- 17 June 2006
- 14,350
J.S. Bach - The Well Tempered Clavier - Sviatoslav Richter, piano (RCA 4XCD)
Πρακτικά μου είναι αδύνατο να βρώ μία εκδοχή του Καλοσυγκερασμένου Κλειδοκύμβαλου που να με καλύπτει απόλυτα: τα 48 Πρελούδια και Φούγκες είναι από μόνα τους ένας κόσμος ολόκληρος.
Θεωρούνται, περίπου, η Παλαιά Διαθήκη, στην ιστορία του πιάνου και, ταυτόχρονα, από τις πιό αλλόκοτες και ακραίες μουσικές που γράφτηκαν ποτέ. Δεν έχει να κάνει μόνο με την εξωπραγματική, μαθηματικής ακρίβειας οργάνωση των συνθέσεων αλλά και με την ασύλληπτη λυρική ομορφιά τους. Ενα καλειδοσκόπιο από λεπτές αποχρώσεις που μοιάζει εξαιρετικά αιθέριο, αισιόδοξο και, την ίδια στιγμή, νευρωτικό και γεμάτο υπαινιγμούς για κάποια επερχόμενη καταστροφή. Συναισθήματα που άλλοτε καταφάσκουν πανηγυρικά στη ζωή κι άλλοτε παραπέμπουν σε συγκινησιακή κόλαση και πανικό. Το ακούω κάπου 30 χρόνια τώρα. Ούτε μία φορά δεν έμεινα αδιάφορος ή απαθής μπροστά στις ιλιγγιώδεις αρχιτεκτονικές του, με τις πολλές φωνές, κάθε μία τους χρωματισμένη διαφορετικά, που ξεδιπλώνονται κάθε φορά καμαρωτές, γεμάτες σιγουριά μπροστά στα κατάπληκτα μάτια μου.
Η εκδοχή του Sviatoslav Richter είναι γεμάτη ποίηση και πολύ επιβλητική. Τυγχάνει επίσης να είναι και σύγχρονή μου: ηχογραφήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’70 και ήταν η πόρτα μου γι αυτό το μεγάλο έργο. Μετά, βέβαια, ανακάλυψα αυτήν του Edwin Fisher απ τη δεκαετία του ’30 και την άλλη του Samuel Feinberg, από το 1959. Τον Friedrich Gulda και τον Glenn Gould. Τη Rosalyn Tureck, την Angela Hewitt και τον Keith Jarrett.
Με το χέρι στην καρδιά όμως, αυτή που επιστρέφω πιο συχνά, είναι του Richter.
==========================================================
Bela Bartok – Concerto For Orchestra – Κarajan, Berliner Philarmoniker (EMI Classics CD)
Αυτοί που βλέπουν στον Bela Bartok μόνο τον στυλίστικο πρωτογονισμό του, βλέπουν μόνο ένα μέρος από τη συνολική εικόνα. Ο τελευταίος από τους “καταραμένους” μεγάλους συνθέτες, κάπου ανάμεσα στους μεταρομαντικούς και τους ατονικούς, στους αφηρημένους και στους οργισμένους εξπρεσσιονιστές. Ιδιοφυής, παθιασμένα λυρικός, με φοβερή αίσθηση του χιούμορ και αθεράπευτα ερωτευμένος με το παραδοσιακό folklore της πατρίδας του, ο Bartok έγραψε μιά έντεχνη μουσική αδιανόητη πριν απο αυτόν. Μιά μουσική που θεωρείται το ίδιο κεφαλαιώδους σημασίας με εκείνες του Schonberg, του Debussy και του Stravinsky. Ενα έργο που οι μουσικολόγοι σήμερα, το αντιμετωπίζουν περίπου σαν ζωντανό οργανισμό σε διαρκή μετάλλαξη - ή σαν “ένα γιγάντιο εργαστήρι, όπου έλαβαν χώρα οι πιό τολμηροί πειραματισμοί καθώς και μερικές από τις πιο συγκλονιστικές ανακαλύψεις” (Robert Fripp).
Το Κοντσέρτο για Ορχήστρα είναι το Κύκνειο άσμα που έγραψε ο συνθέτης, λίγο πριν πεθάνει από λευχαιμία, στην εθελούσια εξορία του στην Αμερική. Συνοψίζει σε μεγάλο βαθμό τον δημιουργό του και είναι γραμμένο με μιά τάση να χρησιμοποιεί ολόκληρη την ορχήστρα ή ομάδες οργάνων με τρόπο concertante. Ολες οι “σφραγίδες” του Bartok είναι εδώ : οι έντονες μελωδικές γραμμές, η ελευθεριότητα του στύλ, η ρυθμική ευκαμψία, οι αιχμηρές αντιπαραθέσεις από ορχηστρικά ηχοχρώματα, η ορμητική ενεργητικότητα, η σφριγηλή ζωντάνια.
Η ερμηνευτική σχολή του Karel Ancerl είναι, για μένα, το ιδανικό στην απόδοση του Bela Bartok. Ο Ancerl είναι περισσότερο ποιητής παρά αρχιτέκτονας: η σχεδόν Μοτσάρτεια χάρι στο Intermezzo interrotto προκύπτει μπροστά στα μάτια σου αβίαστα, με μαγικό τρόπο. Η φρενίτιδα της σουίτας των χορών, στο τελευταίο μέρος, ακολουθεί δεξιοτεχνική, καθαρτήρια, γεμάτη ρίγος.
Ο Pierre Boulez έχει ένα μοναδικό, τελείως προσωπικό τρόπο να διαβάζει τις παρτιτούρες της μουσικής του 20ού αίώνα. Εχει κάνει μιά εξαιρετική εκδοχή, το 1972, με τη Φιλαρμονική της Ν. Υόρκης (Sony) που έχει αποσυρθεί από τη δισκογραφία προσωρινά (ελπίζω...).
Η εκτέλεση του Κάραγιαν έρχεται από το 1974 και προτείνεται σαν μιά αξιοπρεπής λύση.
=========================================================
Keith Jarrett – The Carnegie Hall Concert (ECM 2CD)
Λουσάτη κυκλοφορία. Θα μπορούσε κάλλλιστα να είναι μονό άλμπουμ – η ECM το έχει απλώσει σε 2 δίσκους με σχετικά τσιμπημένη τιμή. Αυτά είναι τα Πλήν.
Γιατί εδώ πρόκειται για μιά εμφάνιση, κυριολεκτικά, Τιτάνια. Αλλες φορές σκέτη δίνη κι άλλες πάλι καταπραϋντικός, υπνωτικός. Αλλοτε τελετουργικός, μεγαλειώδης κι άλλοτε πάλι στοχαστικός, εμπνευσμένος, παρηγορητικός, ένας μεγάλος σύγχρονος δημιουργός που κυριολεκτικά κοσμεί την εποχή μας. Παίζει το καινούργιο ιδίωμα που το έχει φτιάξει μόνος, με τα χέρια του, όλα αυτά τα χρόνια. Απειρα υπέροχα τραγούδια μοιάζουν να λανθάνουν κάτω απ αυτή τη λάβα, αυτό το άκουσμα που είναι σαν πανοραμική άποψη πάνω στα blues, το ragtime, τις μπαλάντες, τις esquisses, την τέχνη της φούγκας, τους συμφωνικούς χορούς. Μία συρροή από συναισθήματα που εκτείνονται από την πιο εκρηκτική οργή στην πιο καλοκάγαθη κομψότητα, από την πιο λεπτεπίλεπτη χάρι στο πιο αλιτήριο swing – σαν Schubert και Liszt σε σάρκα μία: πιθανώς ο μόνος σύγχρονος μουσικός που μπορεί και συνδυάζει την αρχοντική μελαγχολία της Σονάτας σε Σι ύφεση μείζονα (D.960) του πρώτου, με το δαιμονισμένο κέφι της μεγάλης Σονάτας σε Σι ελάσσονα του δεύτερου.
Ενα μνημείο της μουσικής για πιάνο, ανεξάρτητα από ιδιώματα ή εποχές.
:smile: 
