν ...
 
Last edited:

Κώστας Γκαβάκος

AVClub Enthusiast
16 March 2009
1,287
Αθήνα
Έχεις απόλυτο δίκιο. Πολύ βιαστικά να συμπληρώσω ότι άκουσα το γεμάτο λυρισμό αυτό έργο σε τρεις εκτελέσεις.

- Στην πιο ισορροπημένη με Oistrach και Richter Μελόντια 1983.
- Στην πιο λυρική με Katchen και Suk. Ο ρυθμός ιδίως στο δεύτερο μέρος είναι πολύ αργός αλλά είναι η πιο τραγουδιστή εκτέλεση. Από το κουτί του Katchen με το σύνολο των έργων για πιάνο του Brahms στην Decca 1970.
- Στην απόλυτα ικανοποιητική, ιδιαίτερα από την πλευρά του πιάνου, των Γάλλων Pennetier και Pasquier σε Harmonia Mundi 1984.