- 17 June 2006
- 14,350
Η ορχηστρική μουσική του Richard Strauss (1864-1949) είναι γεμάτη παγίδες και από τις πιο δύσκολες να αποδοθούν σωστά. Την έχω κατά καιρούς ακούσει να κακοπαθαίνει βάναυσα στα χέρια νάρκισσων και μεγαλομανιακών και θά’λεγε κανείς πως είναι το ιδανικό όχημα για μαέστρους που θέλουν να κάνουν τον καμπόσο. Είναι μιά μουσική σχεδόν ελεγειακή, με έντονες αντιθέσεις, Βαγκνερικές επιρροές, λυρική και διαχυτική, γλαφυρή, γεμάτη χρώματα αλλού ζωηρά κι αλλού φθινοπωρινά που συχνά φλερτάρει ασύστολα με το πομπώδες.
Ακόμα κι αν ο μαέστρος την προσεγγίσει με τις καλύτερες προθέσεις τον προκαλεί σε επικούρειες ηδονές: όπως πχ να τη σμιλεύσει μέχρι τις παραμικρές της λεπτομέρειες, να φωτίσει και τον ελευταίο από τους κομψεπίκομψους δαιδάλους της, να δώσει έμφαση στο καθετί.
Εχω ακούσει κατά καιρούς διάφορους να ασχημονούν πάνω στα tempi να αυθαιρετούν στο φραζάρισμα προσπαθώντας να ...εξηλεκτρίσουν το ρυθμό, να πλατειάζουν και να απεραντολογούν ή να παραφουσκώνουν σε βαθμό οιδηματώδη το ρομαντικό στοιχείο με έναν συναισθηματικό πληθωρισμό τελείως εκτός τόπου. Για να μη μιλήσω για την τάση πολλών να εκφέρουν τα πρώιμα έργα της νεότητας του συνθέτη με την ίδια χλιδή και μειλιχιότητα που απαιτούν τα ύστερα αριστουργήματα όπως ο Ιππότης με το Ρόδο και τα 4 Τελευταία Τραγούδια.
Ο Δίσκος της Dutton Richard Strauss Conducts Ein Heldenleben etc μας δίνει μιά ιδέα του συνθέτη σαν διευθυντή ορχήστρας. Είναι ηχογραφήσεις στις 78 στροφές, το Ein Heldenleben μας έρχεται από το 1941 με την Bavarian State Orchestra, το Till Eulespiegels lustige Streiche με μέλη της Staatskapelle του Βερολίνου (1929) και ο Χορός των 7 πέπλων από τη Σαλώμη, με τη Φιλαρμονική του Βερολίνου (1928).
Εξαιρετικός μαέστρος σε αφήνει άναυδο με τη φυσικότητα και τον απόλυτα ισορροπημένο τρόπο του να κουμαντάρει τον ορχηστρικό χείμαρο - μοιάζει με γιορτή στα όρια της εξέγερσης: η μουσική κυλάει αβίαστα, τέλεια ζυγοσταθμισμένη, τίποτα δεν είναι υπερτονισμένο, υπερβολικό, φωτισμένο παραπάνω απ όσο πρέπει, το φραζάρισμα έχει εξαιρετική άρθρωση, θυμίζει υποδειγματική απαγγελία ποίησης και δεν σου αφήνει την παραμικρή αμφιβολία ότι αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος που μπορεί κάποιος να αποδώσει αυτή τη μουσική. Ο Richard Strauss είχε τη φήμη ανυπέρβλητου μαέστρου, ενός απ τους 2 ή 3 καλύτερους της εποχής του. Το Ein Heldenleben έχει εδώ διάρκεια 38 λεπτά. Εχω ακούσει τον Thielemann να το φέρνει σαε πέρας σε 47 λεπτά (!), τον Zinman να χρειάζεται 49 (!!) και τον Celibidache να σπάει όλα τα κοντέρ στα 52+.
Ο Χορός των 7 πέπλων είναι γεμάτος από έναν ανάλαφρο ηδονισμό σχεδόν αφελή και το Till Eulespiegel μοντέλο διεύθυνσης της ορχήστρας με μιά δραματική αφήγηση από την οποία ο μαέστρος μοιάζει να έχει αφαιμάξει και το παραμικρό στοιχείο εντυπωσιασμού.
Η αναστήλωση των μαγνητοταινιών από τον Mike Dutton είναι εξαίσια: δυσκολεύεσαι να πιστέψεις την ηλικία των ηχογραφήσεων.
Ιδιαίτερη μνεία αξίζει να γίνει στο πρώτο βιολί, τόσο καθοριστικά σημαντικό στο τελικό αποτέλεσμα στο Ein Heldenleben. Το σημείωμα που συνοδεύει το δίσκο δεν δίνει πληροφορίες. Αλλά τα κιτάπια μου λένε πως πρόκειται για τον περίπου θρυλικό Plazidus Morasch, Konzertmeister στη Bavarian State Ochestra από το 1920 μέχρι το 1962.
