Ο παπατρέχας.

Μartial Solal – Improvise Pour France Musique (JMS 2XCD – 1993)

Εχω, από μικρός, μιά συμπάθεια για τα πράγματα εκείνα που βρίσκονται έξω από ταμπέλες και συνομοταξίες, πέρα από αυστηρά οριοθετημένες κατηγορίες – ίσως γιατί, συχνά, νιώθω κι εγώ αταξινόμητος και εκτός τόπου, απροσάρμοστος, σε πολλές πτυχές της καθημερινότάς μου.
Aύριο (23/8) είναι τα γενέθλια του Martial Solal. Συμπληρώνει, ζωή νάχει, τα 80.
Ο Γάλλος είναι ένας απο τους φάρους της Ευρωπαϊκής τζάζ. Mόνο που, αυτό το “τζάζ”, λέει εδώ πάρα πολύ λίγα: Σαν πιανίστας, είναι πέρα από ταμπέλες και ταξινομήσεις, σχεδόν Μοτσάρτειος στον τρόπο που συνδυάζει τον φορμαλισμό με την ασέβεια. H τεχνική του είναι ασύλληπτη. Η προσέγγισή του χαρακτηριστική, μεγάλης επιτήδευσης και ομορφιάς. Tον ακούς να αλλάζει πρόσωπα, σαν μάσκες: άλλοτε περιπαθής και άλλοτε σαρδόνιος, άλλες φορές να βράζει από ενθουσιασμό κι άλλες να γίνεται ανατρεπτικός – ένα πανόραμα του σύγχρονου πιάνου, από τον Fats Waller μέχρι τον Cecil Taylor, σκάει πάνω σου και σε παρσύρει, σαν ορμητικό παλιρροϊκό κύμα. Το παίξιμό του είναι ακατάσχετο και φρενιτιώδες, αλλά κρατάει πάντα στον πυρήνα του μια αφοπλιστική λεπτότητα και χάρι. Τον χαρακτηρίζει μιά σπάνια ρυθμική σιγουριά. Παίζει σκανταλιάρικα με τα θέματά του, τα εξετάζει από κάθε οπτική γωνία και τους μεταγγίζει συνέχεια χιούμορ και καπρίτσιο, μυστήριο και μιά δόμηση τόσο στέρεη που αντέχουν πανηγυρικά καθώς τα περνάει από 40 κύματα.
Το “Improvise Pour France Musique” είναι ένα διπλό άλμπουμ με σόλο ρεσιτάλ, που έπαιξε κατά καιρούς ο Solal, στο Γαλλικό ραδιόφωνο. Είναι καταργημένο πιά, αλλά, με λίγη τύχη, το βρίσκεις σχετικά εύκολα στο eBay. To άλμπουμ δεν έχει μέτριες στιγμές. Αλλά αξίζει να τον ακούσει κανείς στο δεύτερο από τα CDs, να παίζει με τη διάσημη μελωδία τανγκό του Gerardo, τη θρυλική “Cumparsita”. Ο Γάλλος, με το Καλημέρα, πιάνει το κομμάτι κυριολεκτικά από τα κέρατα. Φτιάχνει ένα εκπληκτικό αμάλγαμα που σου κόβει την ανάσα. Ενας παφλασμός από ρυθμούς, μιά πανδαισία από απρόβλεπτες αρμονικές διαθλάσεις, ένας παράτολμος καλπασμός μέσα στις κλίμακες, γεμάτος θέματα με ζωηρές αντιπαραθέσεις, που ξετυλίγονται με γεωμετρική συμμετρία. Αλλά κάτω από αυτές τις δεξιοτεχνικές ακροβασίες, καραδοκεί ένα ευρύτατο συγκινησιακό φάσμα: μιά συρροή από συναισθήματα, καθώς ο πιανίστας άλλοτε μοιάζει να σου εξομολογείται τρυφερά κι άλλοτε σου ψιθυρίζει τα πιο αισχρά μυστικά, άλλοτε γίνεται Τούρκος από θυμό κι άλλοτε χορεύει, με μιά χάρι που σου φέρνει στο νού μπαλέτο του Fred Astaire με την Cyd Charisse.
Ενα κόσμημα, εκ των ων ουκ άνευ, για κάθε δισκοθήκη που θέλει να έχει σχέση με το σύγχρονο πιάνο.