- 17 November 2007
- 627
Με έχει πιάσει οίστρος τελευταία, οπότε όσοι δεν έχετε δουλειά να κάνετε, διαβάστε πέντε πράγματα σχετικά με το θέμα των κραδασμών και της επίδρασής τους στα στερεοφωνικά μας.
Επ ουδενί δε θεωρώ τον εαυτό μου ειδικό, απλά καταγράφω τις εμπειρίες μου για να ξεκινήσει μια ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ μας.
Ορισμός ήχου - κραδασμών
Ας αρχίσω με τον ορισμό του ήχου. Ο ήχος είναι η αίσθηση που μας δημιουργείται από την αλλαγή της ατμοσφαιρικής πίεσης του αέρα. Από τα λεγόμενα ηχητικά κύματα είναι πυκνώματα και αραιώματα στον αέρα που δημιουργούνται όταν οποιαδήποτε μεμβράνη (επιφάνεια) ταλαντώνεται οδηγούμενη από κάποιου τύπου ενέργεια.
Χτυπάω ένα ταμπούρλο, πάλλεται η μεμβράνη , ακούω τον ήχο.
Ο ήχος έχει φυσικά χαρακτηριστικά όπως η συχνότητα, η ένταση, η κυματομορφή.
Ένα τύμπανο που παίζει συγκεκριμένη νότα, η μία χορδή της κιθάρας, πάλλεται πάντα με την ίδια συχνότητα (υπεραπλούστευση κάνω, δε βγάζει μία συχνότητα σκέτη, κυματομορφή βγάζει) αλλά διαφορετική ένταση κάθε φορά. Η συχνότητα δηλαδή που πάλλεται παραμένει ίδια, απλά η ταλάντωση είναι πιο έντονη. Η διαδρομή της μεμβράνης είναι πιο μακριά.
Αυτός ο ήχος συλλαμβάνεται από ένα μικρόφωνο και άλλα συστήματα κατά την ηχογράφηση, γράφεται σε ένα μόνιμο μέσο αποθήκευσης (π.χ. ταινία, σκληρό δίσκο κλπ) και αναπαράγεται.
Ο τελικός κρίκος είναι το μεγάφωνο του ηχείου που πάλλεται με την ίδια συχνότητα που παλλόταν η μεμβράνη του τύμπανου.
Αυτή η ταλάντωση ενεργειακά οδηγείται από τον ενισχυτή που μετατρέπει την ενέργεια από ηλεκτρική σε μηχανική (σαν ένα πιστόνι).
Το μεγάφωνο ταλαντώνει τον αέρα δημιουργώντας κύματα , τα οποία φτάνουν στο τύμπανο του αυτιού μας και έτσι απολαμβάνουμε τον ντράμμερ.
Η ταλάντωση όμως του μεγαφώνου, δεν ταλαντώνει μόνο το αυτί μας…
Τα κύματα της πίεσης ανακλώνται σε όλες τις επιφάνειες, οι οποίες κι αυτές ταλαντώνονται σε κάποιο βαθμό και ουσιαστικά παίζουν κι αυτές μουσική.
Επίσης, εκτός από το μεγάφωνο ταλαντώνονται και τα ξύλινα τμήματα του ηχείου (πίσω, πλάγια και μπροστά κυρίως μπάφλες) παίζοντας κι αυτά ανεξέλεγκτα «μουσική».
Επίδραση κραδασμών
Αν λοιπόν έχω το στερεοφωνικό μου πάνω σε ένα ξύλινο μπουφέ, οι επιφάνειές του (πορτάκια, πλάτες, πλαϊνά καπάκια κλπ) συντονίζονται και αυτές και αυτό το συντονισμό τον περνάνε στο στερεοφωνικό μας.
Εκτός από την ενέργεια που μεταδίδεται μέσω του αέρα, ενέργεια μεταδίδεται και μέσα από το πάτωμα που πατάει το ηχείο. Και πάλι αυτοί οι κραδασμοί φτάνουν τελικά στο μπουφέ!!
Για την επίδραση όλων αυτών των κραδασμών στα ηλεκτρονικά, ας γράψει κάποιος άλλος για να μην το πλατιάσουμε.
Η επίδραση όμως όλων αυτών στην αναπαραγωγή δίσκων βινυλίου είναι τεράστια.
Πάνω στα αυλάκια του δίσκου έχει χαραχτεί η κυματομορφή του ήχου που βγήκε από το ταμπούρλο. Αυτές τις ελάχιστες μετατοπίσεις της βελόνας, τις μετατρέπει η κεφαλή σε ηλεκτρικό ρεύμα το οποίο ενισχύεται μέχρι να φτάσει στα μεγάφωνα.
Τους κραδασμούς όμως που περνάνε στο σύστημα δίσκος – βελόνα – βραχίονας, τους τσιμπάει η κεφαλή, τους προσθέτει στο ηχογραφημένο σήμα και τους ενσωματώνει στη μουσική.
Οι κραδασμοί αυτοί μπορεί να απλώνονται σε πολλές περιοχές συχνοτήτων, τόσο στα μπάσα όσο και στα πρίμα.
Ιδανικά θα έπρεπε να έχουμε το στερεοφωνικό μας πίσω από ένα τσιμεντένιο τοίχο ώστε να μην επηρεάζεται από τα ηχεία, αλλά αυτό δεν είναι ιδιαίτερα πρακτικό!
Πηγές κραδασμών εντός πικάπ
Μία πηγή κραδασμών είναι το μοτέρ.
Στα Direct Drive δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε. Ότι περνάει , περνάει.
Στα Belt Drive ο ιμάντας και μια στήριξη του μοτέρ εκτός του φορέα του βραχίονα, συνήθως είναι αποτελεσματικός.
Στα πικάπ με ράουλα χρειάζεται πιο ειδική ενασχόληση.
Άλλη πηγή είναι το πηγάδι, που πρέπει να είναι σωστά λαδωμένο.
Κραδασμοί εκτός πικάπ
Σε σχέση με τους κραδασμούς που προέρχονται εκτός πικάπ, γενικά βάζοντας τα μηχανήματά μας σε βάσεις βελτιώνουμε την κατάσταση.
Ειδικά τα διαφόρων τύπων καρφιά (spikes) ουσιαστικά περιορίζουν πολύ τη μηχανική μετάδοση κραδασμών χαμηλών συχνοτήτων, αφήνοντας τις υψηλότερες να περνάνε ανενόχλητα.
Γι αυτό τα καρφιά σε ηχεία καθαρίζουν πολύ τον ήχο, γιατί τα μπάσα δε διαχέονται μέσα από το πάτωμα αλλά φορτίζουν μόνο τον αέρα.
Το ίδιο επιτυχαίνουμε και με τη στήριξη ενός πικάπ. Αν το βάλουμε ειδικά σε μία πολύ βαριά και αδρανή βάση από μάρμαρο κλπ, και με καρφάκια από κάτω απομονώνουμε τους κραδασμούς αυτούς.
Υπάρχουν κι άλλοι τρόποι, όπως λαστιχάκια, σορμποθάνες κλπ, τα οποία θέλουν περισσότερη προσοχή από τα καρφάκια και το μάρμαρο. Αυτά λειτουργούν σα μαξιλαράκια, σαν αμορτισέρ μετατρέποντας την εισερχόμενη ενέργεια σε θερμότητα μέσω τριβής.
Από την άλλη όμως, ειδικά στα πικάπ και στα ηχεία, επιτρέπουν μία ελάχιστη ταλάντωση που περιορίζει τις δυναμικές της ηχογράφηση, αφαιρεί πρίμα και ζωή από την ηχογράφηση.
Συχνότητες κραδασμών
Όλα τα παραπάνω όμως, ξεκινάνε από ταλαντώσεις που γεννά το ηχείο, συχνότητες δηλαδή που δε θα έπρεπε να κατεβαίνουν με δύναμη κάτω από τα 40 άντε 30 Hz.
Υπάρχουν και σε χαμηλότερες συχνότητες;
Βεβαίως. Ανωμαλίες στη χάραξη αυλακιών του δίσκου , κατακόρυφες η ακτινικές, εισάγουν ταλαντώσεις γύρω στα 5-7 Hz(warp).
Τα warp έχουν καταστροφικό αποτέλεσμα αν δεν υπάρχει υποηχητικό φίλτρο, ειδικά αν τα ηχεία έχουν woofer μικρής διαμέτρου.
Σε υψηλές εντάσεις γίνεται τόσο έντονη η ταλάντωση που τα πηνία των μεγαφώνων ωθούν την αράχνη εκτός ορίων ταλάντωσης, όπου εισάγονται τρομακτικές παραμορφώσεις στην υπόλοιπη μουσική εντός ακουστικού φάσματος.
Το πάτωμα στέλνει ταλαντώσεις συνήθως από 4-8 Hz.
Από τα 15Hz και πάνω μπορεί να υπάρχει ηχογραφημένος ήχος.
Οπότε κατ´αρχήν επιθυμούμε η ανάρτηση του πικάπ να έχει συχνότητα ιδιοσυντονισμού 2-4 Hz και ο συνδυασμός βραχίονα – κεφαλής να γυρνάει στα 8-12 έτσι ώστε να μην έχουν κοινή συχνότητα συντονισμού και κουδουνάει όλο μαζί.
Υψηλή ενδοτικότητα σημαίνει «μαλακιά» ανάρτηση και συνιστάται με ελαφριούς βραχίονες.
Υπάρχουν μαθηματικά μοντέλα που υπολογίζουν τους συνδυασμούς αυτούς ενδοτικότητας κεφαλής και ενεργού βάρους βραχίονα, αρκεί να γκουγκλάρετε resonance compliance tonearm calculator η κάτι τέτοιο τέλος πάντων.
Ένα τέτοιο εργαλείο βρίσκεται εδώ.
http://www.resfreq.com/resonancecalculator.html
Αφού έχουμε εξασφαλίσει τις υποηχητικές πολύ χαμηλές συχνότητες, πρέπει να δούμε και τους υπόλοιπους κραδασμούς που μας επηρεάζουν τον ήχο.
Πως αντιμετωπίζω τους κραδασμούς;
Ότι και να κάνουμε, η επιφάνεια του περιστρεφόμενου δίσκου δέχεται τα ηχητικά κύματα και θα μεταφέρει αυτό το συντονισμό στη βελόνα όσο δυναμώνουμε τη μουσική, θέλω να πω δε γίνεται να κόψουμε εντελώς τους κραδασμούς.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Κατ’ αρχήν αν το πικάπ μας δεν έχει ανάρτηση να βάλουμε ένα μάρμαρο, καρφιά, η και μία ειδική βάση του εμπορίου κάτω από το πικάπ και τα ηχεία μας.
Η να γεμίσουμε τη βάση των ηχείων με σκάγια για αύξηση της αδράνειας.
Τα καρφιά στα ηχεία είναι θέμα αν τα ηχεία πρέπει να κινούνται συχνά για κάποιο λόγο, κινδυνεύει το πάτωμα με γρατζουνιές. Υπάρχουν λύσεις τύπου καρφάκι μέσα σε ποτηράκι και από κάτω τσόχα, με πολύ καλό αποτέλεσμα.
Αν έχουμε το πικάπ πάνω στο μπουφέ, στο σύνθετο η σε όποιο άλλο έπιπλο με μεγάλες επιφάνειες να το βγάλουμε από εκεί! Απαγορεύονται στο έπιπλό μας πορτάκια, τζαμάκια, κλπ.!!
Επίσης αν το έπιπλο έχει από κάτω ροδάκια, κι αυτά απαγορεύονται.
Προσοχή θέλουν και επίπεδες επιφάνειες κοντά στα ηχεία.
Αν φερειπείν δίπλα στο ηχείο μου βρίσκεται μία ξύλινη ντουλάπα η ένα καλοριφέρ τύπου πάνελ , θα τραγουδάνε κι αυτά μαζί με το ηχείο.
Είτε θα κουνήσω το ηχείο, η τη ντουλάπα, η θα πετάω μία φλοκάτη πάνω στο καλοριφέρ όταν ακούω μουσική!!!
Αυτά για αρχή, το ξεκίνησα εγώ, ας το συνεχίσουμε αν σας ενδιαφέρει!!!
Επ ουδενί δε θεωρώ τον εαυτό μου ειδικό, απλά καταγράφω τις εμπειρίες μου για να ξεκινήσει μια ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ μας.
Ορισμός ήχου - κραδασμών
Ας αρχίσω με τον ορισμό του ήχου. Ο ήχος είναι η αίσθηση που μας δημιουργείται από την αλλαγή της ατμοσφαιρικής πίεσης του αέρα. Από τα λεγόμενα ηχητικά κύματα είναι πυκνώματα και αραιώματα στον αέρα που δημιουργούνται όταν οποιαδήποτε μεμβράνη (επιφάνεια) ταλαντώνεται οδηγούμενη από κάποιου τύπου ενέργεια.
Χτυπάω ένα ταμπούρλο, πάλλεται η μεμβράνη , ακούω τον ήχο.
Ο ήχος έχει φυσικά χαρακτηριστικά όπως η συχνότητα, η ένταση, η κυματομορφή.
Ένα τύμπανο που παίζει συγκεκριμένη νότα, η μία χορδή της κιθάρας, πάλλεται πάντα με την ίδια συχνότητα (υπεραπλούστευση κάνω, δε βγάζει μία συχνότητα σκέτη, κυματομορφή βγάζει) αλλά διαφορετική ένταση κάθε φορά. Η συχνότητα δηλαδή που πάλλεται παραμένει ίδια, απλά η ταλάντωση είναι πιο έντονη. Η διαδρομή της μεμβράνης είναι πιο μακριά.
Αυτός ο ήχος συλλαμβάνεται από ένα μικρόφωνο και άλλα συστήματα κατά την ηχογράφηση, γράφεται σε ένα μόνιμο μέσο αποθήκευσης (π.χ. ταινία, σκληρό δίσκο κλπ) και αναπαράγεται.
Ο τελικός κρίκος είναι το μεγάφωνο του ηχείου που πάλλεται με την ίδια συχνότητα που παλλόταν η μεμβράνη του τύμπανου.
Αυτή η ταλάντωση ενεργειακά οδηγείται από τον ενισχυτή που μετατρέπει την ενέργεια από ηλεκτρική σε μηχανική (σαν ένα πιστόνι).
Το μεγάφωνο ταλαντώνει τον αέρα δημιουργώντας κύματα , τα οποία φτάνουν στο τύμπανο του αυτιού μας και έτσι απολαμβάνουμε τον ντράμμερ.
Η ταλάντωση όμως του μεγαφώνου, δεν ταλαντώνει μόνο το αυτί μας…
Τα κύματα της πίεσης ανακλώνται σε όλες τις επιφάνειες, οι οποίες κι αυτές ταλαντώνονται σε κάποιο βαθμό και ουσιαστικά παίζουν κι αυτές μουσική.
Επίσης, εκτός από το μεγάφωνο ταλαντώνονται και τα ξύλινα τμήματα του ηχείου (πίσω, πλάγια και μπροστά κυρίως μπάφλες) παίζοντας κι αυτά ανεξέλεγκτα «μουσική».
Επίδραση κραδασμών
Αν λοιπόν έχω το στερεοφωνικό μου πάνω σε ένα ξύλινο μπουφέ, οι επιφάνειές του (πορτάκια, πλάτες, πλαϊνά καπάκια κλπ) συντονίζονται και αυτές και αυτό το συντονισμό τον περνάνε στο στερεοφωνικό μας.
Εκτός από την ενέργεια που μεταδίδεται μέσω του αέρα, ενέργεια μεταδίδεται και μέσα από το πάτωμα που πατάει το ηχείο. Και πάλι αυτοί οι κραδασμοί φτάνουν τελικά στο μπουφέ!!
Για την επίδραση όλων αυτών των κραδασμών στα ηλεκτρονικά, ας γράψει κάποιος άλλος για να μην το πλατιάσουμε.
Η επίδραση όμως όλων αυτών στην αναπαραγωγή δίσκων βινυλίου είναι τεράστια.
Πάνω στα αυλάκια του δίσκου έχει χαραχτεί η κυματομορφή του ήχου που βγήκε από το ταμπούρλο. Αυτές τις ελάχιστες μετατοπίσεις της βελόνας, τις μετατρέπει η κεφαλή σε ηλεκτρικό ρεύμα το οποίο ενισχύεται μέχρι να φτάσει στα μεγάφωνα.
Τους κραδασμούς όμως που περνάνε στο σύστημα δίσκος – βελόνα – βραχίονας, τους τσιμπάει η κεφαλή, τους προσθέτει στο ηχογραφημένο σήμα και τους ενσωματώνει στη μουσική.
Οι κραδασμοί αυτοί μπορεί να απλώνονται σε πολλές περιοχές συχνοτήτων, τόσο στα μπάσα όσο και στα πρίμα.
Ιδανικά θα έπρεπε να έχουμε το στερεοφωνικό μας πίσω από ένα τσιμεντένιο τοίχο ώστε να μην επηρεάζεται από τα ηχεία, αλλά αυτό δεν είναι ιδιαίτερα πρακτικό!
Πηγές κραδασμών εντός πικάπ
Μία πηγή κραδασμών είναι το μοτέρ.
Στα Direct Drive δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε. Ότι περνάει , περνάει.
Στα Belt Drive ο ιμάντας και μια στήριξη του μοτέρ εκτός του φορέα του βραχίονα, συνήθως είναι αποτελεσματικός.
Στα πικάπ με ράουλα χρειάζεται πιο ειδική ενασχόληση.
Άλλη πηγή είναι το πηγάδι, που πρέπει να είναι σωστά λαδωμένο.
Κραδασμοί εκτός πικάπ
Σε σχέση με τους κραδασμούς που προέρχονται εκτός πικάπ, γενικά βάζοντας τα μηχανήματά μας σε βάσεις βελτιώνουμε την κατάσταση.
Ειδικά τα διαφόρων τύπων καρφιά (spikes) ουσιαστικά περιορίζουν πολύ τη μηχανική μετάδοση κραδασμών χαμηλών συχνοτήτων, αφήνοντας τις υψηλότερες να περνάνε ανενόχλητα.
Γι αυτό τα καρφιά σε ηχεία καθαρίζουν πολύ τον ήχο, γιατί τα μπάσα δε διαχέονται μέσα από το πάτωμα αλλά φορτίζουν μόνο τον αέρα.
Το ίδιο επιτυχαίνουμε και με τη στήριξη ενός πικάπ. Αν το βάλουμε ειδικά σε μία πολύ βαριά και αδρανή βάση από μάρμαρο κλπ, και με καρφάκια από κάτω απομονώνουμε τους κραδασμούς αυτούς.
Υπάρχουν κι άλλοι τρόποι, όπως λαστιχάκια, σορμποθάνες κλπ, τα οποία θέλουν περισσότερη προσοχή από τα καρφάκια και το μάρμαρο. Αυτά λειτουργούν σα μαξιλαράκια, σαν αμορτισέρ μετατρέποντας την εισερχόμενη ενέργεια σε θερμότητα μέσω τριβής.
Από την άλλη όμως, ειδικά στα πικάπ και στα ηχεία, επιτρέπουν μία ελάχιστη ταλάντωση που περιορίζει τις δυναμικές της ηχογράφηση, αφαιρεί πρίμα και ζωή από την ηχογράφηση.
Συχνότητες κραδασμών
Όλα τα παραπάνω όμως, ξεκινάνε από ταλαντώσεις που γεννά το ηχείο, συχνότητες δηλαδή που δε θα έπρεπε να κατεβαίνουν με δύναμη κάτω από τα 40 άντε 30 Hz.
Υπάρχουν και σε χαμηλότερες συχνότητες;
Βεβαίως. Ανωμαλίες στη χάραξη αυλακιών του δίσκου , κατακόρυφες η ακτινικές, εισάγουν ταλαντώσεις γύρω στα 5-7 Hz(warp).
Τα warp έχουν καταστροφικό αποτέλεσμα αν δεν υπάρχει υποηχητικό φίλτρο, ειδικά αν τα ηχεία έχουν woofer μικρής διαμέτρου.
Σε υψηλές εντάσεις γίνεται τόσο έντονη η ταλάντωση που τα πηνία των μεγαφώνων ωθούν την αράχνη εκτός ορίων ταλάντωσης, όπου εισάγονται τρομακτικές παραμορφώσεις στην υπόλοιπη μουσική εντός ακουστικού φάσματος.
Το πάτωμα στέλνει ταλαντώσεις συνήθως από 4-8 Hz.
Από τα 15Hz και πάνω μπορεί να υπάρχει ηχογραφημένος ήχος.
Οπότε κατ´αρχήν επιθυμούμε η ανάρτηση του πικάπ να έχει συχνότητα ιδιοσυντονισμού 2-4 Hz και ο συνδυασμός βραχίονα – κεφαλής να γυρνάει στα 8-12 έτσι ώστε να μην έχουν κοινή συχνότητα συντονισμού και κουδουνάει όλο μαζί.
Χαμηλή ενδοτικότητα κεφαλής σημαίνει «σκληρή» ανάρτηση της βελόνας και μία τέτοια κεφαλή παίζει σωστά με βαριούς βραχίονες.
Υψηλή ενδοτικότητα σημαίνει «μαλακιά» ανάρτηση και συνιστάται με ελαφριούς βραχίονες.
Υπάρχουν μαθηματικά μοντέλα που υπολογίζουν τους συνδυασμούς αυτούς ενδοτικότητας κεφαλής και ενεργού βάρους βραχίονα, αρκεί να γκουγκλάρετε resonance compliance tonearm calculator η κάτι τέτοιο τέλος πάντων.
Ένα τέτοιο εργαλείο βρίσκεται εδώ.
http://www.resfreq.com/resonancecalculator.html
Αφού έχουμε εξασφαλίσει τις υποηχητικές πολύ χαμηλές συχνότητες, πρέπει να δούμε και τους υπόλοιπους κραδασμούς που μας επηρεάζουν τον ήχο.
Πως αντιμετωπίζω τους κραδασμούς;
Ότι και να κάνουμε, η επιφάνεια του περιστρεφόμενου δίσκου δέχεται τα ηχητικά κύματα και θα μεταφέρει αυτό το συντονισμό στη βελόνα όσο δυναμώνουμε τη μουσική, θέλω να πω δε γίνεται να κόψουμε εντελώς τους κραδασμούς.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Κατ’ αρχήν αν το πικάπ μας δεν έχει ανάρτηση να βάλουμε ένα μάρμαρο, καρφιά, η και μία ειδική βάση του εμπορίου κάτω από το πικάπ και τα ηχεία μας.
Η να γεμίσουμε τη βάση των ηχείων με σκάγια για αύξηση της αδράνειας.
Τα καρφιά στα ηχεία είναι θέμα αν τα ηχεία πρέπει να κινούνται συχνά για κάποιο λόγο, κινδυνεύει το πάτωμα με γρατζουνιές. Υπάρχουν λύσεις τύπου καρφάκι μέσα σε ποτηράκι και από κάτω τσόχα, με πολύ καλό αποτέλεσμα.
Αν έχουμε το πικάπ πάνω στο μπουφέ, στο σύνθετο η σε όποιο άλλο έπιπλο με μεγάλες επιφάνειες να το βγάλουμε από εκεί! Απαγορεύονται στο έπιπλό μας πορτάκια, τζαμάκια, κλπ.!!
Επίσης αν το έπιπλο έχει από κάτω ροδάκια, κι αυτά απαγορεύονται.
Προσοχή θέλουν και επίπεδες επιφάνειες κοντά στα ηχεία.
Αν φερειπείν δίπλα στο ηχείο μου βρίσκεται μία ξύλινη ντουλάπα η ένα καλοριφέρ τύπου πάνελ , θα τραγουδάνε κι αυτά μαζί με το ηχείο.
Είτε θα κουνήσω το ηχείο, η τη ντουλάπα, η θα πετάω μία φλοκάτη πάνω στο καλοριφέρ όταν ακούω μουσική!!!
Αυτά για αρχή, το ξεκίνησα εγώ, ας το συνεχίσουμε αν σας ενδιαφέρει!!!
