Η Υψηλή καλλιτεχνία

17 June 2006
14,350
Η 2η παρτίτα για σόλο βιολί (BWV 1004) γράφτηκε από τον Κάντορα, την περίοδο 1717-1723.
Είναι μιά συνηθισμένη σουίτα από Αναγεννησιακούς χορούς σε 5 μέρη. Στα 4 πρώτα (Allemande, Corrente, Sarabanda, Giga) έχεις την εντύπωση πως πρόκειται για μιά σπουδαία επίδειξη δεξιοτεχνίας, τόσο από την άποψη του συνθέτη όσο κι από αυτήν του εκτελεστή. Γίνονται συνέχεια νύξεις πάνω σ ένα κοινό, αρκούντως “σκοτεινό” θέμα που στοιχειώνει ολόκληρη την παρτίτα, πρίν κάνει την πλήρη εμφάνισή του στο 5ο μέρος: πρόκειται για την Ciaccona (Chaconne) που μόνη της, διαρκεί όσο όλα τα υπόλοιπα μέρη μαζί. Είναι ανάμεσα στα πιο συγκλονιστικά πράγματα που έγραψε ποτέ ο Κάντορας. Πολλοί μελετητές του, σήμερα, διατείνονται πως την έγραψε στη μνήμη της πρώτης γυναίκας του, Μαρίας Βαρβάρας Μπάχ.
Αυτά είναι τα εγκυκλοπαιδικά στοιχεία γύρω από το μνημειώδες έργο του Μπάχ. Αλλά αδυνατούν να περιγράψουν την αίσθηση που κάνει στον ακροατή. Αυτό το μοναχικό βιολί, γυμνό μέσα σε απόλυτη σιωπή, σαν μαγική φωνή, πηγαίνει χορεύοντας από τη μιά νότα στην άλλη, κυνηγώντας την ουρά του, κάνοντας στροφές γύρω από τον εαυτό του, υφαίνει σιγά σιγά τον αρμονικό ιστό, μελωδικές δαντέλες μεγάλης εκφραστικής και πνευματικής πυκνότητας στις διαδοχικές εισόδους του θέματος – όλη η λαμπρότητα και ο λυρισμός της τέχνης του Κάντορα συμπυκνωμένα σε ένα κομμάτι.
Θυμάμαι τα λόγια του ρομαντικού Novalis που έλεγε πως, στην πραγματικά Μεγάλη Τέχνη, το Χάος πρέπει να τρεμοφέγγει λαμπυρίζοντας μέσα από το πέπλο της Τάξης.
Δεν έχω ακούσει άλλον ποτέ να παίζει την Ciaccona όπως ο Nathan Milstein. Χρησιμοποιεί ένα Stradivarius του 1716 με εκπληκτικό ήχο και το παίξιμό του είναι σχεδόν μεταφυσικό: μοιάζει περισσότερο με διαλογισμό, με εξομολόγηση. Καμία σχέση με τις σύγχρονες μόδες πάνω στον τρόπο που παίζεται το βιολί, καμία σχέση με Χολυγουντιανά πυροτεχνήματα και φωταψίες. Ο Milstein ακούγεται σχεδόν ντροπαλός, πιό πολύ βυθισμένος σε περισυλλογή παρά πύρινος - φωτίζει τις πολυφωνίες όχι άπλετα αλλά διακριτικά και φευγαλέα, πράγμα που τις βοηθά να συντηρούν το μυστήριο και την αινιγματικότητά τους.
 
Last edited by a moderator:
17 June 2006
14,350
Die+Kunst+der+Fuge+Keller+Quartett+fuge.jpg


Κανείς δεν ξέρει με σιγουριά για ποιό όργανο -ή όργανα- γράφτηκε η Τέχνη της Φούγκας.
Ο Μπάχ δεν άφησε καμία οδηγία και δεν πρόλαβε να τελειώσει καν το έργο. Το συνέθεσε στο τέλος της ζωής του, βαρειά άρρωστος. Οντας τυφλός από σάκχαρο, υπαγόρευε την παρτιτούρα στο μαθητή του από το νεκροκρέβατο. Η Τέχνη της Φούγκας είναι ένα από τα μνημεία της μουσικής του Δυτικού κόσμου, ανάλογο με το Requiem του Mozart ή την 9η Συμφωνία του Beethoven. Οι επερχόμενοι, που έσκυψαν πάνω στο έργο, έσπευσαν να κάνουν τους παραλληλισμούς: μιά μεγαλοφυία στο απόγειο της τέχνης της, την ώρα που έρχεται αντίκρυ στο θάνατο.
Η Τέχνη της Φούγκας θεωρείται μιά από τις πιό εκπληκτικές μουσικές κατασκευές που έγιναν ποτέ. Μιά ακολουθία από 14 φούγκες -η τελευταία ημιτελής- και 4 κανόνες, όλα γραμμένα πάνω στο ίδιο θέμα, σε Ρε ελάσσονα: έμοιαζε περισσότερο με άσκηση στυλ. Μόνο που στα χέρια του Μπάχ, αυτό το μονοθεματικό υλικό, είναι αρκετό για να δημιουργήσει ένα ηχητικό σύμπαν που μεγεθύνεται με κάθε επανάληψη του θέματος: αρχίζει με τη φούγκα σε όλη της την λαμπρότητα, παρουσιάζει τις διαφορετικές δυνατότητές της καθώς το θέμα περνάει στις άλλες φωνές, ξαναγυρίζει στο προσκήνιο, άλλοτε ανάποδα (αντεστραμμένο) κι άλλοτε με αλλαγμένο tempo, πιο αργό ή πιο γρήγορο. Φαινομενικά απλό, ανεπαίσθητα περίπλοκο, με την άνεση και τη σιγουριά της εμπειρίας μιάς ολόκληρης ζωής πίσω από κάθε του νότα, το έργο θέλει πολλά ακούσματα πριν ο ακροατής καταφέρει να διαπεράσει την απατηλή του διαύγεια: το θέμα είναι απλό χωρίς εντυπωσιακά εφφέ. Οι πιο εκπληκτικές μετατροπές στους τόνους και στα ηχοχρώματα λαμβάνουν χώρα διακριτικά και οι ακολουθίες παραλλάσσονται συνέχεια με μιά λεπτότητα απαράμιλλη σε ολόκληρο το μπαρόκ. Απ όσα γνωρίζω, δεν υπάρχει, δεν γράφτηκε ποτέ, πιο βαθειά συγκινητική μουσική από αυτή.
Εικάζεται ότι το έργο γράφτηκε για πληκτροφόρο όργανο: κλαβεσέν, βιργινάλι, εκκλησιαστικό όργανο, πιάνο αποδίδουν θαυμάσια αυτή την πλημυρίδα από αντιστικτικές πολυφωνίες. Αλλά, για όποιον θέλει να το μελετήσει σοβαρά, η καλύτερη εκδοχή είναι αυτή του κουαρτέτου εγχόρδων. Τα έγχορδα βοηθούν στην αποκωδικοποίηση του πολυφωνικού ιστού, στην αποκρυπτογράφηση των μυστικών του συνδυασμών που δεν είναι εύκολα διακριτοί, στον ακροατή που πλησιάζει το έργο για πρώτη φορά.
Οι Keller Quartet, στην ECM, κάνουν θαύματα. Περιπλανιώνται μέσα στους λαβύρινθους της παρτιτούρας πάντα σίγουροι και με σταθερό βήμα. Εκθέτουν τις πιο μικροσκοπικές αποχρώσεις της άρθρωσης, δίνοντάς τους ουτοπικές προοπτικές. Και, πάνω απ όλα, τραγουδούν.
Το έργο συνήθως κλείνει με ένα δανεισμένο χορικό για εκκλησιαστικό όργανο που ο Μπάχ έγραψε επίσης την ίδια εποχή. Αλλά οι Keller αρνούνται τις εύκολες λύσεις: Το έργο τελειώνει απότομα, όπως και το χειρόγραφο. Σαν κάποιος να έβγαλε ξαφνικά μιά πρίζα. Το αποτέλεσμα είναι συγκλονιστικό, ακριβώς όπως το προμελέτησαν οι ...αυτουργοί του. Σαν ένας κουβάς παγωμένο νερό που πέφτει πάνω σου από το πουθενά.
 
Last edited by a moderator:

Manos S.

Senior Member
5 September 2006
572
Μόλις άκουσα την Τέχνη της φούγκας απο Emerson Quartet,με πιασε ζαλάδα,πολλές φωνές ρε παιδί μου που χάνεις τη μπάλα(ναυτία κανονικά),πάλι καλά που υπάρχουν και οι κανόνες.

Στην Chaconne έχει κάνει ο Segovia καταπληκτική μεταγραφή σε κιθάρα.
 

Skakinen

AVClub Fanatic
22 November 2006
10,045
Αθήνα
Εγώ γνώρισα την Τέχνη της Φούγκας από τo πιάνο της Tatiana Nikolayeva (διπλό cd από την Hyperion που περιλαμβάνει και δύο Ricercari από την Μουσική Προσφορά) .
Δεν ξέρω αν συγκαταλέγεται στις "καλές" ηχογραφήσεις του έργου αλλά ήταν (και είναι) για μένα αρκούντως συγκλονιστική με αποκορύφωμα την τελευταία ημιτελή.
Σίγουρα είναι ένα έργο που θέλει πολλά ακούσματα όπως αναφέρει και ο Κώστας.


Όσον αφορά την Chaconne να αναφέρω και την μεταγραφή για πιάνο του Ρώσου πιανίστα και συνθέτη Alexander Siloti (1863-1945).

51H9NzY5zuL._SL500_AA300_.jpg
 
Last edited:
Ο Μπραμς είχε γράψει στην Κλάρα Σούμαν για τη σακόν πως "...είναι ένας ολόκληρος κόσμος από τις βαθύτατες σκέψεις και τα πιο ισχυρά αισθήματα. Αν είχα φανταστεί ποτέ πως θα μπορούσα να 'χα δημιουργήσει, ή έστω συλλάβει το έργο, είμαι σίγουρος πως η πληθώρα της έξαψης και του 'σεισμικού' βιώματος θα μ' οδηγούσε εκτός εαυτού."

Η σακόν είναι ένα πάλσαρ που ακτινοβολεί τον πόνο της αναπότρεπτης απουσίας, το πάθος που συνωστίζεται στις νησίδες των αναμνήσεων, την τρυφερότητα που απαλύνει τη νοσταλγία. Παράλληλα όμως είναι και μια μαύρη τρύπα εσωτερικότητας και ενδοσκόπησης. Είναι τόσο συγκλονιστική η δύναμη της που μια φορά να την ακούσεις με προσοχή, αφήνεις για πάντα την κερκόπορτα ανοιχτή στο κάλεσμα της. Δε συγχωρείται καμιά επίκληση πλαισίου, η ίδια φτιάχνει το πλαίσιο από την επίπλαστη καθημερινότητα. Γι' αυτό δε μπορώ να συγχωρήσω τους αδιάφορους στο πείραμα της Ουάσιγκτον με το Τζόσουα Μπελ.

Ο Μιλστάιν είναι αυστηρός, κάπως στεγνός ορισμένες φορές όμως για τα γούστα μου. Η προσωπική μου επιλογή είναι ο Πέρλμαν, που διαθέτει και πολύ καλή ψηφιακή ηχογράφηση:
600298.jpg
 
17 June 2006
62,722
Χολαργός
H Chaconne είναι όπως την περιεγραψαν ο Λύμπε και ο Ντέμιαν.Προσωπικά όταν την ακούω μαγεύομαι,ότι και εάν σημαίνει αυτό.
Η Τέχνη τής φούγκας στο πιάνο ερμηνεύεται πολύ ικανοποιητικα απο την Nikolayeva,ενώ και η Harmonia Mundi έχει επίσης εκδοσει μιά πολύ καλή εκδοχή για harpsichord με τον Davitt Moroney.
Υπάρχει και ένας ανολοκλήρωτος δίσκος με τον Glenn Gould.Ερμηνευει κάποια αποσπάσματα με όργανο και κάποια με πιάνο.
Στο όργανο η ερμηνεία είναι εκπληκτική.Στο πιάνο για το δικό μου γούστο,είναι η πρώτη μου επιλογή μέχρις τώρα.Ομως το έργο χρειάζεται πολύ ψάξιμο ακόμα.Στην εκδοχή τού κουαρτέτου δεν έχω σημαντική ακουστική εμπειρία.
 
17 June 2006
14,350
Re: Απάντηση: Η Υψηλή καλλιτεχνία

Είναι τόσο συγκλονιστική η δύναμη της που μια φορά να την ακούσεις με προσοχή, αφήνεις για πάντα την κερκόπορτα ανοιχτή στο κάλεσμα της. Δε συγχωρείται καμιά επίκληση πλαισίου, η ίδια φτιάχνει το πλαίσιο από την επίπλαστη καθημερινότητα.

δεν συμφωνώ. αν ήταν έτσι, ένα iPod θα ήταν αρκετό για να κουβαλάω τη Μεγάλη Τέχνη μαζί μου παντού. Δεν είναι όμως. Ξέρω τι λέω, από πρώτο χέρι.
Θεωρώ το πλαίσιο πάρα πολύ καίριο. Πολύ φοβούμαι ότι ο Σοπέν δεν μπορεί να λειτουργήσει στο καφωδείο :rolleyes:
 

Δημοκηδής

Μέλος Σωματείου
23 June 2006
9,968
Κώστα, μήπως δεν εννοούσε αυτό ο Ντέμιαν ;

Εγώ το κατάλαβα ως προβληματισμό πάνω στο χρόνο /τόπο

Ίσως και νάμαι λάθος, θα μας πει ο φίλος μας......
 
Καλημέρα παιδιά

Με αφορμή το εξαιρετικό πείραμα της Ουάσιγκτον Ποστ - που αναφέρθηκε και εδώ μέσα - προβληματίστηκα για τις προαπαιτούμενες συνθήκες λειτουργίας του έργου Τέχνης και το συζήτησα σχετικά με τον Κώστα και το Σπύρο, το γιατρό.

Κατέληξα πως το πλαίσιο είναι απαραίτητο για την επαφή με το άγνωστο έργο Τέχνης. Για τα έργα που ήδη γνωρίζω και που τουλάχιστον για μια φορά μ' έχουν συνεπάρει και λειτούργησαν επάνω μου ως Μεγάλη Τέχνη, υποστηρίζω την ιδέα του διπλού κόσμου. Υπάρχει δηλαδή ένας εσωτερικός κόσμος που συντηρείται και εξελίσσεται παράλληλα με τον εξωτερικό. Η αναπάντεχη επαφή με ένα γνωστό έργο της Μεγάλης Τέχνης μπορεί να δημιουργήσει μια διόδευση και φέρει στην επιφάνεια τον εσωτερικό κόσμο, παραχωρώντας του τον έλεγχο έστω και για λίγα λεπτά.

Πιστεύω σε στιγμιότυπα σαν αυτό από την Τελευταία Έξοδο, όπου ο Τιμ Ρόμπινς έβαλε Μότσαρτ από την μικροφωνική της φυλακής, ή σαν τον Πιανίστα, με το γερμανό αξιωματικό που ζητούσε από το φυγάδα να του παίξει Σοπέν στην ερειπωμένη Βαρσοβία.
 

Maverick

Senior Member
18 June 2006
484
"Αυτό το μοναχικό βιολί, γυμνό μέσα σε απόλυτη σιωπή, σαν μαγική φωνή, πηγαίνει χορεύοντας από τη μιά νότα στην άλλη, κυνηγώντας την ουρά του, κάνοντας στροφές γύρω από τον εαυτό του, υφαίνει σιγά σιγά τον αρμονικό ιστό, μελωδικές δαντέλες μεγάλης εκφραστικής και πνευματικής πυκνότητας στις διαδοχικές εισόδους του θέματος"

Τι γράφει ο άνθρωπος....Πολλά respect....


Και πούσαι αρχηγέ, κάνε λίγο κράτει... κλειδοκύμβαλα, παραλλαγές Diabelli, φούγκες και παρτίτες...μας έχεις μπριζώσει άσχημα...
Ούτε πανελλήνιες να γράφαμε...
 
17 June 2006
14,350
Re: Απάντηση: Η Υψηλή καλλιτεχνία

κάνε λίγο κράτει... μας έχεις μπριζώσει άσχημα...

Sorry. :speechless-smiley-0
Παρουσιάζω 6-7 εξαιρετικούς, κατά τη γνώμη μου, δίσκους το μήνα.
Πολλοί είναι ;:nounder:
Και πότε θα προλάβω να τα πώ όλα; μιά ζωή δεν φτάνει...:huh2: :eek: :D
 
17 June 2006
14,350
Re: Απάντηση: Η Υψηλή καλλιτεχνία

Κατέληξα πως το πλαίσιο είναι απαραίτητο για την επαφή με το άγνωστο έργο Τέχνης. Για τα έργα που ήδη γνωρίζω και που τουλάχιστον για μια φορά μ' έχουν συνεπάρει και λειτούργησαν επάνω μου ως Μεγάλη Τέχνη, υποστηρίζω την ιδέα του διπλού κόσμου.

Eγώ είναι αδύνατον πλέον να ακούσω το Ρέκβιεμ στο αυτοκίνητο, για παράδειγμα. Οσο μεγαλώνω, γίνομαι όλο και πιο στριμένος πάνω στο πως και κάτω από ποιές συνθήκες θα ακούσω Τι.
Γεράματα...:rolleyes:
 
17 June 2006
14,350
...κι όσο για το πλαίσιο μέσα στο οποίο γίνεται λειτουργικό κάτι, αναρωτιέμαι εδώ και καιρό: πόσο και με ποιό τρόπο λειτουργεί η ciaccona του Μπάχ όταν τη βάζεις δίπλα από ανέκδοτα ή συζητήσεις για κυλότες ;:blink:
θα με ενδιέφερε πολύ η γνώμη σας πάνω σ αυτό το θέμα :cool:
 

Skakinen

AVClub Fanatic
22 November 2006
10,045
Αθήνα
...κι όσο για το πλαίσιο μέσα στο οποίο γίνεται λειτουργικό κάτι, αναρωτιέμαι εδώ και καιρό: πόσο και με ποιό τρόπο λειτουργεί η ciaccona του Μπάχ όταν τη βάζεις δίπλα από ανέκδοτα ή συζητήσεις για κυλότες ;:blink:
θα με ενδιέφερε πολύ η γνώμη σας πάνω σ αυτό το θέμα :cool:

Η ταπεινή μου ( εκ του προχείρου) άποψη είναι ότι για να λειτουργήσει η Μεγάλη Μουσική πρέπει να ο δέκτης της να είναι απερίσπαστος μέσα του και όχι απαραίτητα γύρω του.
Τώρα αυτό κάποιος μπορεί να το επιτύχει με ένα iPod μέσα στο στην Πανεπιστημίου ενώ κάποιος άλλος στην απομόνωση ενός δωματίου ενός άδειου σπιτιού. Είναι και θέμα διάθεσης αλλά οι εξωτερικές συνθήκες είναι δικαιολογία κάποιες φορές...
Ένα Ηρώδειο ή ένα Μέγαρο Μουσικής δεν είναι πάντα διαθέσιμο...

Έχω βιώσει συκλονιστικές ακροάσεις έργων του Bach ( της ciaccona περιλαμβανομένης) μέσα σε λεωφορείο Αθήνας-Χαλκίδας πολλάκις ενώ στο κατάμεστο λεωφορείο ακούγοταν ΚΤΕΛοντούρια* ( τα οποία όμως δεν έφταναν στα αυτιά μου).


*= Κτελοντούρι, το
Το είδος ελεεινής μουσικής που σε κρατά ξύπνιο σε νυχτερινά ταξίδια
με τα ΚΤΕΛ. Το μεγαλύτερο μέρος της άγρυπνης νύχτας το περνάς αναρωτώμενος πώς είναι δυνατόν ο οδηγός να είναι στα ντουζένια του στις 4 η ώρα το πρωί.


Υ.Γ. Κώστα Λυμπερόπουλε συνέχισε την εξαιρετική δουλειά.
:grinning-smiley-043 :grinning-smiley-043
Δίνεις άλλη διάσταση στην έννοια μουσικοκριτική ( αν και θα προτιμούσα τον πιο φιλικό όρο σχολιασμό αντί για κριτική)
 
17 June 2006
14,350
ποτέ δεν δήλωσα ούτε ένοιωσα κριτικός, φίλε Skakinen
εξ άλλου, όπως παρατηρείς, έχω από καιρό αποφασίσει να μιλώ μόνο γι αυτά που μου αρέσουν.
σ ευχαριστώ πολύ :smile:
 
10 July 2006
5,257
Θεσσαλονίκη
Απάντηση: Re: Η Υψηλή καλλιτεχνία

... με ποιό τρόπο λειτουργεί η ciaccona του Μπάχ όταν τη βάζεις δίπλα από ανέκδοτα ή συζητήσεις για κυλότες ;...
ααα!, εγώ το απολαμβάνω, για όλα υπάρχει χώρος. Πάει καιρός από τότε που άφηνα τις ιδιοτροπίες μου περί απόλυτου να με απομονώνουν. Έχω πλέον ανοίξει την πόρτα και μπάτε σκύλοι αλέστε. Νομίζω τώρα είναι καλύτερα, αφού δεν είμαι δύο άνθρωποι, αλλά ένας. Κι ας επιρεάζεται κάποτε (...αναγκαστικά) το "καλό" με το "μάπα" -bye-
 
10 July 2006
5,257
Θεσσαλονίκη
Απάντηση: Re: Η Υψηλή καλλιτεχνία

ποτέ δεν δήλωσα ούτε ένοιωσα κριτικός,...

Ναί, αλλά την ζημιά μας την έκανες! Όντας ξεπαραδιασμένος, δηλώνω πανευτυχής. :BDGBGDB55:
Και μην διανοηθείς να πάψεις να μας επηρεάζεις... -το τελευταίο μπορείς να το εκλάβεις και ως απειλή -bye-
 

Δημοκηδής

Μέλος Σωματείου
23 June 2006
9,968
....παρότι ο Ντέμιαν ξεκαθάρισε την -κατ' αυτόν - έννοια του πλαισίου απαντώ και στην τελευταία ερώτηση του Κωστή, συμφωνώντας με τον Shakinen.
Σημασία έχει τι γίνεται μέσα μας. Εγώ κατά καιρόν απολαμβάνω σε στιγμές βαβούρας και εξωτερικής εξαθλίωσης, να είμαι στο κόσμο μου, παίζοντας στο μυαλό μου κάποιο αγαπημένο κομμάτι, ή ακούγοντας το mp3player μου.

Σε άλλο επίπεδο ερμηνεύοντας την ερώτηση, ήτοι εάν είναι συναφές / λογικό, την μία στιγμή να διαβάζουμε το κείμενο και να συμμετέχουμε στη συζήτηση για τον Μπαχ και καπάκι να ανοίγουμε το επόμενο 'unread post' για την Jenna Haze ή τον Τσιρίλο, η απάντηση είναι περίπου η ίδια. Σημασία έχει τι μένει πράγματι μέσα μας, ποιά συζήτηση χαράζει την γραμμούλα της στο εγκεφαλικό πεδίο μας και ποιά παρέρχεται χωρίς ίχνη.
Και ναι, νομίζω ότι όλα συν -λειτουργούν και το φροϋδικό 'Αυτό' κάνει τελικά την δουλειά του....
 
Last edited: