Όρσον Γουέλς.....1985...Αυτοκαταστροφική ημέρα...

  • Αγαπητοί φίλοι και φίλες.

    Με ιδιαίτερη χαρά σας προσκαλούμε στην κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας του AVClub στη Θεσσαλονίκη για το 2024 την Κυριακή 07 Απριλίου και ώρα 14.00

    Δηλώστε τη συμμετοχή σας εδώ, θα χαρούμε πολύ να σας γνωρίσουμε από κοντά.

Emilot

AVClub Fanatic
18 June 2006
32,852
Εξάρχεια
Σαν σήμερα πέθανε ο Όρσον Γουέλς το 1985....

Πέρασαν 26 χρόνια....λοιπόν και αυτός πιο επίκαιρος απο ποτέ....


Ο Όρσον Γουέλς για τον κινηματογράφο και τη λογοτεχνία

orson-welles.jpg


07/03/2010 από Τάσος Γουδέλης

Όρσον Γουέλς

Τελευταία έχουν μεταφρασθεί στα ελληνικά ενδιαφέρουσες βιογραφίες του Όρσον Γουέλς (1915-1985) της μεγάλης αυτής μορφής του κινηματογράφου, που ρίχνουν νέο φως στην προσωπικότητα και το έργο του αμερικανού δημιουργού. Ο γράφων ας συγκαταλεγεί ανάμεσα στους φανατικούς θαυμαστές του Όρσον Γουέλς: ένα μικρό του δοκίμιο για το σινεμά, εξάλλου, αφορούσε την ευφυία αυτή (Όρσον Γουέλς: Το είναι και το φαίνεσθαι, Αιγόκερως, 1985), και ήταν η πρώτη εγχώρια απόπειρα να σκιαγραφηθεί, σε εκτενές κείμενο, το προφίλ της.

Οι αφορισμοί του Ό.Γ. που ακολουθούν, πρωτοδημοσιευμένες στο ΔΕΝΤΡΟ (τεύχος 6, Β’ περιόδου), προέρχονται από ανθολόγηση σκέψεών του από διάφορες συνεντεύξεις του σε περιοδικά και εφημερίδες, και αποτυπώνουν φευγαλέα φάσεις της δημιουργικής του ζωής. Εκτός από τον εξομολογητικό τους χαρακτήρα, που βοηθά όσους ενδιαφέρονται για το γουελσικό έργο, τέρπουν η ειρωνική τους εμβέλεια και η πολυμάθεια του εκφραστή τους γύρω από τον κινηματογράφο και τα γράμματα. Οι εύστοχες παρατηρήσεις του Γουέλς αποτελούν μια ελάχιστη ένδειξη της κουλτούρας και του ανήσυχου πνεύματος του τελευταίου, που στα 26, μόλις, χρόνια του (στα 1941) υπέγραψε το κορυφαίο, μέχρι σήμερα, φιλμ του παγκόσμιου κινηματογράφου, τον Πολίτη Κέην: ένα έργο που το μέγεθός του μπορεί να μη συνέτριψε το δημιουργό του, αλλά ως τεράστια και φοβερή σκιά τον καταδίωξε, καλύπτοντας την υπόλοιπη παραγωγή του. Ο Γουέλς παρ’ όλ’ αυτά δεν μπορεί να θεωρηθεί ως “ο καλλιτέχνης του ενός έργου”, όπως έχει συμβεί με πολλούς άλλους ομότεχνούς του και μη, γιατί η μετά τον ..Κέην φιλμογραφία του, στο μεγαλύτερό της μέρος, είναι εξαιρετική και πάντα διαθέσιμη σε ανακαλύψεις. Αποτελεί, σε μεγάλο βαθμό, παραλλαγές του θέματος του …Κέην, εφ’ όσον οι ήρωες των επόμενων ταινιών θυμίζουν την τραγική, μέσα στις αντιφάσεις, το μυστήριο και τα τραύματά τους, πορεία προς την “πτώση” εκείνης της σεξπιρικής φιγούρας, αποσπασμένης από την μπαρόκ πινακοθήκη ηρώων του άγγλου βάρδου.

Εάν στον …Κέην η μορφική αναζήτηση εισηγείται στο σινεμά μια αφήγηση ταυτισμένη με τον ψυχικό λαβύρινθο του ήρωα, και στις μεταγενέστερες ταινίες του Γ. το ίδια, αναλογικά, συμβαίνει. Μπορεί να μην υπάρχει εκεί, βέβαια, αυτή η μεγαλειωδώς αποτελεσματική φρενίτιδα στις εικονιστικές λύσεις, μια μεγαλοπρέπεια στην επινόηση λύσεων στη “διατύπωση”, όμως η γουελσική σφραγίδα, έστω κάπως πιο αδύνατη, υπάρχει και συναρπάζει.


Αφορισμοί

Όταν προβάλλεται μια ταινία μου ή σε μια θεατρική πρεμιέρα οι κριτικοί συνήθως αποφαίνονται: “η τελευταία αυτή δουλειά δεν μπορεί να θεωρηθεί εφάμιλλη εκείνης της ταινίας”. Κι αν ψάξω και βρω την κριτική που αναφέρεται στη δουλειά μου προ τριετίας βρίσκομαι μπροστά σε μια δυσμενή αντιμετώπιση, που συνοψίζεται στο ότι η δουλειά μου εκείνη δεν ήταν το ίδιο αξιόλογη με αυτή προ τριετίας και πάει λέγοντας…

Δέχομαι ότι μερικές φορές τα βιώματα αποδεικνύονται κακός σύμβουλος μα άλλο τόσο άστοχο θεωρώ να επιθυμείς να βρίσκεσαι στη μόδα. Αν κάποιος θέλει να είναι στη μόδα στο μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του, θα παράγει έργα δεύτερης ποιότητας. Ίσως καταφέρει συμπτωματικά να έχει κάποια επιτυχία, αλλά αυτό πάει να πει ότι ακολουθεί το συρμό και ότι δεν καινοτομεί. Ένας καλλιτέχνης πρέπει να οδηγεί, ν’ ανοίγει νέους δρόμους (…).

Αισθανόμουν πάντα απομονωμένος. Νομίζω ότι κάθε ταλαντούχος καλλιτέχνης νιώθει μοναξιά. Έχω ανάγκη να πιστεύω ότι αξίζω γιατί διαφορετικά δεν θα μπορούσα να δουλέψω. Σας ζητώ συγγνώμη, αν παίρνω το θάρρος να πιστεύω κάτι τέτοιο, μα αν κάποιος θέλει να σκηνοθετήσει μια ταινία, πρέπει να πιστεύει ότι αξίζει. Ένας ταλαντούχος καλλιτέχνης πρέπει να είναι απομονωμένος. Άν όχι, σημαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά…

Αυτό που είναι αξιοθαύμαστο στο σινεμά και το καθιστά ανώτερο από το θέατρο, είναι ότι περιέχει πολλά στοιχεία που μας ξεπερνούν αλλά και μας πλουτίζουν, μας δείχνουν έναν άγνωστο δρόμο. Το σινεμά πρέπει να είναι η αποκάλυψη κάποιου πράγματος. Πίστεύω ότι το σινεμά θα έπρεπε να είναι ουσιαστικά ποιητικό και ακριβώς γι’ αυτό προσπαθώ κατά τη διάρκεια του γυρίσματος και όχι στην προετοιμασία να εισχωρήσω σε μια ποιητική ατμόσφαιρα, η οποία να διαφέρει από την αφηγηματική ή τη θεατρική. Όμως στην πραγματικότητα είμαι ένας άνθρωπος των ιδεών και πάνω από κάθε τι άλλο: περισσότερο ένας άνθρωπος των ιδεών παρά ένας ηθικολόγος.

Για μένα το σινεμά είναι ένα μέσο δραματικό, καθόλου φιλολογικό.

Το σινεμά είναι ένα επάγγελμα. Τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτό. Το σινεμά ανήκει στην εποχή μας. Είναι αυτό που πρέπει να γίνει.

Εξετάζοντας τις ταινίες μου σκέφτομαι ότι δεν είναι βασισμένες τόσο στην έκβαση κάποιου πράγματος όσο στην έρευνά του. Αν εμείς αναζητούμε κάτι ο λαβύρινθος είναι είναι το πιο κατάλληλο μέρος γι’ αυτή την έρευνα. Δεν ξέρω γιατί, αλλά σε ένα μεγάλο μέρος τους, όλες οι ταινίες μου είναι μια φυσική έρευνα.

(“Cahiers du Cinema” N. 165, 1965).

Δύο άνθρωποι δημιούργησαν το σινεμά: ο Μελιές και ο Γκρίφιθ. Ύστερα ήλθε η σειρά του σπουδαίου Τσάπλιν. Πιο πίσω ο Μακ Σένετ. Αν υπάρχει Θεός, δεν μπορώ να τον φαντασθώ χωρίς χιούμορ, δυσανεξικό απέναντι στα αστεία μας εις βάρος του…

(“Ecran” N. 33, 1975).

Κανένας στον κόσμο δεν μισεί περισσότερο από μένα τον Αντρέ Ζιντ. Για να πω την αλήθεια δεν μου κάνει ούτε κρύο ούτε ζέστη. Δεν μ’ αγγίζει.Υπάρχουν πολλοί συγγραφείς που οι πεποιθήσεις τους είναι εντελώς αντίθετες από τις δικές μου, παρ’ όλ’ αυτά τους αγαπώ και τους διαβάζω. Δεν συμφωνώ σε τίποτα απολύτως αλλά δεν πειράζει. Όμως ο Ζιντ! Ο Αντρέ Ζιντ, είναι ένας ολέθριος τύπος. Όχι μόνο δεν του τρέφω καμιά συμπάθεια, αλλά δεν έχω καν τη διάθεση να έχω μαζί μου τα βιβλία του. Στη Γαλλία στάθηκε εμπόδιο σε πολλά μυαλά, σε πολλούς νέους διανοούμενους. Και δεν πιστεύω ότι είχε ποτέ, ούτε σε ελάχιστο ποσοστό το πνεύμα και τη φαντασία του ποιητή: πρόκειται για το πιο πεζό πνεύμα που υπήρξε ποτέ.

Θα έπρεπε να ντρέπεστε για τον Ντε Σίκα. Θα έπρεπε να μπορούσαμε να ξαναμιλήσουμε γι’ αυτόν μετά από 200 χρόνια.

Δεν έχω δει κανένα φιλμ του Αϊζενστάιν. Ναι ούτε ένα. Όμως είχα μια μεγάλη αλληλογραφία μαζί του. Ξέρετε γιατί; Γιατί είχα επιτεθεί βίαια στον ”Ιβάν τον Τρομερό” από μια αμερικάνικη εφημερίδα. Κάποια μέρα στη Ρωσία άκουσε να μιλάνε γι’αυτό το άρθρο και μου έστειλε ένα πολύ μεγάλο γράμμα. Του απάντησα. Εκείνος επίσης. Κι εγώ ξανά με τη σειρά μου κλπ. Για χρόνια ανταλλάσσαμε σκέψεις πάνω στην αισθητική του σινεμά.

(”Cahiers du Cinema” N. 88, 1958).

Αυτό που μου αρέσει περισσότερο στο σινεμά είναι η ευρήτητα του κοινού. Πρόκειται αλήθεια για κάτι απροσδιόριστο. Και ακριβώς απειδή δεν μπορεί κανείς να φαντατεί το κοινό του, δοκιμάζει ένα υπέροχο αίσθημα ελευθερίας. Στο θέατρο δεν μπορείς να αγνοήσεις το είδος του κοινού στο οποίο απευθύνεσαι. Εγώ κάθε φορά αλλάζω τον τόνο και την προφορά μου. Στο σινεμά δεν χρειάζεται, δεν είναι καν δυνατό. Που σημαίνει ότι μπορούν να γίνουν ταινίες χωρίς να ληφθούν υπ’ όψιν οι θεατές αν μη τι άλλο για το λόγο ότι είναι αφάνταστα πολυπληθείς και ετεροκλητοι. Τι ευλογία να κάνω έργα για μένα!

Έχω φίλους που διαβάζουν όσο κι εγώ τα νέα βιβλία, όμως δν γνωρίζω κανέναν που να μην κουράζεται όπως εγώ ξαναδιαβάζοντας παλιές συμπάθειες. Ανάμεσα σ’ αυτούς που ξαναγυρνώ κάθε τόσο είναι: ο Πλάτων, η Κολέτ, ο Ντίκενς, ο Πλούταρχος, ο Μαρκ Τουαίην, ο Ήβλυν Βω. Έχω πάντα στο κομό πλάι στο κρεβάτι μου το Μονταίνιο όχι όπως τη Βίβλο για να εμπνευσθώ αλλά για τη μοναδική απόλαυση της συντροφιάς του. Για τον ίδιο λόγο σπάνια ταξιδεύω χωρίς ένα βιβλίο της Κάρεν Μπλίξεν. Ο Σέξπιρ είναι φυσικά το καθημερινό ψωμί. Όμως είμαι φανατικός αναγνώστης και πιο ελαφρών βιβλίων: Ο Γούντχαουζ π.χ. με παρηγορεί και με ευχαριστεί. Αντίθετα, διαβάζω σπάνια αστυνομικά. Όμως διάβασα αρκετές φορές Τσάντλερ και ξαναγυρίζω συχνά στον Σιμενόν.

(”The Sunday Times” 3.2.1963).

Ο Φελίνι είναι ο πιο προικισμένος ανάμεσα στους σημερινούς σκηνοθέτες. Το όριό του -που άλλωστε είναι και η πηγή της γοητείας του- είναι το γεγονός ότι είναι ουσιαστικά επαρχιώτης. Οι ταινίες του είναι η έκφραση ενός αγοριού από την επαρχία, που ονειρεύεται τη μεγάλη πόλη. Η πνευματικότητά του λειτουργεί γιατί είναι η δημιουργία κάποιου που δεν είναι διανοούμενος.

(στον Kenneth Tynan, ”Playboy”, Μάρτιος 1967).


Μετάφραση: Μπιάνκα Λεβή


http://tasosgoudelis.wordpress.com/2010/03/07/ο-όρσον-γουέλς-για-τον-κινηματογράφο-κ/
 

Stellios papa

AVClub Fanatic
17 June 2006
10,804
Ελλαδα
σ ευχαριστουμε Αιμιλιε

αυτο το μουσικο του Τριτου Ανθρωπου μ εχει στοιχειωσει
μια δυο φορες τον χρονο ερχεται και παιζει στο μυαλο μου !!


:grinning-smiley-043
 

karavan

Supreme Member
14 June 2010
4,435
Λέγεται πάντως ότι στον Τρίτο Άνθρωπο στη καρέκλα του σκηνοθέτη κάθεται ο Welles και όχι ο Carol Reed. Άγνωστο το τι συνέβη πραγματικά.
 

opsim

Moderator
Staff member
11 May 2008
15,778
Αθήνα
Πέρα από τις ταινίες που αναφέρθηκαν πιο πάνω υπάρχουν και άλλες πολύ καλές ταινίες του. "Η κυρία της Σαγκάης" (η σκηνή με την Ρίτα Χέιγουορθ και τους καθρέφτες είναι ανθολογίας), ο "Κύριος Αρκάντιν", το "Touch of Evil" στην οποία δίνει συγκλονιστική ερμηνεία ακόμα και η πολύπαθη εκδοχή του στον Σαιξπηρικό "Οθέλλο" (η ταινία ολοκληρώθηκε σε 3 χρόνια μετ'εμποδίων λόγω έλλειψης χρημάτων από τον Welles ο οποίος άλλαξε 8-9 Ιάγους και σχεδόν άλλους τόσους Κάσσιους) είανι σπουδαίες στιγμές στην καριέρα του, σκηνοθετική και μη.
Η σκηνική παρουσία του ήταν εντυπωσιακή, μάλιστα μετά τη δεκαετία του '50 άρχισε να συνοδεύεται και από αντίστοιχη φυσική μεγάλου "διαμετρήματος", Η τελευταία συμπίπτει χρονικά και με την αρχή της καλλιτεχνικής του κάμψης, από τότε άρχισε εμφανίσεις σε ταινίες που δεν ήταν σπουδαίες με σκοπό βέβαια να χρηματοδοτεί και δικά του σκηνοθετικά πρότζεκτ άλλα εκ των οποίων πραγματοποιήθηκαν ενώ άλλα έμειναν ημιτελή.
Με μια ψυχρή ματιά ο αγώνας του με το κινηματογραφικό σύστημα αποδείχτηκε χαμένοας αλλά αυτό ποσώς απασχολεί αυτούς που μπορούν να διαβάζουν "πίσω από τις γραμμές" και φυσικά δεν μειώνει την καλλιτεχνική του αξία.
Εξ'άλλου σε αυτό το φόρουμ αγαπάμε πολύ τους "χαμένους".